16/8/17

Π.Παπαπολυβίου: Ο Φάκελος της Κύπρου που μας παρέδωσε η Ελλάδα έχει υποστεί παρεμβάσεις

Η παράδοση του αντιγράφου του πρωτότυπου αρχείου του Φακέλου της Κύπρου από τη Βουλή των Ελλήνων στη Βουλή των Αντιπροσώπων έχει πρώτιστα τεράστια εθνική σημασία, σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστήμιου Κύπρου και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, Πέτρος Παπαπολυβίου.
Σημειώνει ωστόσο ότι τα κυπριακά αρχεία έχουν υποστεί παρεμβάσεις και αφαιρέσεις «πέραν από τις συνήθεις ανά τον κόσμο "εθνικές προστασίες", ενώ ειδικά οι υποκειμενικές προσωπικές καταθέσεις είναι σε πολλά σημεία εμφανέστατα αναληθείς».
Παρόλα αυτά, όμως, το υλικό αυτό θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό και. σε συνδυασμό με το υλικό του Φακέλου της Κύπρου το οποίο μαζεύτηκε στα πλαίσια της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον Φάκελο της Κύπρου, αναμένεται ότι θα φωτιστούν άγνωστες λεπτομέρειες για το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή.

Τι σημαίνει για την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας γύρω από το Κυπριακό η μεταφορά του αρχείου του Φακέλου της Κύπρου από την ελληνική Βουλή;
Η παράδοση αντιγράφου του πρωτότυπου αρχείου του Φακέλου της Κύπρου από τη Βουλή των Ελλήνων στη Βουλή των Αντιπροσώπων έχει πρώτα-πρώτα τεράστια εθνική σημασία. Τρεις σχεδόν δεκαετίες από το τέλος των εργασιών της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων για τα αίτια της κυπριακής τραγωδίας του 1974 και αφού μεσολάβησαν επανειλημμένες εκκλήσεις, για σειρά ετών επί ματαίω, από τις κυβερνήσεις, τους Προέδρους και τους κοινοβουλευτικούς παράγοντες της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την Αθήνα, το ότι παραδόθηκε αυτό το υλικό αποτελεί την εκπλήρωση μιας παλαιάς και αυτονόητης ελλαδικής υποχρέωσης που, για διάφορους λόγους, καθυστέρησε τόσο πολύ.
Αξίζουν, λοιπόν, για αυτό οι ευχαριστίες μας προς την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος πήρε την πολιτική απόφαση, στους προέδρους των δύο κοινοβουλίων που συνεργάστηκαν εκατέρωθεν υποδειγματικά, άψογα και μακριά από εντυπωσιασμούς σε αυτό το θέμα τα τελευταία χρόνια, Ζωή Κωνσταντοπούλου, Νίκο Βούτση, Γιαννάκη Ομήρου και Δημήτρη Συλλούρη, και τα κοινοβουλευτικά κόμματα στην Ελλάδα που ομόφωνα ψήφισαν στην ειδική συνεδρία της Βουλής των Ελλήνων, πριν από μερικές βδομάδες, την παράδοση του συγκεκριμένου αρχειακού υλικού στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Μέσα στα κιβώτια και τους φακέλους που παραδόθηκαν και σε αυτά που αναμένεται να παραδοθούν στη Λευκωσία τους επόμενους μήνες, δεν κρύβονται όλες οι απαντήσεις για το πώς οδηγηθήκαμε στην εθνική καταστροφή του 1974: Όμως είναι μια συμβολική και ουσιαστική ενέργεια που δείχνει ότι 43 χρόνια μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, στην Αθήνα επικράτησε επιτέλους η λογική ότι με το να διατηρούνται κλειστά τα αρχεία για το Κυπριακό δεν εξυπηρετείται ούτε η ιστορική αλήθεια, ούτε το εθνικό συμφέρον, ούτε η Δημοκρατία.
Από μια άλλη πλευρά, εξίσου σημαντική, τα κλειστά αρχεία για το Κυπριακό αποτελούν ασέβεια και προσβολή σε αυτούς που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας το καλοκαίρι του 1974, Κυπρίους και Ελλαδίτες, προασπίζοντας την ελευθερία και ανεξαρτησία της Κύπρου.
Είναι λογικό να αναμένουμε ότι την παράδοση του υλικού αυτού θα ακολουθήσει και η παράδοση ή το άνοιγμα στην ιστορική έρευνα και άλλων «κυπριακών» αρχειακών ενοτήτων που βρίσκονται κλειστές και απρόσιτες σε διάφορες υπηρεσίες στην Αθήνα, παρότι πολλές έχουν ξεπεράσει και το τυπικό εμπόδιο της πεντηκονταετίας (π.χ. το αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών), ενώ άλλα (όπως το αρχείο της ΑΣΔΑΚ) ανήκουν στο κυπριακό κράτος.
Για να μη δημιουργούνται λανθασμένες προσδοκίες στην κοινή γνώμη και να γεννηθεί μια νέα παραφιλολογία σχετικά με τον «Φάκελο», που του έχει προσδώσει εδώ και δεκαετίες εξωπραγματικές διαστάσεις, σχεδόν μυθικές, είναι προφανές ότι τα «κυπριακά» αρχεία στην Ελλάδα και στην Κύπρο έχουν υποστεί παρεμβάσεις και αφαιρέσεις, πέραν από τις συνήθεις ανά τον κόσμο «εθνικές προστασίες», ενώ ειδικά οι υποκειμενικές προσωπικές καταθέσεις είναι σε πολλά σημεία εμφανέστατα αναληθείς. Όμως, αυτό δεν μειώνει την ιστορική σημασία τόσο του συνόλου του υλικού, όσο και της παράδοσής του στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Τι περιλαμβάνεται σε αυτό το υλικό και τι αναμένουμε να προσθέσει στην ιστορική έρευνα; Ποιες πτυχές αναμένουμε να φωτίσει;
Το υλικό που έχει ήδη παραδοθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων περιλαμβάνει κυρίως τα πλήρη κείμενα των μαρτυρικών καταθέσεων στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων.
Μπορεί μέρος του συγκεκριμένου υλικού να είναι ήδη γνωστό από τη δεκαετία του 1980 από τις διαρροές προς τον Τύπο και σε φυσικά πρόσωπα, τότε ή κατόπιν, επιλεκτικών και αποσπασματικών τμημάτων των καταθέσεων, όμως πρόκειται για το πλήρες αρχείο, που συνοδεύεται σε αρκετές περιπτώσεις με έγγραφα που προσκόμισαν οι μάρτυρες.
Το δεύτερο τμήμα του «Φακέλου», για το οποίο υπάρχει η δέσμευση ότι θα παραδοθεί από τη Βουλή των Ελλήνων εντός των επόμενων μηνών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αναμένεται ότι θα περιέχει το συμπληρωματικό υλικό και τους φακέλους που συγκεντρώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 από διάφορες υπηρεσίες και Υπουργεία, κυρίως στρατιωτικής προέλευσης, για το Κυπριακό και χρησιμοποίησε η Επιτροπή στις εργασίες της.
Το αρχειακό αυτό υλικό, σε συνδυασμό με το εξίσου σημαντικό υλικό που έχει συγκεντρωθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων κατά τα τελευταία χρόνια, από την Εξεταστική Επιτροπή για τον Φάκελο της Κύπρου, υπό την προεδρία του Μαρίνου Σιζόπουλου, συμπληρώνει τις γνώσεις μας και αναμένεται να ρίξει φως σε πολλές λεπτομέρειες που παραμένουν άγνωστες.
Το βάρος και ο όγκος των πληροφοριών έχω την αίσθηση και μπορώ να πω ότι αφορούν το στρατιωτικό, το «εσωτερικό» κομμάτι του 1974: Τόσο του πραξικοπήματος όσο και της (μη) προετοιμασίας και της άμυνας απέναντι στην τουρκική εισβολή και του τραγικού χάους -με ελάχιστες εξαιρέσεις- που ακολούθησε.
Θεωρώ ότι η παράδοση του αρχειακού αυτού υλικού, μέσω των δύο κοινοβουλίων, σηματοδοτεί σε κορυφαίο συμβολικό επίπεδο ότι τα ελληνικά αρχεία για το Κυπριακό επιτέλους θα ανοίξουν στην ιστορική έρευνα και σε συνδυασμό με όσα γνωρίζουμε από τα ξένα αρχεία, κυρίως τα αμερικανικά και τα βρετανικά, έχουμε να μάθουμε πολλά και να πλησιάσουμε, κάποτε, στην περίφημη «ιστορική αλήθεια».

Κάποιοι θεωρούν ότι το συγκεκριμένο αρχείο κρύβει μεγάλες αλήθειες και ανατροπές. Κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι έχει δοθεί υπερβολική σημασία και ότι δεν αναμένεται να μάθουμε κάτι που δεν ξέραμε. Εσείς ποια άποψη έχετε ως ιστορικός; 
Η προσωπική μου αίσθηση είναι ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό αρχείο, από τα πιο σημαντικά από ελληνικής πλευράς για το Κυπριακό, που δίνει την ευκαιρία στον ερευνητή να αποκομίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς έγινε το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και το πώς αντιμετώπισαν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, τις δύο φάσεις της τουρκικής εισβολής.
Δεν βρίσκονται στο αρχείο αυτό «ανατροπές» σε όσα γνωρίζουμε ως προς τις διεθνείς διαστάσεις, διπλωματικές ή συνωμοτικές, στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο, των όσων προηγήθηκαν ή μεσολάβησαν στην Ουάσινγκτον, στο Λονδίνο, στην Αθήνα και στην Άγκυρα.
Εκείνο που φωτίζεται περισσότερο, με χιλιάδες πικρές και οδυνηρές λεπτομέρειες, θα έλεγα πολλές φορές και εφιαλτικές, είναι ο στρατιωτικός τομέας, ένας τομέας στον οποίο εξαιτίας του τραύματος -συλλογικού και προσωπικού- της τραγικής ήττας του 1974 και της άρσης των διώξεων για την κυπριακή τραγωδία που επιβλήθηκε από το 1975 στην Αθήνα, τα κλειστά αρχεία προσέδωσαν, με τον καιρό, μεγαλύτερη δυσκολία και εν τέλει πλήρη αδυναμία στην αντιμετώπιση των «εθνικών μύθων» με τους οποίους μεγάλωσαν οι γενιές της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα και των χρόνων της αναδημιουργίας στην ημικατεχόμενη Κύπρο.
Για να το πω διαφορετικά, είναι αδύνατο χωρίς αυτό το αρχείο να γραφτεί η ελληνική στρατιωτική ιστορία για το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974.

Πώς θα αξιοποιηθεί και πόσο προσβάσιμο θα είναι για το κοινό;
Στο συγκεκριμένο υλικό που παραδόθηκε και θα παραδοθεί από τη Βουλή των Ελλήνων στη Βουλή των Αντιπροσώπων, βάσει του πρωτοκόλλου συνεργασίας των προέδρων των δύο κοινοβουλίων, απαιτείται συμφωνία και των δύο προέδρων για να δοθεί η άδεια πρόσβασης.
Απομένει δηλαδή η θέσπιση ενός θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα διέπει την πρόσβαση στο υλικό και θα ξεπερνά εμπόδια όπως τον αποχαρακτηρισμό απόρρητων εγγράφων ή ζητημάτων εθνικής ασφάλειας και προσωπικών δεδομένων, που σε αυτή την περίπτωση άπτονται και θεμάτων τιμής και αξιοπρέπειας.
Είναι ένα θέμα που αφορά ευρύτερα την πρόσβαση σε όλα τα αρχεία για το 1974, όπως για παράδειγμα τα στρατιωτικά αρχεία στην Κύπρο και στην Ελλάδα, ή τα αρχεία με τις καταθέσεις και τα πάθη των αιχμαλώτων, μαχίμων ή αμάχων γυναικοπαίδων, και θεωρώ ότι είναι μια ευκαιρία να το αντιμετωπίσουμε ως πολιτεία αλλά και ως κοινωνία.
Για την κοινότητα των ιστορικών κάποια από τα παραπάνω επώδυνα ζητήματα είναι λυμένα, ως ατύπως ιερά και απαραβίαστα, όμως απαιτείται ως προϋπόθεση η θέσπιση του θεσμικού πλαισίου.
  Φρίξος Δαλίτης   
Φιλελεύθερος

3 σχόλια:

  1. Μενω στην εκφραση ενος αγωνιστη της ΕΛΔΥΚ "αφου ολοι οι χουντικοι εχουν φυγει απο την ζωη τι φοβουνται και δεν τον ανοιγουν τον φακελο Κυπρου; Αρα λοιπον καποιοι πολιτικοι εν ζωη δεν θελουν να βγουν στην φορα ντοκουμεντα".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αφου τον γνησιο τον φαγανε τα 'ποντικια' τοσα χρονια στα υπογεια της βουλης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ο κος καθηγητης σαν Ιστορικος και γνωστης του Κυπριακου επιβεβαιωσε με τον πιο ευγενικο τροπο οτι τα αρχεια του περιφημου Φακελλου εχουν "πειραχθει".Μηπως καποιος περιμενε κατι διαφορετικο;

    Τζαμπα ο κοπος και η φωτογραφιση του βουτση στην Κυπριακη βουλη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.