Όποιος μολύνει, πληρώνει ( EXXON VALDEZ, Prestige, Αγία Ζώνη; )

Όποιος μολύνει πληρώνει το κόστος αποκατάστασης και τις ζημίες.

2+1 γνωστές περιπτώσεις ναυαγίων:

1. Το ναυάγιο του δεξαμενόπλοιου Exxon Valdez, έμφορτο με 200.000 τόνους αργό,  το 1989 στην Αλάσκα, κι η γιγαντιαία καταστροφή που προκάλεσε στην οικονομία και στο περιβάλλον της περιοχής. Υπήρξε σταθμός για τη ρύθμιση τόσο τεχνικών ζητημάτων ναυσιπλοΐας και αυστηροποίηση των κανόνων,  όσο   και για την ανάληψη του κόστους από τον προκαλούντα το ατύχημα και την ασφαλιστική του εταιρεία.

Συγκεκριμένα, η EXXON δαπάνησε δύο δισεκατομμύρια (!) δολάρια για το κόστος καθαρισμού των ακτών και επανόρθωσης του περιβάλλοντος, ένα δισεκατομμύριο (!) για ατομικές και συλλογικές αποζημιώσεις αστικής και ποινικής ευθύνης προς τους παθόντες οποιαδήποτε βλάβη. Επιπροσθέτως αυτών το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, μετά από μακρύ δικαστικό αγώνα, της επιδίκασε άλλα 528 εκατομμύρια δολάρια πρόστιμο (punitive). Ο πετρελαϊκός γίγαντας,για να αντεπεξέλθει στις άμεσες δαπάνες, αναγκάστηκε να ζητήσει στήριξη από την τράπεζα JP Morgan, η οποία άνοιξε για πρώτη φορά ειδική γραμμή πίστωσης πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ, για να καθησυχάσει τις αγορές για ενδεχόμενο χρεωκοπίας της EXXON. Η εταιρεία ανέκτησε το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών της από την ασφαλιστική της εταιρεία, στην οποία ήταν ασφαλισμένο το σκάφος.

2. Το 2002 ναυάγησε το κακόφημο ελληνόκτητο Prestige, με 100.000 τόνους αργό, στη Γαλικία της Ισπανίας. Οι Ισπανικές αρχές διέπραξαν το λάθος να μην καθοδηγήσουν το πλοίο σε έναν κλειστό κόλπο, ο οποίος θα υφίστατο ζημιά αλλά θα ήταν ευκολότερα ελέγξιμη και περιορισμένη, αλλά να το αφήσουν να βυθιστεί στον ανοιχτό Ωκεανό. 

Το μαζούτ κατέστρεψε τις ακτές της Γαλικίας και μαζί με αυτές για αρκετό διάστημα την οικονομική δραστηριότητα της περιοχής, που παράγει μεγάλο μέρος των οστρακοειδών και των αλιευμάτων της Ευρώπης.  Το κράτος  κατέβαλε μια άμεση αποζημίωση για τους παραγωγούς και ψαράδες,  ιδιοκτήτες σκαφών και άλλους πληγέντες και ανέλαβε το κόστος του καθαρισμού.  Εκτίμησε τα κόστη της καταστροφής (2010) σε 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ, σε τρεις χώρες: Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία. Παρόλα αυτά απέτυχε στον δικαστικό αγώνα κατά της εταιρείας στη Νέα Υόρκη να διεκδικήσει το σύνολο του κόστους, εν πολλοίς και λόγω των δικών του αστοχιών. Παρόλα αυτά κατόρθωσε να ανακτήσει 171 εκατομμύρια αποζημιώσεων, που είχε καταβάλει το Διεθνές Ταμείο Αποζημιώσεων από Υδρογονάθρακες, και άλλα 22 εκατομμύρια ευρώ από εγγύηση της ασφαλιστικής.

3. Το 2017 ναυάγησε μια Κυριακή απόγευμα το Αγία Ζώνη, αγκυροβολημένο, με μπουνάτσα, με δυο ναυτικούς μέσα σε μικρό κόλπο, με 2000 τόνους αργό, σε απόσταση αναπνοής από την πρωτεύουσα της Ελλάδας και τουριστικούς προορισμούς, δίπλα σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου, πλήρως εξοπλισμένο, από όπου διέρχονται χιλιάδες πλοία και δεξαμενόπλοια τον χρόνο. Παρόλα αυτά το πετρέλαιο διέφυγε και προκαλεί μια όλο και μεγαλύτερη καταστροφή στον ευαίσθητο περιβαλλοντικά κόλπο και στην οικονομία της περιοχής του Σαρωνικού.

"Όποιος μολύνει, πληρώνει", αυτό είναι μια βασική οικονομική αρχή, όχι μόνο δικαιοσύνης και αποτροπής παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον αλλά και οικονομικής ισορροπίας. Δεν μπορεί κανείς δίχως κόστος να καταστρέφει κάτι που ανήκει σε όλους ή επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας και περιουσία κάποιου άλλου. Και να πληρώνει η ΚΟΙΝΩΝΙΑ για αυτό. Όπως λέει ο «αριστερός» (τρομάρα του!!!) υπουργός. Αυτό ήταν  η θέση των πιο σκληρών καπιταλιστών που δεν τολμούν πλέον καν να την εκφράσουν. Έχουν όλοι αποδεχτεί αυτή την αρχή, διότι κάποια στιγμή μπορεί η δική τους επιχείρηση ή περιουσία να καταστραφεί από την αμέλεια ενός άλλου. Ο καπιταλισμός βρήκε ισορροπίες που ο σοσιαλισμός δεν μπορούσε καν να φανταστεί και αποδείχτηκε πιο αποτελεσματικός μηχανισμός για την προστασία του περιβάλλοντος επίσης, όπως ξέρουν όσοι έχουν ασχοληθεί με τις περιβαλλοντικές καταστροφές στην ΕΣΣΔ. Όταν βέβαια το κράτος και οι θεσμοί λειτουργούν.

Ερωτάται

η ελληνική Κυβέρνηση, στην επικράτεια της οποίας  έγινε το ναυάγιο,
στην οποία βρίσκεται επίσης η έδρα της εταιρείας που ήταν η ιδιοκτήτρια του πλοίου, το οποίο είναι προφανώς ασφαλισμένο (αν δεν είναι, ο ιδιοκτήτης του θα πρέπει να πληρώσει το σύνολο της προσωπικής του περιουσίας για να καλύψει τις ζημιές και για τα υπόλοιπα να πάει φυλακή):

Α. Τι διαδικασία αποζημιώσεων έχει προβλέψει για τους πληγέντες (κατ’ αναλογία με τη ζημία, προφανώς), πού μπορούν να προσφύγουν και πώς;

- Τουριστικές επιχειρήσεις,
- Ψαράδες,
- Σκάφη, μαρίνες, ομίλους,
- Άλλους πληγέντες

και

Β. Τι διαδικασίες έχει προβλέψει για να διεκδικήσει την ανάκτηση του κόστους προστασίας και καθαρισμού των ακτών από τον πλοιοκτήτη και την ασφαλιστική του, αυτό που έχει αναλάβει το δημόσιο (Λιμενικό Σώμα, Δήμοι, Περιφέρειες) και η ζημία των ιδιωτών,  ή για να το καταβάλει απευθείας η εταιρεία που προκάλεσε το ατύχημα σε εταιρείες καθαρισμού;

Τώρα να περιμένουμε απάντηση σοβαρά; Τι λέτε; Αφού είναι συλλογική ευθύνη της κοινωνίας, θα πληρώσουν αυτοί που ζημιώθηκαν. Διότι η κοινωνία, ως γνωστόν, δεν χρωστά τίποτα σε κανέναν ούτε στον εαυτό της.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

κατοπτρα