13/10/17

Αυτό είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί - Η ελληνική στρατηγική στη Μικρά Ασία, 1919-1922

Μάρκος Τρούλης
Με αφορμή την πρόσφατη συμπλήρωση 95 χρόνων από την Ανακωχή των Μουδανιών, η οποία αποτέλεσε την τυπική ταφόπλακα της πολεμικής προσπάθειας της Ελλάδας με την –αμαχητί– αποχώρηση του στρατού από την Ανατολική Θράκη, ανέτρεξα στη σχετική αξιομνημόνευτη βιβλιογραφία. Διαπίστωσα –και θέτω τη σκέψη μου στην κρίση κάθε ερευνητή– ότι απουσιάζουν οι μελέτες του μικρασιατικού εγχειρήματος υπό το πρίσμα της θεωρίας διεθνών σχέσεων και της στρατηγικής.
Φυσικά, έχουν δημοσιευθεί εξαιρετικές ιστοριογραφικές και άλλες μελέτες από σπουδαίους ερευνητές ή και στρατιωτικούς.
Ταπεινή μου γνώμη όμως είναι ότι απουσιάζει το κείμενο το οποίο θα αποκρυπτογραφεί τα αίτια και τα αιτιατά της στρατηγικής συμπεριφοράς των δρώντων με ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση τους με τις Μεγάλες Δυνάμεις και στην προκείμενη προβληματική περί των πελατειακών σχέσεων. Σημαντική εξαίρεση αποτελεί η μελέτη του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς Διονυσίου Τσιριγώτη με τίτλο Η ελληνική στρατηγική στη Μικρά Ασία, 1919-1922.
Το εν λόγω βιβλίο συγκεφαλαιώνει τα διλήμματα και τις προκλήσεις για τη χώρα μας κατά το μικρασιατικό εγχείρημα όχι απλά υπό το φως της παράθεσης γεγονότων ή της «μικροϊστορίας-παραϊστορίας». Ο Τσιριγώτης στηρίζεται στο θεωρητικό κεκτημένο, το οποίο έχει κληροδοτηθεί στους σύγχρονους μελετητές από τη θουκυδίδεια παράδοση, προκειμένου να καταδείξει τα πραγματικά αίτια της αποτυχίας αποφεύγοντας να σταθεί απλά στον ελληνικό μικρόκοσμο αλλά εντάσσοντας τη στρατηγική της χώρας στο ευρύτερο πλέγμα των διακυβευμάτων και των προτεραιοτήτων των εμπλεκόμενων δυνάμεων.
Η συνέχεια του άρθρου στο Pontos-news

8 σχόλια:

  1. Κι όμως υπάρχει αρθρογραφία υπό το πρίσμα της θεωρίας διεθνών σχέσεων και της στρατηγικής:
    1. "Η Ελλάς στη Μ. Ασία" , Ξενοφώντος Στρατηγού, 1925
    2. Το ημερολόγιο του Μεταξά
    3. Η αρθρογραφία Μεταξά-Βενιζέλου, τόμος που εκδόθηκε από την Καθημερινή γύρω στο 1933.
    4. Τα πολιτικοστρατιωτικοδιπλωματικά υπομνήματα του Μεταξά προς τον Βενιζέλο: 1914-1915.

    Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κάποια από τα προαναφερόμενα αλλά φτάνει σε λάθος συμπεράσματα και αδικεί τον κόπο του.
    Γενικά καλή προσπάθεια... αλλά καταλήγει σε λάθος συμπεράσματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιό σας και για την καλή αξιολόγηση του κειμένου.
      Θα σας πρότεινα να ανατρέξετε στη βιβλιογραφία των Waltz, Morgenthau, Carr, Wight ή Mearsheimer και να προσπαθήσετε να καταλάβετε τι εννοούμε με τον όρο "θεωρία διεθνών σχέσεων".

      Διαγραφή
  2. "Ἕκαστος δὲ κρίνει καλῶς ἃ γινώσκει, καὶ τούτων ἐστὶν ἀγαθὸς κριτής". Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, Βιβλίο Ι,1095α

    Καλό θα ήταν ο σχολιασμός να γίνεται με τεκμηριωμένα, εμπειρικά-επιστημονικά, επιχειρήματα. Να μην εκφράζουμε αξιολογικές γνώμες, αλλά εμπειρικά επαληθευμένη γνώση. Και η γνώση είναι απότοκη του πραγματολογικού ελέγχου των υποθέσεων εργασίας που συνθέτουν μια θεωρία, περιγράφοντας και ερμηνεύοντας τη διασύνδεση μεταξύ αιτίου-αιτιατού. Η βιβλιογραφία που παρατίθεται στο προηγούμενο σχόλιο περιορίζεται στο εξιστορείν. Ενώ η μελέτη του Τσιριγώτη όντας πρωτότυπη/παραδειγματική, εδράζεται στο θεωρητικό υπόβαθρο της Θουκυδίδειας Παράδοσης (κεφ.1) και επιχειρεί με αξιολογικά ουδέτερο τρόπο να ελέγξει μια σειρά κεντρικών υποθέσεων εργασίας (κεφ.2) αναφορικά με τις αιτίες που οδήγησαν στην μικρασιατική καταστροφή. Η συναγωγή συμπερασμάτων πραγματώνεται υπό τη βάση καθολικά αποδεκτών μεθοδολογικών κριτηρίων της πολιτικής επιστήμης, θέτοντας σε εξαντλητικό εμπειρικό έλεγχο το σύνολο των επιχειρημάτων της ενυπάρχουσας βιβλιογραφίας γύρω από το πραγματευόμενο ζήτημα.
    Το γεγονός ότι η μελέτη καταδεικνύει την εσωτερική υπονόμευση του μικρασιατικού εγχειρήματος από την ανασύνταξη των δυνάμεων της κομματοκρατίας, που διαχρονικά καταδυναστεύουν την ελλαδική κοινωνία, ενώ αφάνισαν το πιο ζείδωρο τμήμα του εξωελλαδικού ελληνισμό, είναι φυσικό να ενοχλεί όλους αυτούς που υπηρετούν του εκφυλισμένο-εκφαυλισμένο ελληνικό πολιτικό σύστημα και λειτουργούν υπό καθεστώς απόλυτης ιδιωτείας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αγαπητέ "Δ" όντως το σχόλιό μου είναι κωδικοποιημένο ώστε να μην γίνεται εύκολα κατανοητό.
    Έχεις απόλυτο δίκιο.
    Οπότε, θα πρέπει να τεκμηριώσω την άποψή μου που αν και βασίζεται σε 15ετη ιδιωτική μελέτη της νεότερης μικρασιατικής ιστορίας (τέλη 19ου-αρχές 20 αιώνα και εντεύθεν) καταλήγω στο εξής συμπέρασμα:
    Όλοι οι μελετητές (συμπεριλαμβανομένου και του κ. Τσιριγώτη, Η ελληνική στρατηγική στη Μ.Ασία), δεν ασχολούνται με την αρχή (της τραγωδίας). Δηλαδή, δεν ασχολούνται με τα ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΑ αίτια της τραγωδίας των ελληνοχριστιανών της Μ. Ασίας.
    Οπότε, τα συμπεράσματα είναι είτε λανθασμένα είτε αφορούν άλλο επίπεδο, τακτικό ας πούμε, και όχι υψηλής στρατηγικής και υψηλής πολιτικής (δικός μου ο όρος).
    Κατά την ταπεινή μου άποψή, που βασίζεται σε μια ειλικρινή (χωρίς να υπηρετώ κάποιον φορέα ή κάποια "γραμμή" ιδεολογική κτλ), συστηματική, μεθοδική και πολυετή προσπάθεια κατανοήσεως της τραγωδίας, μελετώντας και ακούγοντας πλήθος ερευνητών και ειδικών, εντοπισμός, ανάδειξη και απόδειξη των γενεσιουργών αιτιών δεν έχει γίνει.
    Τα αίτια-αιτιατά (ας μου επιτρέψετε τον πληθυντικό) πρέπει να ερμηνεύουν πλήρως τα ιστορικά γεγονότα και αποτελέσματα.
    Τα συμπεράσματά μου αφορούν στην ΛΑΝΘΑΣΜΈΝΗ έως ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΟΥ ΑΣΚΉΘΗΚΕ από τη Χώρα την περίοδο 1919 (Μάϊος) και έπειτα.
    Η εγκληματικά λανθασμένη πολιτική ΠΌΤΕ δεν αναλύθηκε. Η πολιτική παράγει συνέπειες σε στρατηγικό, διπλωματικό και τακτικό επίπεδο και όχι το αντίστροφο.
    Δυστυχώς και ο κύριος Τσιριγώτης πέφτει στο ίδιο λάθος. Δηλαδή, ασχολούμενος με τη στρατηγική (που είναι υποσύνολο της πολιτικής πάει να ερμηνεύσει το όλον), οδηγούμενος τελικά σε μερικά συμπεράσματα που καθώς δεν ερμηνεύουν το όλον δεν μπορούν να σταθούν και επιδέχονται αντιρρήσεις και άλλες απόψεις.
    Ποιά όμως είναι τα γενεσιουργά (πολιτικά) αίτια της μικρασιατικής τραγωδίας;
    Υπάρχει πρόσωπο που είναι ηθικός αυτουργός της τραγωδίας ή απέτυχε μια πολιτική (μικρασιατική εν προκειμένω), που σχεδιάστηκε υπεύθυνα από τους αρμόδιους κρατικούς λειτουργούς της Ελλάδας (πολιτικούς, στρατιωτικούς, διπλωμάτες κτλ) και απέτυχε;
    Εξ όσων γνωρίζουμε, η Ελλάδα ΔΕΝ είχε σχεδιάσει ΠΟΤΕ μικρασιατική πολιτική, μέχρι που ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με εργώδη και αγωνιώδη προσπάθεια πείσει τους συμμάχους να δώσουν την εντολή απόβασης.
    Και τότε ξεκίνησε η ελληνική μικρασιατική πολιτική που σχεδιάστηκε από ΈΝΑΝ ΚΑΙ ΜΌΝΟ ΆΝΘΡΩΠΟ, όπως σχεδιάστηκε τέλος πάντων.
    Η πολιτική αυτή ξεκίνησε με τραγωδία. Ποιά ήταν η τραγωδία;
    Μα φυσικά το ότι άνοιξε η κερκόπορτα του μίσους και της καχυποψίας των Οθωμανών μουσουλμάνων ή Τούρκων εναντίον των ελλήνων ορθοδόξων χριστιανών.
    Το μόνο που έψαχναν όλοι αυτοί οι απελπισμένοι για την υπόστασή τους Τούρκοι ήταν ένας ηγέτης να τους σώσει την πατρίδα τους (προφανώς εμείς έχουμε ιστορικά δικαιώματα αλλά και αυτοί μετά από 800 χρόνια την αισθανόντουσαν πατρίδα τους).
    Και αυτός ο ηγέτης βρέθηκε αμέσως, αφού τεράστιες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εκδηλώθηκαν σε όλη την αυτοκρατορία• ο ηγέτης αυτός έδρασε άμεσα: αποβιβάστηκε στην Σαμψούντα 3 ημέρες μετά την αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και ξεκίνησε το έργο του.
    Θα επανέλθω περαιτέρω, εφόσον κρίνετε ότι έχω να προσφέρω ο,τιδήποτε θετικό στην προσπάθεια όλων μας να κατανοήσουμε πως φτάσαμε στην τραγωδία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Εξαιρετικό το βιβλίο,είναι μια ολοκληρωμένη ανάλυση της Μικρασιατικής εκστρατείας, αν και κατά την γνώμη την πιο σημαντική ανάλυση την έχει κάνει ο καθηγητής Γ. Κοντογιώργης σε ένα μακροσκελές άρθρο του για το εγχείρημα στην Μικρά Ασία. Αυτά και κάλλιο αργά παρά ποτέ που το βιβλίο παρουσιάζεται 3-4 χρόνια μετά την έκδοση του. Καλή συνέχεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εμείς πάντως, σαν ιστολόγιο, το παρουσιάσαμε το 2010, με το Πρόλογο του Γιώργου Κοντογιώργη, το θυμήθηκα γιατί τότε το πήρα και διάβασα

      http://infognomonpolitics.blogspot.gr/2010/01/1919-1922.html

      Διαγραφή
    2. Συγνώμη, αν και δεν εννοούσα εσάς.

      Διαγραφή
  5. Να επαναλαβω εδω αυτο που διαβασα εκει:
    "Κώστα μου, έλεος. Ελπίζω το βιβλίο αυτό να κάνει τα πράγματα καλύτερα, θέλω να το διαβάσω. Με την ανικανότητά μας να αναλύσουμε την ιστορία μας και να μάθουμε από αυτήν, φτάσαμε εδώ που είμαστε σήμερα. Δαιμονοποιούμε Βενιζέλο, και Κωνσταντίνο, αντί να βάλουμε κάτω και τα καλά και τα στραβά και των δύο. Μακάρι να μπορούσε να απαγορευθεί σε Βενιζελικούς και Βασιλικούς να γράφουν βιβλία για το τότε, ή να τους βάζαμε μαζί να γράφουν, ο ένας δίπλα στη σελίδα του άλλου. Δαιμονοποιούμε δύση και ανατολή, Ευρώπη, Αμερικάνους, Εβραίους, Ρώσους, μόνο και μόνο για να δικαιώσουμε τις λανθασμένες τότε επιλογές μας, για να πούμε ότι εμείς είμασταν αυτοί που δεν έφταιξαν. Εκτίμησή μου είναι ότι δεν υπήρχε διεθνής η σκοτεινή συνωμοσία τότε. Μόνοι μας πετάξαμε όλους τους συμμάχους μας στην αγκαλιά του εχθρού. Μόνοι μας μείναμε, χωρίς κανέναν, από δικά μας λάθη. Διαβάζω τον ένα μετά τον άλλο στρατηγό μας να μην αντιλαμβάνονται το τότε. Αν δεν καταλαβαίνουμε το τότε, τι ελπίδα υπάρχει για το αύριο; Καταλαβαίνω λοιπόν το τι θα ακολουθήσει, και χάνω τον ύπνο μου.
    Το στράτευμα το γαλούχησαν οι γενιές της ήττας του 1922 και οι απόγονοί τους. Η προσήλωση του Κων/νου στην Γερμανία έφερε την καταστροφή.
    Με πόλεμο μέσα στην Ελλάδα, με στρατιωτική απόβαση τον έδιωξαν οι σύμμαχοι το 1917 διότι παρέδωσε Ελληνικό στρατό στους Γερμανούς (1916) και έκανε και άλλα. Τον συχαίνονταν οι σύμμαχοι σαν Γερμανό, σαν παιδί του Κάιζερ. Όταν ήρθε πίσω το 1920 αμέσως μας έκοψαν τα πάντα, χρήμα και πολεμοφόδια, και γύρισαν ο ένας μετά τον άλλο με τον Κεμάλ. Οι γερμανόφιλοι έφτιαξαν την παράταξη στην Ελλάδα που υπηρέτησε στο πλευρό της Βέρμαχτ και άρχισε τον εμφύλιο τον Δεκέμβρη του 1944 με την σφαγή. Το 1944 μας έφερε το 1974. Υποκρισία μας και αυταπάτη μας το ότι δεν καταλαβαίνουμε την απόφαση για εκλογές του 1920. Μετά από απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, μετά από μία συνθήκη των Σεβρών στα χέρια του, ήταν η καλλίτερη στιγμή για τον Βενιζέλο για να κάνει εκλογές, και τις έκανε. Όχι μόνο δεν ήταν Εβραίος, όπως λένε οι βασιλικοί, αλλά σύσσωμη η κοινότητα Εβραίων Θεσ/νίκης το 1920 ψήφισε βασιλιά επειδή ο Βενιζέλος τους υποχρέωνε σε απαλλοτρίωση των περιουσιών τους, προκειμένου να μετατρέψει την Θεσ/νίκη σε πόλη με καλύτερη ποελοδομία. Εάν δεν είχε ο βασιλιάς κερδίσει τις ψήφους των Εβραίων, των Κομμουνιστών και των Τουρκοφόνων τότε, θα είχε κερδίσει ο Βενιζέλος. Όχι λοιπόν μόνο η ήτα μας, αλλά και ο αντισημιτισμός μας είναι Γερμανικής προέλευσης. Οι Γερμανοί πρώτα χρησιμοποίησαν πολλούς Εβραίους ως τσιράκια τους για να κάνουν την επανάσταση εναντίον του Τσάρου, και μετά έφτιαξαν τον αντισημιτισμό για να φάνε το ιδεολόγημα που αυτοί οι ίδιοι δημιούργησαν. Έτσι την έπαθαν και οι Αμερικάνοι με τους Ταλιμπάν, όπως την πάθαμε και εμείς με τους Τούρκους που τους φέραμε σαν δικά μας τσιράκια εναντίον των Περσών στα χρόνια του Αυτοκράτορα Ηράκλειτου. Η σημαία τους, το μισοφέγγαρο, είναι του Βυζαντινού στρατού. Εμείς τους μάθαμε τι θα πει οργάνωση και στρατηγική.
    Διχάστηκε η Ελλάδα το 1922 και παραμένει διχασμένη. Ο παρατεταμένος διχασμός την ευνούχισε. Χάσαμε την αλληλοεκτίμησή μας, τον αλληλοσεβασμό μας. Από την κούραση του να φορτώνουμε ο ένας στο άλλο βάρη, καταρρέουμε. Αντί να χτίσουμε κλίμα ομοψυχίας, αντί να χτυπήσουμε την διαφθορά, βράζουμε στο ζουμί μας. Είμαστε σίγουροι πως εμείς ξέρουμε την αλήθεια, και οι άλλοι είναι λάθος. Επιτέλους, θα ανοίξουν τα μάτια μας; Έστω και στο παρα πέντε υπάρχει ελπίδα. Πρέπει να χτίσουμε κλίμα ομοψυχίας.
    Σιδηρούντιος"
    Και να προσθεσω:Ξενοδουλοι και τοτε,ξενοδουλοι και τωρα.Σε ενα μονιμο εμφυλιο με επικλειτους συμμαχους μας σαυτον, τους ξενους...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.