28/10/17

Το δραματικό δίωρο που έκρινε το Έπος του ’40 και το ΟΧΙ των Ελλήνων

Οι εορτασμοί των λαμπρών ιστορικών επετείων, όπως το Έπος του ’40, υπενθυμίζουν στους Έλληνες τα σπουδαία έργα του παρελθόντος, από τα οποία καλούνται οι νεότεροι να αντλούν διδάγματα και να επιστρατεύουν δυνάμεις όταν βρεθούν σε παρόμοιες καταστάσεις.
Το βράδυ της 27ης Οκτωβρίου 1940, τίποτε δεν προοιωνιζόταν ότι η νύχτα εκείνη θα ήταν ατέλειωτη και πλήρης δραματικών γεγονότων.
Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς αποσύρθηκε να κοιμηθεί στο σπίτι του, Κεφαλληνίας και Δαγκλή 10 στην Κηφισιά, αλλά στις 3 το πρωί, ο αρχιφύλακας Τραυλός τον ξυπνά και του λέει, μπερδεύοντας τη γαλλική σημαία με την ιταλική, ότι τον ζητεί επειγόντως ο Γάλλος πρέσβης! Ήταν όμως ο πρέσβης της Ιταλίας Εμανουέλε Γκράτσι. Τον οδήγησε ο Μεταξάς στο μικρό σαλονάκι, και ο Γκράτσι του λέει, ότι ο Μουσολίνι τον επιφόρτισε να του επιδώσει ένα επείγον έγγραφο.

Από το ημερολόγιο του Ι. Μεταξά για την επίσκεψη του Ιταλού πρέσβη
Ο Μεταξάς, χωρίς να αιφνιδιάζεται, διαβάζει το έγγραφο που ήταν τελεσίγραφο και με το οποίο ο Ιταλός δικτάτορας ζητούσε την παράδοση της Ελλάδος χωρίς πόλεμο. Ο Μεταξάς, αφού το διάβασε, βγάζοντας τα γυαλιά του κοιτά κατάματα τον Γκράτσι και του λέγει στα γαλλικά με λυπημένη, αλλά σταθερή φωνή: «Alors, c’est la guerre» (Ώστε πόλεμος!). «Όχι ακριβώς! Αν διατάξετε τον Παπάγο να αφήσει να περάσουν τα στρατεύματά μας, δεν θα υπάρξει πρόβλημα...» απαντά ο Γκράτσι. Ο Μεταξάς μειδίασε και με σοβαρό ύφος ρωτά εντός πόσου χρόνου θα πρέπει να απαντήσει. «Μέχρι τις 6 το πρωί», είπε. Τότε σηκώθηκε από τον καναπέ λέγοντας: «Δηλαδή εντός τριών ωρών ζητεί η Ιταλία να ληφθεί η απόφαση της Ελλάδος...». Ο Μεταξάς οδήγησε κατόπιν τον Γκράτσι στην έξοδο χωρίς να τον αποχαιρετήσει, ντύθηκε, τηλεφώνησε και ενημέρωσε τον βασιλιά Γεωργιο, μετά τον Άγγλο πρέσβη Πάλερετ, τον στρατηγό Παπάγο και τον ναύαρχο Σακελλαρίου.
Στις 03:30 ο ήχος του τηλεφώνου του Παπάγου στην οδό Πραξιτέλους 16, στην Κλαυθμώνος, τάραξε τη νυχτερινή γαλήνη. Το σήκωσε ο ίδιος: «Στρατηγέ σας ομιλεί το Έθνος!».
Δεν δυσκολεύτηκε ο Παπάγος να αναγνωρίσει τον Μεταξά, που συνέχισε: «Προ ολίγων λεπτών έφυγε από το σπίτι μου ο Γκράτσι. Μου επέδωκεν ένα τελεσίγραφον και...». «Ασφαλώς το απορρίψατε», διέκοψε ο Παπάγος. «Φυσικά! Είπα ΟΧΙ, όπως είχαμε συμφωνήσει με τον Βασιλέα και εσάς!». Και γεμάτος χαρά και ικανοποίηση πρόσθεσε: «Ο πόλεμος εκηρύχθη... Ελπίζω με τη βοήθεια του Θεού να νικήσουμε». Και η απάντηση του Παπάγου: «Ο Στρατός κύριε Πρόεδρε θα πράξει το καθήκον του». Ο Μεταξάς έφυγε αμέσως για το υπουργείο Εξωτερικών...
Στις 03:45 το τηλέφωνο της 8ης Μεραρχίας στα Γιάννινα χτυπούσε μανιωδώς. Ο διοικητής στρατηγός Χαράλαμπος Κατσιμήτρος κοιμόταν κατάκοπος με τη στολή εκστρατείας από νυχτερινή επιθεώρηση, το σήκωσε η μικρή κόρη του Βασιλική λέγοντας «Εμπρός, ποίος ζητεί την Μεραρχία;». Από την άλλη άκρη του τηλεφώνου ο αξιωματικός του ΓΕΣ έλεγε επιτακτικά: «ξυπνήσατε επειγόντως τον στρατηγό!». Έτρεξε η μικρή, τον ξύπνησε, και ο Κατσιμήτρος απάντησε με ζωηρή φωνή: «Αναφέρατε στον αρχιστράτηγο, ότι η Μεραρχία θα εκτελέση το καθήκον της προς την πατρίδα, όπως επιβάλλει η εθνική τιμή και καθ’ όν τρόπον αυτή γνωρίζει». Μετά τηλεφώνησε στους διοικητές των τμημάτων προκαλύψεως, λέγοντας να τεθούν όλες οι μονάδες σε συναγερμό εφαρμόζοντας τα σχέδια και τις διαταγές της Μεραρχίας, ενόψει ιταλικής επίθεσης.

Ο στρατηγός Κατσιμήτρος με την κόρη του, πολλά χρόνια μετά το επεισόδιο του 1940
Στις 04:30 αρχίζει η συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου όπου ο Μεταξάς, αφού εξιστόρησε τα συμβάντα με τον Γκράτσι, ζήτησε από τους υπουργούς να υπογράψουν τα αναγκαία διατάγματα, λέγοντας: «όποιος έχει αντίρρησιν, επιφύλαξιν ή άρνησιν, μπορεί να διατυπώση ελευθέρως την άποψίν του. Αν διαφωνεί, να υποβάλη την παραίτησή του κι αυτό χωρίς καμμίαν παρεξήγησιν, αφού το θέμα είναι ιστορικώς και εθνικώς τέτοιο, που επιβάλλει ελεύθερη γνώμη και συνείδησιν δια έγκρισιν ή απόρριψιν των Διαταγμάτων».
Ουδείς έφερε αντίρρηση. Ο Μεταξάς μέσα σε νεκρική σιγή, κάνοντας το σημείο του σταυρού, λέγει: «Ο Θεός σώζοι την Ελλάδα!... Θέτω προς υπογραφήν τα Διατάγματα ταύτα και υπογράφω πρώτος το Διάταγμα της Γενικής Επιστρατεύσεως... το Διάταγμα περί της κηρύξεως της Επικρατείας εις Κατάστασιν Πολιορκίας... και ένα άλλο με ένα μόνο άρθρο, που καθορίζει: Ουδείς Έλλην καθίσταται πλουσιότερος εκ του πολέμου».

Μεταξάς και Παπάγος μετά το πολεμικό συμβούλιο
Στις 04:45 έληξε η συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου και αμέσως άρχισε η συνεδρίαση του πολεμικού, με την έκδοση διαγγελμάτων και ανακοινωθέντων του Γενικού Στρατηγείου, ενώ στην ελληνοαλβανική μεθόριο άρχισαν να ρίπτονται από την πλευρά των Ιταλών οι πρώτοι πυροβολισμοί και κανονιοβολισμοί και να ανταποδίδουν αμέσως οι Έλληνες...
Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης

4 σχόλια:

  1. Σε προηγούμενο σχόλιό μου, έκανα λόγο για την εξαιρετική δουλειά τής ελληνικής αντικατασκοπείας, η οποία κατάφερε να παραπλανήσει τούς Ιταλούς.

    >υπογράφω πρώτος το Διάταγμα της Γενικής Επιστρατεύσεως<

    Η παραπάνω φράση στο άρθρο, μού δίνει την ευκαιρία να επισημάνω πόσο οργανωμένα έγιναν όλα, διότι χωρίς οργάνωση δεν υπάρχει επιτυχία.

    Αντιγράφω από την ιστοσελίδα τής Ενώσεως Απόστρατων Αξιωματικών Στρατού απόσπασμα κειμένου τού Αντγου ε.α Αναστασίο Θεοδωρπούλου:

    Στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο η επιστράτευση ξεκίνησε “μυστική” πριν την έναρξη του και ολοκληρώθηκε κατ’ αυτή με συνέπεια ο χρόνος ολοκλήρωσής της να περιοριστεί στο ελάχιστο.
    Αν και οι συνθήκες σε ότι αφορά το κράτος, τη κοινωνία, τις ΕΔ τα μέσα και τις απειλές από το 1940 μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει δραματικά, θα αναφέρουμε συνοπτικά την προετοιμασία του Στρατού πριν κάποιο εύλογο χρόνο από την έναρξη του πολέμου και της υπόψη επιστράτευσης, διότι κάποιες αρχές, διαδικασίες και ενέργειες που εφαρμόστηκαν και αφορούν στην ετοιμότητα και τελικά στη κινητοποίηση - επιστράτευση των ΕΔ, έχουν διαχρονική αξία με δεδομένο μάλιστα ότι, η υπόψη επιστράτευση, συνετέλεσε καθοριστικά στο ομώνυμο έπος.....
    Το σχέδιο επιστρατεύσεως το οποίο εφαρμόστηκε την 28 Οκτ. εκπονήθηκε τον Σεπ. του 1939 και σύμφωνα με αυτό η κινητοποίηση, επιστράτευση μεταφορά και διασπορά των δυνάμεων αποσκοπούσε στην ήρεμη μετάπτωση από την ειρηνική στη πολεμική κατάσταση. Τούτο προβλεπόταν να επιτευχθεί με μερική και τελικά με γενική επιστράτευση. Η μερική μυστική επιστράτευση άρχισε τον Αύγουστο του 1940 μετά τον τορπιλισμό της Έλλης. Έγιναν ατομικές προσκλήσεις εφέδρων Αξκων δήθεν για μετεκπαίδευση και ατομικές προσκλήσεις αγυμνάστων οπλιτών. Η Oγδόη Μεραρχία υπεύθυνη για το τομέα της Ηπείρου, η Ενάτη Μεραρχία και η Τετάρτη Ταξιαρχία Υπεύθυνες για τη Δυτική Μακεδονία και το Απόσπασμα Πίνδου συμπληρώθηκαν σχεδόν στη πολεμική τους σύνθεση. Το Σεπτέμβριο συγκροτήθηκε στη περιοχή Αλεξανδουπόλεως η Μεραρχία Αρχιπελάγους, της οποίας τα Συντάγματα προήρχοντο από τα νησιά του Αιγαίου. Η Πολεμική μηχανή της χώρας την 28Η Οκτωμβρίου ετέθη σε λειτουργία μόνο με μία τηλεφωνική διαταγή του Γενικού Επιτελείου με λίγες λέξεις. Η αποτελεσματικότητα του Σχεδίου Επιστράτευσης, το οποίο διακρινόταν για την άριστη τεχνική του ως προς τα φύλλα πρόσκλησης – πορείας αποδείχτηκε στη πράξη όταν με τα μέσα της εποχής εκείνης μέσα σε 15 μέρες 300.000 άνδρες και 150.000 ζώα είχαν φθάσει στην Ελληνοαλβανική και Ελληνοβουλγαρική Μεθόριο. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε την προθυμία και σύμπνοια και την εθνική ενότητα του λαού και την πειθαρχία των επιστρατευμένων για την πορεία προς το Μέτωπο. Αυθόρμητη στη συνέχεια, συλλογική, ηρωϊκή και παράτολμη, η συμμετοχή λαού και Στρατού στον «υπέρ πάντων αγώνα».


    ________________________________________________________________________

    Περιττό να σημειώσω ότι τότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το εισέτι ισχύον (ίσως με κάποιες τροποποιήσεις, λόγω σημερινών βελτιωμένων μέσων επικοινωνίας) σύστημα επιστρατεύσεως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η Ελληνική κυβέρνηση ήταν ενημερωμένη από τους Εγγλέζους για την επικείμενη Ιταλική επίθεση, τουλάχιστον μία εβδομάδα πρίν την 28η Οκτωβρίου 1940.
    Αναμένετο μάλιστα να γίνει την 26η Οκτωβρίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. ενημερωσου καλυτερα.Ο Ελλην πρεσβης της Ρωμης ειχε ενημερωσει για την επιθεση κ αν θυμαμαι σωστα την ειχαν τοποθετησει μεταξυ 27 και 30 οκτ

      Διαγραφή
    2. 1)Ο Έλλην πρέσβης όντως είχε ενημερώσει την Ελληνική κυβέρνηση για την επικείμενη ιταλική επίθεση.
      Ίσως η πληροφορία που είχα, μετά από συζήτηση παλαιότερα με υιό διευθυντή εφημερίδας της εποχής εκείνης, περί "αγγλικής ενημέρωσης", που ώθησε την οικογένεια του , μία εβδομάδα πρίν την ιταλική επίθεση, να φύγει από την Αθήνα, λόγω του κινδύνου βομβαρδισμών, να είναι εσφαλμένη.

      2)«Επίθεση στην Ήπειρον, πίεση στη Θεσσαλονίκην και προέλαση προς Αθήνα». Ο Έλληνας πρέσβης στη Ρώμη ενημερώνει τον Μεταξά, στις 20 Οκτωβρίου, ότι οι Ιταλοί αποφάσισαν σε μυστική σύσκεψη να επιτεθούν στην Ελλάδα.

      ...
      Ο πρέσβης ανέφερε στο μήνυμά του προς τον Μεταξά ότι η επίθεση ενδεχομένως να γίνει στο διάστημα ανάμεσα στις 25 και 28 Οκτωβρίου και ότι ο Μουσολίνι ζήτησε από τους στρατηγούς του την άμεση μεταφορά στην Αλβανία άλλων 10 μεραρχιών, προς ενίσχυση των δυνάμεων του μετώπου.
      ...

      http://www.mixanitouxronou.gr/epithesi-stin-ipiron-piesi-sti-thessalonikin-ke-proelasi-pros-athina-o-ellinas-presvis-sti-romi-enimeroni-ton-metaxa-stis-20-oktovriou-oti-i-itali-apofasisan-se-mistiki-siskepsi-na-ep/

      Διαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.