23/4/18

Ο ιστορικός συμβιβασμός του ΣΥΡΙΖΑ και τα ατελέσφορα μέτωπα

Νίκος Μαραντζίδης*
Ε​​δώ και καιρό ισχυρίζομαι πως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εισέλθει σε φάση μετασχηματισμού. Από ριζοσπαστικό κόμμα μετατρέπεται σε σοσιαλδημοκρατικό. Δηλαδή μετασχηματίζεται σε φιλοευρωπαϊκό κόμμα που ιδεολογικά και πολιτικά αποδέχεται (προς στιγμήν ανόρεχτα) τους κανόνες της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της μεικτής οικονομίας. Η αλλαγή γίνεται «στα τυφλά», μέσω της τριβής του με τις απαιτήσεις της διακυβέρνησης, χωρίς προγενέστερη σοβαρή θεωρητική επεξεργασία, υπό την πίεση της επιθυμίας για παραμονή στην εξουσία και της διάθεσης να παίξει κεντρικό ρόλο στη συνέχεια.
Η πορεία αυτή είναι χωρίς επιστροφή. Κατά τη διάρκειά της θα αναπτυχθούν εσωτερικές αντιθέσεις και θα επιχειρηθεί η νεκρανάσταση της ριζοσπαστικότητας του ΣΥΡΙΖΑ από κομμάτια του που φέρουν βαρέως τον «ιστορικό συμβιβασμό». Μακροπρόθεσμα, καμιά από αυτές τις προσπάθειες δεν θα αποδώσει. Οι δυνάμεις του ρεαλισμού θα παραμείνουν, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ισχυρότερες.
Απέναντι σε αυτή μου τη θέση, αναπτύσσεται ένας αντίλογος, που συνοψίζεται στα παρακάτω: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αναζητεί μια νέα σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα. Προσποιείται τον ρεαλιστικό συμβιβασμό ενώ συνειδητά διατηρεί ζωντανό τον ακραίο ριζοσπαστισμό του, «που λειτουργεί ως υφέρπουσα απειλή ή προσδοκία, ανάλογα με το ακροατήριο». Σύμφωνα με τη θέση αυτή είναι αφελείς και επικίνδυνοι  «όσοι νομίζουν ότι θα πάμε ως παιδική εκδρομή στις εκλογές, επειδή είμαστε στο πλαίσιο μιας συμβατικής εναλλαγής ευρωπαϊκών δυνάμεων στην εξουσία». Πολιτικό συμπέρασμα των παραπάνω είναι η επιδίωξη δημιουργίας «αντι-ΣΥΡΙΖΑ» μετώπου, προκειμένου αυτός να απομονωθεί και να ηττηθεί στρατηγικά.
Η παραπάνω προσέγγιση είναι λανθασμένη. Πεισματικά προσκολλημένη στο παρελθόν, αναλύει τις εξελίξεις στατικά αδυνατώντας να αντιληφθεί τις συνέπειες του καλοκαιριού του 2015 στη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ, που απώλεσε τότε τη μισή σχεδόν οργανωμένη βάση του. Επιπλέον, κουβαλώντας έναν βαθιά ελληνικοκεντρικό τρόπο αντίληψης των πραγμάτων, αδυνατεί να αντιληφθεί τη δύναμη που έχουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και το διεθνές πλαίσιο στη διαμόρφωση των εσωτερικών ζητημάτων.
Τέλος, η οπτική αυτή είναι ζημιογόνος για τη χώρα, καθώς συνεχίζοντας να παίζει στο (ξένο) γήπεδο του «αυτοί ή εμείς», αναπαράγει ένα είδος ακήρυκτου πολιτικού εμφυλίου και συντελεί στην άγονη πόλωση. Εχουμε ανάγκη από έναν νέο πολιτικό πολιτισμό, όχι από «αντι-ΣΥΡΙΖΑ» κακέκτυπα του ΣΥΡΙΖΑ.
Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ προς τον ρεαλισμό δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα βεβαίως. Στην ιστορία του σοσιαλισμού τα παραδείγματα διεθνώς είναι αναρίθμητα. Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, όπως αυτό της Γερμανίας, έζησαν δεκαετίες έντονων εσωτερικών τριβών για να απαρνηθούν τον επαναστατικό μαρξισμό και την πάλη των τάξεων στα τέλη του ’50. Οι Αυστριακοί σοσιαλδημοκράτες, που μεταπολεμικά θεωρήθηκαν πρωταθλητές της συναινετικής δημοκρατίας, τη δεκαετία του ’30 διέθεταν «μπαρουτοκαπνισμένες» ένοπλες πολιτοφυλακές που αντάλλασσαν πυρά στους δρόμους της Βιέννης.
Σταδιακά η φιλελεύθερη δημοκρατία επικράτησε και πιο αριστερά. Στις αρχές του ’70 κομμουνιστικά κόμματα, όπως το ιταλικό ή το ισπανικό με παρελθόν ισχυρής αφοσίωσης στη Μόσχα και στις αρχές της «προλεταριακής επανάστασης», αποδέχτηκαν πλήρως τον κοινοβουλευτισμό και απομακρύνθηκαν από την επιρροή της ΕΣΣΔ.
Πιο πρόσφατα, το 1990, οι σκληροί κομμουνιστές της Ανατολικής Ευρώπης, στα Βαλκάνια και αλλού μεταμορφώθηκαν σε δημοκράτες και εντάχθηκαν στην ευρωπαϊκή σοσιαλιστική οικογένεια. Ακόμη πιο κοντά μας χρονικά, στην Πορτογαλία το αριστερό Bloco, ένα κόμμα που μοιάζει με τον ΣΥΡΙΖΑ και εθεωρείτο πριν από λίγα χρόνια αντισυστημικό, σήμερα στηρίζει μαζί με τους κομμουνιστές μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, η οποία αποτελεί υπόδειγμα μετριοπαθούς πολιτικής και αφοσίωσης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Η ζωή είναι ένα ατελείωτο πεδίο συμβιβασμών. Οπως στους ανθρώπους, έτσι και στα κόμματα πραγματοποιούνται αλλαγές και προσαρμογές, που δεν είχαν σχεδιαστεί προγενέστερα και συνήθως είναι αποτέλεσμα εξωτερικών καταναγκασμών και επιδράσεων. Η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 να συνθηκολογήσει δεν ήταν απλώς μια στιγμιαία κίνηση τακτικής χωρίς συνέπειες στη φυσιογνωμία του. Η επιλογή της ηγεσίας του να μη διακινδυνεύσει την παραμονή στην εξουσία υποχρέωσε το κόμμα να ακολουθήσει τον δρόμο του ρεαλισμού μέσα στην αγκαλιά των ευρωπαϊκών θεσμών.
Από τη μια, αυτή η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ δεν μου προκαλεί κανένα διανοητικό ενδιαφέρον. Η παλιομοδίτικη σοσιαλδημοκρατικοποίησή του δεν συγκινεί έναν προοδευτικό φιλελεύθερο σαν κι εμένα. Εχω εξάλλου συστηματικά υποστηρίξει πως η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία με τα χαρακτηριστικά που ανέπτυξε στον 20ό αιώνα πεθαίνει. Η δυναμική της έχει από καιρό εξαντληθεί και το εκλογικό σώμα της γεράσει. Το μέλλον της προοδευτικής πολιτικής βρίσκεται πέραν αυτής (χωρίς αυτό να σημαίνει πως η κληρονομιά της δεν αφήνει σημαντική παρακαταθήκη, ιδιαίτερα σε θέματα καταπολέμησης ανισοτήτων).
Από την άλλη όμως, η εξέλιξη αυτή μου γεννά ηθική ικανοποίηση και πολιτική αισιοδοξία. Γενικότερα, κάθε φορά που ένα ριζοσπαστικό, αντισυστημικό κόμμα αφομοιώνεται από τους θεσμούς της ευρωπαϊκής φιλελεύθερης δημοκρατίας, συνιστά νίκη της ίδιας της Δημοκρατίας. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, η λογική του «αντι-ΣΥΡΙΖΑ» μετώπου είναι ατελέσφορη πολιτικά και άγονη ιδεολογικά. Η δαιμονοποίηση του «άλλου» βολεύει ίσως την εκλογική συσπείρωση και όσους στήνουν καριέρες πάνω στον φανατισμό των αφελών ή ιδιοτελών, αλλά βλάπτει τη χώρα.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα.
Καθημερινή

7 σχόλια:

  1. Ο αρθρογράφος εντοπίζει λιγο-πολύ σωστα ορισμένες πλευρές, τις πιο ορατές, των εξελίξεων στον ΣΥΡΙΖΑ και σίγουρα τις προσεγγίζει με μεγαλυτερη ευφυία απόότι η Δεξιά, δηλαδή η ΝΔ η φιλελεύθερη πλευρά της που δεν έχει αλλο ιδεολογικό οπλοστάσιο εκτός από τον αντικομμουνισμό. Και γι αυτό τηρεί τη στάση που περιγράφει ο αρθρογράφος, είναι εκσυγχρονισμένος αντικομμουνισμός. Αλλά ο αρθργράφος αποφεύγει να το επισημάνει, για δικούς του λόγους.
    Αμφιβάλω αν στον ΣΥΡΙΖΑ έχουν μέίνει ομάδες, μικρές έτσι κι αλλιώς, που θα έφευγαν γαι λ΄γους ιδεολογικούς. Αν μεινουν εκτός παιχνιδιού (της πίττας,) ίσως το αποτολμήσουν αν υπάρξει φορέας υποδοχής. Εν ολίγοις τα περί σοσιαλδημοκρατίας κλπ είναι παραμύθια της Χαλιμάς, ούτε μεταμφίεση υπάρχει ούτε λεοντή ούτε τίποτα πα΄ρεξ της εξουσίας.
    Τέλος για τα περί Δημοκρατιας ο αρθργράφος πέφτει περίπου σε παραλήρημα. Βλέπει οράματα και παροράματα. Πάντως ούτε βομβαρδισμούς βλέπει, ούτε χημικά ούτε τίποτα. Τυφλός τα τ΄ ώτα, τον τε νουν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο Μαραντζίδης είναι από τους καθεστωτικούς διανοούμενους που έχυσαν το χειρότερο δηλητήριο και λάσπη εναντίον των δύο υπέροχων εθνικών συλλαλητηρίων για το σκοπιανό. "Προοδευτικός φιλελεύθερος" σημαίνει:άνθρωπος με παντελή άγνοια της ελληνικής ιδιοπροσωπίας, οπαδός του εθνομηδενισμού και της παγκοσμιοποίησης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Διαβάζω αυτό το άρθρο και συγγνώμη που θα το πω αλλά "γελάω" με την ανάλυση του αρθρογράφου.Ο ΣΥΡΙΖΑ λέει "μπήκε σε φάση μετασχηματισμού", και ιστορικού συμβιβασμού, και γίνεται σταδιακά φιλοευρωπαϊκό κόμμα που ιδεολογικά και πολιτικά αποδέχεται τους κανόνες της φιλελεύθερης οικονομίας.Στη συνέχεια παραθέτει παραδείγματα κομμουνιστικών κομμάτων που μετασχηματίστηκαν και συμβιβάστηκαν με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
    Η περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ όμως δε νομίζω ότι ταιριάζει με τη συγκεκριμένη ανάλυση.Δεν πρόκειται για ένα κλασσικό κομμουνιστικό κόμμα που μετασχηματίστηκε ιδεολογικά. Καμία σχέση.
    Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα συνονθύλευμα (συγγνώμη που θα το πω) της σάρας και της μάρας, χωρίς συγκεκριμένη ενιαία ταυτότητα εκτός ίσως αυτής που συμπυκνώνεται στην ιδιότητα του "αντιεξουσιαστή".
    Από κει και πέρα οι συνιστώσες είχαν η καθεμία και από ένα (ας το πούμε) "ιδεολόγημα" (ή ιδεοληψία), σαν πυρήνα συγκρότησης.
    Υπήρχαν ομάδες με οικολογικό περιεχόμενο, άλλες που ήταν υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε., άλλες υπέρ της παραμονής, άλλες υπέρ της επαναστατικής ανατροπής της εξουσίας, άλλες υπέρ της ένοπλης δράσης πόλεων κτλ.. Όλο αυτό το πράγμα (ουσιαστικά η παλιά εξωκοινοβουλευτική αριστερά) μάζευε εκλογικά ένα 3%.
    Ξεκάθαρα λόγω των πρωτοφανών που ζήσαμε, ένα μεγάλο μέρος (κυρίως του ΠΑΣΟΚ, και περισσότερο των δημοσίων υπαλλήλων), ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ με οικονομικά κριτήρια ελπίζοντας ότι θα έλεγαν και μερικά ΟΧΙ στους ξένους (με το σκεπτικό ότι δεν τους "κράταγαν" με εκβιασμούς όπως κάποιους άλλους που είχαν δωροδοκήσει).
    Έγινε λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ κόμμα εξουσίας από το πουθενά.
    Παντελώς άσχετος από οικονομικά θέματα, Τράπεζες, νομισματική πολιτική κτλ.., χωρίς καμιά απολύτως εμπειρία, στηριζόμενος αποκλειστικά στον "μεγάλο οικονομολόγο" Βαρουφάκη που παρεπιπτόντως όλη η Ελλάδα τον άκουγε από το 2010 όπως και τον Δ. Καζάκη, για να μάθει καμιά αλήθεια σχετικά με το που πάει η κατάσταση (και όντως επαληθεύτηκαν οι μαύρες προβλέψεις τους) όταν οι υπόλοιποι μας έλεγαν παραμύθια.
    Η συνέχεια είναι γνωστή.
    (συνεχίζεται)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ο ΣΥΡΙΖΑ με όλη την άγνοια, ανευθυνότητα (στα όρια του εμπαιγμού του κόσμου με όσα έλεγε), και ασχετοσύνη, παρέλαβε τη χώρα σε μια τόσο δύσκολη χρονική στιγμή με τόσες λήξεις ομολόγων μέσα στο καλοκαίρι του 2015, οι ξένοι έκλεισαν τις Τράπεζες ενώ ήταν αναμενόμενο, και θα έπρεπε να είχαν προετοιμαστεί γι αυτό το ενδεχόμενο, και οδηγηθήκαμε σε εθνική ταπείνωση σαν χώρα, απδεχτήκαμε πλέον τα πάντα, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε τη μεγάλη κ...τούμπα, μετέτρεψε το ΟΧΙ σε ΝΑΙ, και σύρθηκε στα πόδια των δανειστών επαιτώντας τις επόμενες δόσεις, για να μην φύγουμε απ΄το ευρώ, αφού Plan B ουσιαστικά ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ παρά μόνο στη φαντασία του Βαρουφάκη.
    Και δεν έφτανε αυτό, αλλά για να μην "εξευτελιστεί" εντελώς στα "αριστερά μάτια" των παλιών συντρόφων, και να παραστήσει ότι διατηρεί επαναστατικό χαρακτήρα, αφού δεν τα κατάφερε με τους μαφιόζους των Βρυξελλών, βάλθηκε να ανατρέψει δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας και του έθνους, να καταστρέψει την ιδιοπροσωπία και τον χαρακτήρα του, με την πρόφαση της "πολιτικής ορθότητας" (προστασίας δικαιωμάτων μειονοτήτων, αλλοδαπών, ομοφυλόφιλων κτλ..), που σε συνδυασμό με την αφασιακή και ανεύθυνη αντιμετώπιση των εθνικών θεμάτων, τον έκανε το πιο επικίνδυνο κόμμα που πέρασε.
    Και δεν ξέρουμε ακόμα τι θα δούμε και σε τι περιπέτειες θα μπούμε.
    Λοιπόν, για ποια "ιστορική μεταστροφή" και "ιδεολογική προσαρμογή" μας μιλάει ο αρθρογράφος, λες και γινόταν ιδεολογικές ζυμώσεις για χρόνια ή κομματικά συνέδρια στα οποία αποφασίστηκε κάποια μεταστροφή και έγινε κάποιος ιστορικός συμβιβασμός; Εδώ μιλάμε για ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (ήδη από την αρχή), με τη θετική έννοια του όρου.
    Το περιεχόμενο του ήταν το "αντί" (παιδιά των καταλήψεων και της διάλυσης). Η υποτιθέμενη όμως αντισυστημικότητα και η αντιεξουσιαστικότητα (που μακάρι να υπήρχε με το σωστό τρόπο) που επαγγελόταν δεν στράφηκε προς τα ΜΜΕ, τις Τράπεζες, και το πολιτικό κατεστημένο, ώστε να διορθώσει αυτά που κατηγορούσε, αλλά σε αυτό που είχε στο βάθος του χαρακτήρα του δηλ. την αντι-εθνικότητα, αντι-θρησκευτικότητα, και γενικά στην προσπάθεια ανατροπής του χαρακτήρα και της ιδιοπροσωπίας της χώρας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Εκείνο που παρατηρώ είναι η παράλειψη του Ν. Μαραντζίδη να αναφέρει και δυο άλλες ιδιότητες του πέραν του πανεπιστημιακού καθηγητή.Αυτές είναι.
    1) Συστηματικός δημοσκόπος που βγάζει πάντα την ΝΔ πρώτο κόμμα με σημαντική διαφορά από το επόμενο.
    2) Τυγχάνει κουμπάρος του Κυριάκου Μητσοτάκη.
    ΥΓ. Να τον χαίρεστε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Μαραντζίδη Γίγαντα αναλυτή και διανοούμενε πές μας και για το δίκιο των Ταγματασφαλιτών να ολοκληρωθεί η "ανάλυση"!
    Κινδυνεύει το "κοινωνικόν καθεστώς" οπως το 43, κάλεσε μέσω Καθημερινής πανστρατιά !
    Γειά σας Ταγματασφαλίτες, Χωροφύλακες και Χίτες !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. wotan 398 (23/4/18)
      Αν ψάξεις σε εργασίες του Μαραντζίδη από κοινού με τον Καλύβα ή θα σου σηκωθούν οι τρίχες από το κεφάλι ή θα γελάς ασταμάτητα.

      Διαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.