Από την κρίση στην ΕΕ και την άνοδο της Κίνας, στην απειλή του πυρηνικού πολέμου: Καπιταλισμός, Πόλεμος, Ολοκληρωτισμός

Εικόνα από το 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο για τον Μαρξισμό, που έγιονε στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, τις 5-6 Μαΐου 2018, απ' όπου και η ομιλία του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου που ακολουθεί

Aγαπητοί φίλοι,

Θέλω να ευχαριστήσω τους οργανωτές για την πρόσκλησή τους να συμμετάσχω σε αυτό το τόσο ενδιαφέρον και συναρπαστικό συνέδριο για τον Μαρξισμό, εδώ στο Πεκίνο, που συμπίπτει με τα 200 χρόνια από τη γέννηση ενός από τους φιλοσόφους που επηρέασαν όσο πολύ λίγοι ολόκληρο τον κόσμο μας, του Καρλ Μαρξ, του μεγαλύτερου ίσως μέχρι τώρα «απομυθοποιτητή» του ανθρώπινου κοινωνικού μας Είναι, αλλά και του φιλοσόφου που οι ιδέες του συνετέλεσαν αποφασιστικά σε αυτό που είναι η σημερινή Κίνα.

Αλλά θέλω επίσης να τους ευχαριστήσω  γιατί μου έδωσαν, ακόμα μια φορά, με την πρόσκλησή τους, τη δυνατότητα να επισκεφθώ αυτή τη χώρα, κοιτίδα ενός από τους αρχαιότερους και σημαντικότερους πολιτισμούς, όπως άλλωστε και η χώρα από την οποία ο ίδιος προέρχομαι.

Το να κατάγεσαι από μια τέτοια χώρα δεν πρέπει να θεωρείται ως κάποιας μορφής προνόμιο και για τους σημερινούς Ελληνες τουλάχιστο αυτό είναι δυστυχώς μάλλον βέβαιο. Πρέπει να θεωρείται μια προτροπή να καταλαβαίνει κανείς ότι δεν είμαστε ιδιοκτήτες, αλλά φορείς της Ζωής και του Πολιτισμού. Πρέπει να παραδώσουμε έναν κόσμο ει δυνατόν καλύτερο από αυτόν που παραλάβαμε, ή τουλάχιστον όχι χειρότερο. Και δεν υπάρχει ευγενέστερη φιλοδοξία από το να προσπαθεί κανείς να συμβάλλει σε μια τέτοια επιδίωξη.

Μιλώντας σήμερα για τη διεθνή κατάσταση θέλω να σας θυμίσω ότι η Κασσάνδρα δεν ήταν καθόλου αγαπητή, όχι όμως γιατί είχε άδικο σε αυτά πούλεγε, αλλά γιατί είχε δίκιο.

Γι’ αυτό θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω λίγο με το «φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας» που έχετε στο τίτλο της αποψινής συνεδρίασης.

Αντιλαμβάνομαι την αισιοδοξία κάποιου που ζει στην Κίνα το εκπληκτικό θαύμα της φανταστικής οικονομικής ανόδου της, πόσο θέλει να συνεχιστεί αυτή η άνοδος, χωρίς να παρεμβληθούν τυχόν εμπόδια σε αυτή.

Εντούτοις, αυτό που διακρίνουμε συνολικά για την ανθρωπότητα ως μια σοβαρή πιθανότητα σήμερα, δυστυχώς, δεν είναι τόσο ένα φωτεινό, όσο ένα σκοτεινό, ίσως και καθόλου μέλλον. Δεν είναι ασφαλώς αναπόφευκτο να πάμε εκεί, αλλά δεν είναι και αδύνατο. 

Βαριά σύννεφα πάνω από τον κόσμο μας

Ο Μαρξ έλεγε ότι πέρασε ο καιρός που οι φιλόσοφοι ερμήνευαν τον κόσμο. ‘Ηρθε ο καιρός να τον αλλάξουμε. Αλλά για να τον αλλάξουμε πρέπει να τον αναλύσουμε και να τον καταλάβουμε.

Ενας Θεός ξέρει πόσες φορές φτάσαμε και πόσο κοντά φτάσαμε στον πυρηνικό πόλεμο τον περασμένο χρόνο. Και είμαστε ασφαλώς πολύ κοντά στο να τερματίσουμε μόνοι μας την ζωή στον πλανήτη. Εξακολουθούμε άλλωστε να βρισκόμαστε στο περιβάλλον της τρίτης τόσο βαθειάς δομικής κρίσης στην ιστορία του Καπιταλισμού, που άρχισε το 2008 και χωρίς να έχουμε αντιμετωπίσει κανένα από τα προβλήματα που έθεσε αυτή η κρίση.

Η οικονομική άνοδος της Κίνας, η στρατιωτική επανάκαμψη της Ρωσίας, η άνοδος του Παγκόσμιου Νότου, οι διάφορες αντιστάσεις που εκδηλώνονται εδώ και εκεί είναι ασφαλώς εξαιρετικά παρήγορες και ελπιδοφόρες. Δεν αλλάζουν ωστόσο την κυρίαρχη  εικόνα του κόσμου μας, και η εικόνα είναι αυτή μιας επιταχυνόμενης πορείας του παγκόσμιου καπιταλισμού προς τον Πόλεμο και τον Ολοκληρωτισμό, που ξέρουμε από την Ιστορία ότι είναι αναπόφευκτη, όσο δεν συναντά ικανές αντιστάσεις και μέσα και έξω από τα «φρούριά» του.

Το είδαμε στην Κορέα όλο τον περασμένο χρόνο και η απειλή ασφαλώς δεν είναι προς την Κορέα, αλλά προς την ίδια την Κίνα που απευθύνεται.

Το είδαμε στη Μέση Ανατολή, με έναν Ιμπεριαλισμό που έχει ξεφύγει από τον Ιμπεριαλισμό της Κατάκτησης και μεταβάλλεται σε Ιμπεριαλισμό της Καταστροφής και σε στρατηγική του Χάους, έχοντας γκρεμίσει τις μισές χώρες της περιοχής. ‘Όπως η απειλή στην Κορέα απευθύνεται εμμέσως πλην σαφώς προς την Κίνα, αλλά και τη Ρωσία ακόμα, έτσι και η απειλή κατά του Ιράν σήμερα, είναι, εμμέσως πλην σαφώς, μια απειλή προς τη Ρωσία και την Κίνα. Αυτές θέλουν να περικυκλώσουν, να εκβιάσουν, να διασπάσουν την μεταξύ τους συμμαχία, να προκαλέσουν και αλλαγή καθεστώτος αν μπορέσουν, να τις υποτάξουν και να τις διαλύσουν.

Γι’ αυτό ακριβώς το Χρήμα απαιτεί επίσης τόσο επίμονα, μέσω των Αμερικανών, να ενταχθείτε εσείς οι Κινέζοι στην χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση. Για να μπορέσει να ασκεί και στην Κίνα τις πιέσεις και τους εκβιασμούς που μπορεί να ασκεί στη Ρωσία, εξαιτίας των εξωφρενικών παραχωρήσεων που έκανε η ηγεσία αυτής της χώρας στους Δυτικούς την περίοδο 1989-96 και που είχαν σαν αποτέλεσμα να γνωρίσει την πιθανώς χειρότερη οικονομική, κοινωνική, δημογραφική και γεωπολιτική καταστροφή, σε όλη την παγκόσμια ιστορία της βιομηχανικής εποχής. Αλλά και να καταστήσει δυνατές τις καταστροφές και τις απειλές που είδαμε σε όλο τον κόσμο και, ιδίως, στη Μέση Ανατολή, μετά την κατάρρευση – αυτοκτονία της Σοβιετικής Ενωσης.

Το βλέπουμε επίσης στην ίδια τη Δύση με την άνοδο του Ολοκληρωτισμού του Χρήματος και τον νέο Ψυχρό Πόλεμο που εξαπέλυσε κατά της Ρωσίας. 

Ο καπιταλισμός παράγει πόλεμο

Αυτό το σύστημα, ο Παγκόσμιος Καπιταλισμός και τα κέντρα του στη Δύση, δεν πρόκειται ασφαλώς να καθίσει ήσυχα και ειρηνικά, να παρακολουθεί την Κίνα να μεταβάλλεται στην πρώτη οικονομική δύναμη του πλανήτη και να τον εκτοπίζει από την κυρίαρχη θέση που έχει σήμερα, όπως δεν παρακολουθεί ήσυχα και την επανάκαμψη της Ρωσίας.

Δεν θα είμαστε Μαρξιστές, αν πιστεύαμε κάτι τέτοιο. Αλλά δεν χρειάζεται καν να είμαστε Μαρξιστές για να το αντιληφθούμε. Αρκεί να διαβάζουμε τις ειδήσεις στις εφημερίδες, να χρησιμοποιούμε το μυαλό μας και να θυμόμαστε, έστω και λίγο, την Ιστορία.

Θα χρησιμοποιήσει ασφαλώς όλα τα μέσα που διαθέτει για να ανακόψει αυτή την πορεία, περιλαμβανομένου του πολέμου, της απειλής του πολέμου, ακόμα και του πυρηνικού πολέμου. Αυτό είναι το νόημα όσων συμβαίνουν στην Κορέα, στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο και την Ουκρανία, με τον νέο Ψυχρό Πόλεμο που έχει αρχίσει. Πίσω από τα επιμέρους μέτωπα, ο στόχος διαγράφεται με σαφήνεια και δεν είναι άλλος από τη Μόσχα και από το Πεκίνο.

Το ξέρουμε άλλωστε από την ιστορία ότι δεν μπορεί παρά να γίνει έτσι. Ο ίδιος ο παγκόσμιος, δυτικός όμως καπιταλισμός είναι μακροχρόνια ασυμβίβαστος με την ύπαρξη όχι μόνο σοσιαλιστικών, αλλά ακόμα και οποιωνδήποτε στοιχειωδώς ανεξάρτητων οντοτήτων.

Σοσιαλισμός σε μια και μόνη χώρα

Η Σοβιετική‘Ενωση δοκίμασε, μεταξύ 1924 και 1941 να οικοδομήσει τον δικό της «σοσιαλισμό σε μια και μόνη χώρα», για να δει τον Ναζισμό να της επιτίθεται τον Ιούνιο του 1941. Αξίζει να διαβάσει κανείς τις σελίδες που αφιερώνει σε αυτή την επίθεση ο ίδιος ο στρατάρχης Ζούκωφ στα Απομνημονεύματά του, για να διαπιστώσει το σοκ της σοβιετικής ηγεσίας όταν πληροφορήθηκε ότι η Γερμανία επιτέθηκε στην ΕΣΣΔ.

Ο Ναζισμός όμως δεν πρέπει να θεωρηθεί ως μία γερμανική ιδιομορφία, μια εξτρεμιστική εκδήλωση του γερμανικού εθνικισμού, ούτε ο πόλεμος κατά της Ρωσίας που εξαπέλυσε, ένα «λάθος» του Χίτλερ. Ο Ναζισμός, όπως και ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος που τον προκάλεσε, είναι νόμιμα τέκνα του Δυτικού Καπιταλισμού και δεν υπήρξε η «πρωτοπορία», η πιο αποφασιστική και η πιο ριζοσπαστική πτέρυγα του Δυτικού Καπιταλισμού, που από την αρχή το πρόγραμμά του ήταν η επίθεση κατά των Εργατών στην Ευρώπη και η επέκταση στην Ανατολή, το γερμανικό Drang Nach Osten. Γι’ αυτό ο Χίτλερ έγινε ανεκτός από μεγάλο μέρος των γερμανικών, αλλά και των δυτικών ιθυνουσών τάξεων. Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ προσέφεραν ουσιαστική βοήθεια στην ΕΣΣΔ μόνο όταν έγινε σαφές ότι θα νικήσει τους Γερμανούς, μετά δηλαδή τη μάχη του Στάλινγκραντ, γι’ αυτό έκαναν απόβαση στην Ευρώπη μόνο όταν ήταν απαραίτητη για να μην περάσει ολόκληρη στον έλεγχο του Κόκκινου Στρατού και γι’ αυτό έπαιξαν μέχρι το 1945 με την ιδέα ακόμα και μιας αλλαγής συμμαχιών και ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου εναντίον της ΕΣΣΔ.

Τηρουμένων ασφαλώς πολλών αναλογιών και σε μια πολύ διαφορετική κατάσταση, οι Νεοσυντηρητικοί αντιπροσωπεύουν σήμερα για τον Παγκόσμιο, Δυτικό Καπιταλισμό, ότι αντιπροσώπευσε στη εποχή του ο Γερμανικός Εθνικο-Σοσιαλισμός: την αποφασιστική, ριζοσπαστική, πολεμοχαρή πτέρυγα, την «πρωτοπορία» του κυρίαρχου διεθνούς συστήματος.

Μας ανακοίνωσαν εξάλλου τις επιδιώξεις τους, εμείς δεν θέλουμε να τις πιστέψουμε, προτιμάμε συχνά να προσαρμόζουμε τις αναλύσεις μας στις επιθυμίες μας. Για χρεωκοπία του Ανθρωπισμού μίλησε ο Γινόν από το 1980. Τον Πόλεμο θεωρεί ως φυσική κατάσταση του Ανθρώπου ο Χάντινγκτον. Για «νέο Αμερικανικό Αιώνα» αγωνίζονται οι Νεοσυντηρητικοί από τη δεκαετία του 1990, αν και θάταν ακριβέστερο να τον πουν «του Χρήματος». 

Μια παγκόσμια Αντεπανάσταση

Η διεθνώς κυρίαρχη τάση παραμένει μια γιγαντιαία παγκόσμια Αντεπανάσταση, η προσπάθεια δηλαδή των δυτικών αρχουσών τάξεων να πάρουν πίσω ότι αναγκάστηκαν να δώσουν στους ανθρώπους, στις λαϊκές τάξεις και στα φτωχά έθνη του Πλανήτη τους τελευταίους αιώνες.

Αρχισε με τον Νεοφιλευθερισμό, αλλά εκδηλώθηκε με πρωτοφανή δύναμη στην ΕΣΣΔ, κατεδαφίζοντας ότι είχε απομείνει από τα επιτεύγματα της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Συνεχίστηκε στις πρώην αποικίες με την κατεδάφιση των καθεστώτων και συχνά των χωρών που κέρδισαν την ανεξαρτησία τους μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ιδίως αυτών που δημιούργησε ο αντιαποικιακός, αντιιμπεριαλιστικός εθνικισμός των Αράβων.

Φτάνει τώρα στο ίδιο το κέντρο του συστήματος, όπου ο Καπιταλισμός της εποχής μας μετατρέπεται σε Ολοκληρωτισμό, το Κεφάλαιο σε Παγκόσμια Αυτοκρατορία, από την άποψη τόσο της οικονομικής, όσο και της πολιτικής του λειτουργίας και όπου αναδύεται η σκιά μιας αόρατης, αλλά περισσότερο από υπαρκτής Υπερδύναμης, της Αυτοκρατορίας του Χρήματος, με το χρηματιστικό κεφάλαιο να συγκροτείται πλέον όχι μόνο ως οικονομική, αλλά και ως πολιτική κατηγορία.

Είναι η Αυτοκρατορία του Χρήματος που τείνει, αν το μπορέσει, να υποσκελίσει ακόμα και την αμερικάνικη Αυτοκρατορία, όπως έκανε στο παρελθόν η τελευταία με τη Βρετανική, έστω κι αν η Αυτοκρατορία του Χρήματος ακόμα χρειάζεται την Αμερικανική  για τις ένοπλες δυνάμεις της, μη έχοντας δικές της.

Ολοκληρωτισμός στη Δύση: Από το Μάαστριχτ στην καταστροφή της Ελλάδας

Αυτός είναι ο βαθύτερος μετασχηματισμός που επιχειρεί στην Ευρώπη η θεμελιώδους σημασίας συνθήκη του Μάαστριχτ.

Αυτή η συνθήκη συνιστά τομή με το δυτικό πολίτευμα, που προέκυψε από τη Γαλλική Επανάσταση, ενσαρκώνοντας τις ιδέες της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού. Το Μάαστριχτ εγκαθιδρύει στη θέση της Λαϊκής Κυριαρχίας το Βασίλειο του Χρήματος, την «Αυτοκρατορία», όπως την ονόμασε ο πρώην πρόεδρος της ΕΕ Μπαρόζο, κάτι που δεν ομολογείται ρητά στο κείμενο της Συνθήκης, αλλά επιβάλλεται μέσω ενός συνδυασμού των διατάξεών της, όπως η πάγια αντιπληθωριστική εντολή στην ΕΚΤ (διατήρηση της αξίας του Χρήματος), η ανεξαρτησία της από εκλεγμένα όργανα του λαού (δηλαδή η εξάρτηση από τα κέντρα του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου), η ρήτρα «μη διάσωσης» (No bail out, που απαγορεύει στην Ενωση να συνδράμει μέλη της που τους επιτίθενται οι Αγορές) κ.α.

Η λαϊκή κυριαρχία που εξαφανίζεται από το εθνικό δημοκρατικό επίπεδο δεν επανεμφανίζεται σε κανένα δημοκρατικό ομοσπονδιακό όργανο, αλλά μεταβιβάζεται εμμέσως πλην σαφώς στους ανέλεγκτους εκπροσώπους του Κεφαλαίου που...

Η συνέχεια του άρθρου στο ιστολόγιο του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου