Πόσο ευάλωτη είναι η Τουρκία στις αμερικανικές κυρώσεις;

Η Ρωσία «ανάδοχος» της απεξάρτησης της Τουρκίας από τη Δύση.  Οι αμερικανικές κυρώσεις εναντίον Ρωσίας, Ιράν, Τουρκίας σχηματίζουν μια νέα «de facto οικονομική ζώνη». Να μην ξαφνιαστούμε αν η Ρωσία καλύψει με τα πυραυλικά της συστήματα την προσεχή έξοδο του «Πορθητή» στα ανοιχτά του Καστελορίζου ή της Κύπρου.
Του Νίκου Σταματάκη*
Αναλύοντας την σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας, που έχει πλέον εισέλθει σε φάση μη αναστρέψιμης κρίσης, υποστηρίξαμε σε προηγούμενο άρθρο δύο κυρίως θέσεις: 1) Οσο η Ρωσία θα είναι στριμωγμένη στη γωνία λόγω της επιθετικής πολιτικής του αμερικανικού «βαθέος κράτους», τόσο θα έχει απόλυτη ανάγκη την συμμαχία της Τουρκίας και άλλο τόσο θα είναι αδύνατη η επάνοδος της Τουρκίας στο δυτικό μαντρί -  επειδή η Ρωσία ελέγχει την Τουρκία ενεργειακά και με πολλούς άλλους τρόπους.  2) Οι απειλούμενες αμερικανικές οικονομικές κυρώσεις θα επιφέρουν σίγουρα μεγάλους κλυδωνισμούς στην τουρκική οικονομία αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα έχουν το επιδιωκόμενο για τις ΗΠΑ αποτέλεσμα, δηλ. να πειθαναγκάσουν την Αγκυρα στην αλλαγή πορείας.
Οι δύο αυτές θέσεις, που είναι ασφαλώς αλληλένδετες, έδειξαν να επιβεβαιώνονται από σειρά γεγονότων και αποκαλύψεων που είδαν το φως της δημοσιότητας τελευταία. 

1) Ηταν αναμενόμενο οι επαφές της τουρκικής αντιπροσωπείας στην Ουάσιγκτον να αποτύχουν, αλλά δεν περιμέναμε η συνάντηση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ να μην κρατήσει ούτε μία ώρα.  Με το καλημέρα φαίνεται ότι έδειξαν στους Τούρκους την πόρτα και τους έστειλαν στο υπουργείο Οικονομικών για να λάβουν γνώση των επερχόμενων κυρώσεων. Η υπόθεση του πάστορα Μπράνσον είναι μόνο το επιφαινόμενο. Το γυαλί δεν έχει απλά ραγίσει, έχει σπάσει…
2) Η εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία δεν είναι μόνο ενεργειακή μέσω της προμήθειας φυσικού αερίου, ούτε μόνο αμυντική μέσω της απόκτησης του πυραυλικού συστήματος S-400.  Η Ρωσία αποτελεί για την Τουρκία τον «ανάδοχο» της απεξάρτησης της από τη Δύση.  Πώς; α) Με την σύνδεση της Τουρκίας με το κλαμπ των BRICS όπου σε πρόσφατη συνάντηση Ερντογάν και Πούτιν συναγωνίσθηκαν αλλήλους σε διαχυτικότητα. Συζητήθηκε και η εισδοχή της Τουρκίας στους BRICS αλλά δεν θεωρήθηκε δυνατή επειδή είναι μέλος του ΝΑΤΟ.  Τούτο όμως μπορεί να αλλάξει προσεχώς…   β) Μέσω των BRICS, με την σταδιακή απεξάρτηση από το δολάριο και την πρόσβαση της τουρκικής οικονομίας σε μεγάλες αγορές.  Η Τουρκία έχει ήδη κάνει αρκετά βήματα στον τομέα αυτό αυξάνοντας τα αποθέματά της σε χρυσό (10η στον κόσμο) και ενισχύοντας τις συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα.  Το ποσοστό συναλλαγών σε τουρκικές λίρες μπορεί να είναι μικρό (περίπου 3%) αλλά βαίνει αυξανόμενο.  Πιο σημαντικό είναι ότι το εξωτερικό της εμπόριο σε ευρώ κυμαίνεται γύρω στο 40-50% και αν συνυπολογίσει κανείς την πολιτική στήριξη που παραδοσιακά παρέχει το Βερολίνο στην Αγκυρα, και την απειλή καταστροφής αρκετών ευρωπαϊκών τραπεζών από την εμπλοκή τους σε τουρκικά δάνεια τα δεδομένα μιας τυχόν «συναλλαγματικής κρίσης» στην Τουρκία αλλάζουν δραματικά.  Η ειδοποιός διαφορά είναι ασφαλώς ότι η Τουρκία διαθέτει ηγεσία που, παρά την διαφθορά της οικογενειοκρατίας γύρω από Ερντογάν, σκέφτεται και δρά με πατριωτικούς όρους.  Ετσι στην κρίσιμη στιγμή είναι πιθανόν να αποσπάσουν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πολύ επωφελείς όρους σε κάποια απαραίτητη χρηματοδότηση (που θα ενισχύει την χρηματοδότηση που ήδη έχουν εξασφαλίσει από Ρωσία και Κίνα).
3) Όλα τα στοιχεία αυτά είναι ιδιαιτέρως ενοχλητικά για την Ουάσιγκτον, για την οποία «ο καυγάς γίνεται πάντοτε για το πάπλωμα», δηλαδή για την πρωτοκαθεδρία του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος. Η Ρωσία με την Κίνα και το Ιράν έχουν κάνει σημαντικά βήματα στην απεξάρτησή τους από το δολάριο και υπάρχουν ενδείξεις ότι και οι τρείς αυτές χώρες θα χρησιμοποιήσουν την Τουρκία ως «έμβολο» για την διάρρηξη των δολαριακών δεσμών τους και την μάχη κατά του αμερικανικού εμπάργκο αλλά και ως «σύμβολο» για άλλες χώρες.
4) Το κερασάκι στην τούρτα των ρωσοτουρκικών σχέσεων ήταν οι περσινές δημοσκοπήσεις που έδειξαν ότι το 70% των τούρκων πολιτών ευνοούν στενότερες πολιτικές, οικονομικές και αμυντικές σχέσεις με τη Ρωσία.
5) Βέβαια ο πρώην αρχηγός της KGB Βλαντιμίρ Πούτιν δεν αρκείται μόνο σε διπλωματικές κινήσεις αλλά ούτε και περιορίζεται στην υπογραφή συμβολαίων.  Μέσω των οικονομικών σκανδάλων που τριγυρίζουν την κατασκευή (από ρωσικές εταιρίες) του πυρηνικού σταθμού στο Ακουγιού φαίνεται ότι οι ρώσοι έχουν αποκτήσει μοχλούς επιρροής στο περιβάλλον του Ερντογάν, έτσι ώστε να μπορούν να εκβιάζουν αναλόγως. Αυτό σε συνδυασμό με την «ειλικρινή ευγνωμοσύνη» που οφείλει ο Ερντογάν στον Πούτιν για τις πληροφορίες των ρωσικών υπηρεσιών στη διάρκεια του πραξικοπήματος του 2015 που «του έσωσαν τη ζωή», καταδεικνύει το ρόλο του «νονού» που ευχαρίστως παίζει η Ρωσία… Να προσθέσουμε ότι το αξίας $20 δις πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακουγιού, που θα ανήκει κατά 51% στη ρωσική Rosatom, θα προμηθεύει το 10% των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας; Και θα μετατρέψει την ενεργειακή εξάρτηση της Αγκυρας από τη Μόσχα σε θανάσιμο εναγκαλισμό;  Την εξίσωση συμπληρώνει το Ιράν που παρέχει το 50% των εισαγωγών πετρελαίου της Τουρκίας και έχει βρει στην Αγκυρα διαχρονικό συνεργάτη στο σπάσιμο των όποιων δυτικών κυρώσεων – και ασφαλώς με χαρά θα δίδασκε τους μαθητευόμενους Τούρκους πώς να αντιστέκονται σε οικονομικό εμπάργκο… 
6) Ταυτόχρονα όλες οι παραπάνω χώρες θα αλληλοβοηθηθούν καθώς οι αμερικανικές κυρώσεις πλέον λαβαίνουν δραματική μορφή εναντίον του Ιράν και της Ρωσίας ενώ στο βάθος διακρίνεται η Κίνα… Είναι φανερό ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια de facto «νέα οικονομική ζώνη» τουλάχιστον από 3 ισχυρές συνορεύουσες χώρες (Ρωσία, Ιράν, Τουρκία) και πολλές μικρότερες – δορυφόρους των τριών.  Οι γραμμές μιας παγκόσμιας αντιπαράθεσης έχουν ήδη χαραχτεί και η Τουρκία έχει διαλέξει πλευρά…
Θα κλείσουμε την παράθεση των παραπάνω δραματικών στοιχείων με την υπενθύμιση ότι οι τουρκικές ένοπλες Δυνάμεις και ειδικά η αεροπορία έχουν πλήρως εκκαθαριστεί όχι μόνο από τους στασιαστές εναντίον του Ερντογάν αλλά και από όλους – και εννοούμε ΟΛΟΥΣ – τους φιλοδυτικούς αξιωματικούς και στελέχη.  Πάνω από 15,000 έχουν απολυθεί και οι μισοί σαπίζουν στις φυλακές… Με την αποκοπή του «στρατιωτικού συνδέσμου» οι πιθανότητες επανόδου της Τουρκίας στο δυτικό στρατόπεδο είναι μηδενικές. Αυξάνονται όμως οι πιθανότητες να δράσει αποσταθεροποιητικά, με την κάλυψη της Μόσχας, σε όλη την Αν.Μεσόγειο και Μ.Ανατολή.  Ξαφνιάστηκαν κάποιοι δικοί μας με την αναφορά του κ.Μεντβέντεφ σε «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου».  Ηταν μια προειδοποιητική βολή, ότι η Ρωσία κοιτάζει πρωτίστως τα συμφέροντά της.  Οι Ρώσοι άλλωστε καθόλου δεν μασάνε τα λόγια τους και διεμήνυσαν με πολλούς τρόπους στο δίδυμο Τσίπρα – Κοτζιά ότι αναζητούν «έμπειρους και καλόπιστους συνομιλητές» και όχι αμφιταλαντευόμενους «εφήβους» της διεθνούς σκηνής.
Τι σημαίνουν αυτά;  Σημαίνουν απλά ότι δεν θα πρέπει να ξαφνιαστούμε αν δούμε τη Ρωσία να σκεπάζει αμυντικά με τα πυραυλικά της συστήματα την Τουρκία σε μια προσεχή έξοδο του «Πορθητή» για θαλάσσιες γεωτρήσεις στα ανοιχτά του Καστελορίζου ή της Κύπρου.  Γιατί να μην το κάνει;  Δώσαμε μήπως κάποιο θαλάσσιο οικόπεδο ή έστω άλλα δικαιώματα (όπως έκανε το Ισραήλ) σε μια ρωσική εταιρία στα ανοιχτά της Κύπρου, της Κρήτης ή της Δυτικής Ελλάδας; Όχι μόνο δεν δώσαμε αλλά τους κλωτσήσαμε και από την Αλεξανδρούπολη και το Νεώριο Σύρου όπου παραδοσιακά μετά το 1974 είχαν «διευκολύνσεις».
Εάν λοιπόν αυτό συμβεί τι έχει να μας πει ο λαλίστατος πρέσβης κ.Πάιατ;  (Δεν ρωτάμε τους Τσίπρα-Κοτζιά επειδή για αυτούς ισχύει το «μωραίνει Κύριος ους βούλεται απωλέσαι»…) Θα προστατέψετε λοιπόν τότε αγαπητέ μας κ.Πάιατ τα ελληνικά συμφέροντα και τα ελληνικά πολεμικά πλοία; Μα πώς θα το κάνετε αφού τα δικά σας πλοία δεν έχουν άμυνα κατά των ρωσικών πυραύλων;  Ηδη ο Πούτιν σας το ανακοίνωσε στις αρχές Μαρτίου (αλλά και πρόσφατα με την επίδειξη των εξοπλισμών του) με τον πιο επίσημο τρόπο και απάντηση δεν έλαβε… Η μήπως σκοπεύετε εσείς και οι συνεργάτες σας στο «βαθύ κράτος» να οδηγήσετε την ανθρωπότητα στον πυρηνικό όλεθρο για να λύσετε όλα τα προβλήματα μια και καλή; 
Η ανατροπή αυτού του ολέθριου σεναρίου είναι η πιθανότερη εξέλιξη όπως διδάσκει η ιστορία. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο με συνολική συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας, κάτι που όλοι οι ειρηνόφιλοι άνθρωποι εύχονται. Μόνο που για να συμβεί αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί η σκυλίσια αντίσταση του αμερικανικού «βαθέος κράτους» που μάχεται για τα συμφέροντά του, αξίας $1 τρις ετησίως!  Στο σενάριο αυτό θα επανέλθουμε προσεχώς. 

Nέα Υόρκη, 9 Αυγούστου 2018            
 n.stamatakis@aol.com
*Ο Νίκος Σταματάκης είναι διδάκτωρ κοινωνικών επιστημών, διεθνολόγος και επιχειρηματίας που ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη