Γουίλσον: Εξαγωγέας φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας η Κύπρος

Λευτέρης Αδειλίνης    
Προοπτικές να καταστεί η Κύπρος παραγωγός και εξαγωγέας φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλες ποσότητες ανοίγει η αξιοποίηση μιας νέας τεχνολογίας για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που εκμεταλλεύεται στο έπακρον τη μεγάλη και μακρά ηλιοφάνεια της Κύπρου. Σε συνέντευξή του στον «Φ», ο γενικός διευθυντής του εδρεύοντος στην Κύπρο επενδυτικού ταμείου Aliatis, Έντουαρντ Γουίλσον, τονίζει ότι η δυνατότητα αυτή κατέστη δυνατή από τη μείωση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από ηλιακή ενέργεια τους τελευταίους 18 μήνες.
Το Aliatis και ο κ. Γουίλσον είναι έτοιμοι να εισάγουν στο νησί μια νέα τεχνολογία για παραγωγή ρεύματος από ειδικά φωτοβολταϊκά. Πρόκειται για υπερσύγχρονους συλλέκτες ηλιακής ενέργειας που επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την παραγωγή της φθηνότερης ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, σε μεγάλες ποσότητες.
Η ενέργεια αυτή μπορεί στη συνέχεια να εξαχθεί αξιοποιώντας το EuroAsia Interconnector, το υποθαλάσσιο καλώδιο που θα συνδέει τα ηλεκτρικά δίκτυα του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας με την Ευρώπη και το οποίο βρίσκεται σε στάδιο υλοποίησης.
Όπως εξηγεί ο κ. Γουίλσον, η τοποθέτηση συλλεκτών ηλιακής ενέργειας στην επιφάνεια του νερού δεν στερεί εδάφη πολύτιμα για τη γεωργία και την τουριστική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος έλλειψης νερού, από το οποίο υποφέρει η Κύπρος. Το Aliatis έχει λύση και για την αποθήκευση του ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα σταθερής παροχής. Η Κυβέρνηση στηρίζει το έργο. Θα πρέπει, όμως, να καταστεί η Δημόσια Υπηρεσία λιγότερο γραφειοκρατική έναντι των επενδυτών και να περάσει το συντομότερο η Κύπρος στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
Σε ποιους τομείς σκοπεύει να επενδύσει το Aliatis;
Θα επενδύσουμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στα ακίνητα και στην ηλεκτροκίνηση.
Σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πώς σκοπεύετε να κινηθείτε; Επίσης τι είδους επενδύσεις προτίθεστε να κάνετε στον τομέα των ακινήτων και της ηλεκτροκίνησης;
Σκοπεύουμε να επενδύσουμε σε ακίνητα που σχετίζονται με τον τουρισμό, που είναι ο μεγαλύτερος τομέας του ΑΕΠ. Αναπτύξεις που θα έχουν στο επίκεντρο ένα γήπεδο γκολφ ή κάποια δραστηριότητα για αναψυχή – κοντά σε καζίνο για παράδειγμα.
Σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουμε υπόψη μας να φέρουμε στην Κύπρο μια καινοτόμο, δοκιμασμένη τεχνολογία, η οποία δεν θα υποχρεώνει ανθρώπους να μετακινηθούν και δεν θα στερήσει εκτάσεις γης από τη γεωργία ή την ανάπτυξη ακινήτων. Σε ό,τι αφορά Στην ηλεκτροκίνηση, έχουμε υπόψη μας ένα καινοτόμο σχέδιο για να εισάγουμε στην αγορά ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Καταρχήν θα στήσουμε την υποδομή για φόρτιση των οχημάτων, η οποία θα χρησιμοποιεί βέβαια το δικό μας ηλεκτρικό ρεύμα από ανανεώσιμες πηγές. Στη συνέχεια θα τοποθετήσουμε τους φορτιστές σε αεροδρόμια, πρατήρια καυσίμων, στους χώρους στάθμευσης υπεραγορών και επίσης στους χώρους στάθμευσης ξενοδοχείων τεσσάρων και πέντε αστέρων, οι πελάτες των οποίων μπορούν να πληρώσουν για ηλεκτροκίνηση.
Επιπλέουν στο νερό
Μου κίνησαν πραγματικά την περιέργεια τα σχέδιά σας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πού θα βρίσκεται η υποδομή για την παραγωγή. Στον αέρα ή στο νερό;  
Στο νερό. Είναι μια πολύ καλά δοκιμασμένη τεχνολογία. Οι συλλέκτες της ηλιακής ενέργειας επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού. Μπορεί να είναι σε περιοχή ιχθυοκαλλιέργειας, μπορεί να είναι σε μια δεξαμενή… Το νερό διατηρεί τη θερμότητα χαμηλά, γεγονός που αυξάνει την αποδοτικότητα, καθώς οι συλλέκτες ηλιακής ενέργειας έχουν απώλειες όταν υπερθερμανθούν. Επομένως θα είμαστε πιο αποδοτικοί από μονάδες στη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα (σ.σ. Η Σαουδική Αραβία έχει μεγάλη ηλεκτροπαραγωγή από ηλιακή ενέργεια). Η τεχνολογία μας έχει και άλλα οφέλη. Διαφυλάσσει εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια, κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, διότι καλύπτει την επιφάνεια του νερού και εμποδίζει την εξάτμισή του. Είναι πολύ καλό που η υδατοπρομήθεια δημιούργησε όλες αυτές τις δεξαμενές συγκέντρωσης νερού για να καλυφθούν οι ελλείψεις που έχει η Κύπρος. Είναι ανάγκη, επομένως, να κάνουμε το επόμενο βήμα και να σταματήσουμε την εξάτμιση του νερού που συγκεντρώνεται σε δεξαμενές ή στα φράγματα.
Πώς θα το πετύχετε αυτό;
Η πλατφόρμα επί της οποίας τοποθετούνται οι συλλέκτες ηλιακής ενέργειας μοιάζει με το κάλυμμα πισίνας, αλλά διαθέτει υλικά τελευταίας τεχνολογίας. Είναι μια δέσμη από σχεδίες που εμποδίζουν την εξάτμιση. Όταν καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια μιας δεξαμενής, τότε η θερμοκρασία του νερού πέφτει, τα ψάρια αναπτύσσονται περισσότερο και τα φύκια δεν ανθίζουν. Ως αποτέλεσμα, το κόστος κατεργασίας του νερού είναι χαμηλότερο, ενώ επιβραδύνεται και η εξάτμισή του.
Εξηγήστε μας λίγο περισσότερο πώς γίνεται η ηλεκτροπαραγωγή.
Με φωτοβολταϊκά που επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού. Με αυτά μπορεί κανείς να παράγει πολύ φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα. Μπορούμε να παράγουμε ίσως το φθηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα στην Ευρώπη, διότι η Κύπρος έχει εξαιρετικό ηλιακό προφίλ. Είναι ένα από τα καλύτερα μέρη στην Ευρώπη για ηλεκτροπαραγωγή.
Υπάρχουν όμως κάποια ζητήματα με τα φωτοβολταϊκά. Παράγουν ηλεκτρισμό όταν έχει ηλιοφάνεια και όχι τη νύχτα. Αυτό προκαλεί πονοκέφαλο στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς που αναζητεί τρόπους για να χειριστεί αυτή την κυμαινόμενη προμήθεια. Θα το αντιμετωπίσουμε αυτό με τη δημιουργία μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, ώστε να παρέχουμε ένα σταθερό επίπεδο ισχύος στον διαχειριστή. Θα βοηθήσει επίσης να υπάρξει πλεόνασμα ενέργειας και από άλλες μονάδες παραγωγής, όπως οι ανεμογεννήτριες.
Δυο λόγια για το Aliatis 
Το Aliatis Energy and Property Fund Ltd είναι ένα ταμείο που λειτουργεί σύμφωνα με τους κανονισμούς της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου. Εστιάζει σε επενδύσεις μόνο στην Κύπρο «σε έργα που είναι επωφελή και εναρμονισμένα τόσο με το περιβάλλον όσο και με τις κοινότητες» του νησιού (https://www.aliatisfund.com/). Ο Έντουαρντ Γουίλσον εργάστηκε για πολλά χρόνια στον τομέα της ενέργειας ως υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρείας Dow Chemicals, καθώς και σε άλλες εταιρείες. Ασχολήθηκε με την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα, καθώς επίσης και με τους υδρογονάνθρακες.
Θα φέρουμε 400-500 ηλεκτροκίνητα οχήματα
Να έλθουμε τώρα στην ηλεκτροκίνηση. Πώς θα αναπτύξετε αυτή την ιδέα;
Στην ηλεκτροκίνηση υπάρχουν εταιρείες -γερμανικές, γαλλικές και βρετανικές- που κατασκευάζουν και τοποθετούν σταθμούς φόρτισης ηλεκτροκινούμενων οχημάτων. Θα συνεργαστούμε με αυτές τις εταιρείες για να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο σταθμών φόρτισης στην Κύπρο. Η ιδέα είναι να τοποθετηθούν οι σταθμοί φόρτισης στα αεροδρόμια, σε επιλεγμένα πρατήρια καυσίμων και στους χώρους στάθμευσης των υπεραγορών και των ξενοδοχείων τεσσάρων ή πέντε αστέρων. Θα αγοράσουμε 400-500 ηλεκτροκίνητα οχήματα και θα τα έχουμε διαθέσιμα σε στρατηγικά σημεία στο νησί. Ένας αριθμός απ’ αυτά θα βρίσκονται στα ξενοδοχεία, η ρεσεψιόν των οποίων θα ενεργεί και ως γραφείο ενοικιάσεως. Πιστεύουμε ότι υπάρχει αγορά και ότι η Κύπρος είναι το κατάλληλο μέρος για να αναπτυχθεί αυτή η καινοτόμος ιδέα.
Σοβαρό πρόβλημα η γραφειοκρατία
Από τις επαφές που είχατε μέχρι τώρα με τις κυπριακές Αρχές, πιστεύετε ότι ο δημόσιος τομέας χρειάζεται βελτίωση;
Σε γενικές γραμμές, η Δημόσια Υπηρεσία είναι εξαιρετικά αργή. Χρειάστηκε να περάσουν δεκατέσσερις μήνες για να πάρουμε άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, να πάρουμε την άδεια λειτουργίας του ταμείου μας. Σε άλλες χώρες θα χρειαζόμαστε έναν ή το πολύ δύο μήνες γι’αυτό. Η Κύπρος πρέπει να περάσει το ταχύτερο δυνατόν στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
Τι σας ώθησε να έλθετε στην Κύπρο;
Γεννήθηκα σε ένα μικρό, ζεστό νησί, και θα ήθελα να πεθάνω σε ένα μικρό, ζεστό νησί. Γεννήθηκα στην Τρινιδάδ της Καραϊβικής, που είναι πιο τροπικό νησί από την Κύπρο, και πήγα σχολείο στα Μπαρμπέιντος. Είμαι, επομένως, συνηθισμένος σε μικρά νησιά. Παραδόξως, έζησα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στην Ελβετία, στα βουνά. Η Κύπρος είναι ένας καλός συμβιβασμός. Έχετε βουνά και κάνει ζέστη. Έχετε ωραίες παραλίες και ζεστή θάλασσα. Εκείνο, όμως, που με ελκύει περισσότερο είναι όταν πηγαίνω στη φρουταρία να αγοράσω λαχανικά και στις ρίζες τους υπάρχει ακόμα χώμα. Δεν το είχα δει για πολλά χρόνια. Στην Ευρώπη, τα πάντα είναι πακεταρισμένα, αεροστεγώς κλεισμένα και συντηρημένα. Είναι φανταστικό το ότι ήλθα σε ένα μέρος όπου μπορεί κανείς να γευθεί αληθινό κοτόπουλο και αληθινά φρούτα.
Τι οφέλη μπορεί να έχει η Κύπρος από την ηλιακή ενέργεια; 
Η Κύπρος έχει πολύ υψηλά επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας. Το Τρόοδος για παράδειγμα καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από σύννεφα. Οι ακτογραμμές όμως είναι πολύ ελκυστικές, ενώ μπορεί να αξιοποιηθεί και μια άλλη μεγάλη περιοχή που περιβάλλει τη συνοριακή ζώνη με τις κατεχόμενες περιοχές στον βορρά.
Υπάρχουν, επομένως, τοποθεσίες όπου είναι πολύ επωφελές να τοποθετήσει κανείς φωτοβολταϊκά. Υποθέτω ότι το ίδιο ισχύει και για ανεμογεννήτριες για τις οποίες καλή τοποθεσία είναι, ίσως, το Τρόοδος. Αν το σκεφθεί κανείς, η Κύπρος εκμεταλλεύεται την ηλιοφάνειά της, μέσω του τουρισμού. Γιατί να μην την εκμεταλλευθεί και για να παράγει ενέργεια;
Σε γενικές γραμμές έχει τη δυνατότητα η Κύπρος να παράγει τέτοιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας για να καλύψει εσωτερικές ανάγκες αλλά να κάνει και εξαγωγές;Έχει τρομερές δυνατότητες. Το κρίσιμο σημείο της υποδομής που χρειάζεται να γίνει για να διευκολυνθούν οι εξαγωγές είναι να υλοποιηθεί το EuroAsia Interconnector, το έργο που θα συνδέσει τα ηλεκτρικά δίκτυα του Ισραήλ και της Κύπρου, με αυτά της Ελλάδας και της Ευρώπης. Η Κύπρος θα συνδεθεί με το ευρωπαϊκό δίκτυο, που θα της δώσει πολλά πλεονεκτήματα. Στην ουσία, αν αυξήσουμε τη χωρητικότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο, μπορεί κανείς να πωλήσει οποιαδήποτε ποσότητα ενέργειας στο ευρωπαϊκό δίκτυο.
Φθηνότερο ρεύμα
Υπάρχει τώρα μια τάση να αντιληφθούν όσο περισσότεροι άνθρωποι γίνεται ότι η ηλιακή ενέργεια θα καταστεί φθηνότερη από αυτήν που παράγεται με ορυκτά καύσιμα, ακόμα και με υδρογονάνθρακες. Ισχύει αυτό; 
Χωρίς αμφιβολία. Γι’ αυτόν το λόγο, άλλωστε, εταιρείες κολοσσοί όπως οι Shell, BP, Total, ExxonMobil, Eni, επενδύουν στην ηλιακή ενέργεια. H BP μόλις αγόρασε το μεγαλύτερο δίκτυο διανομής ηλεκτρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχουν δει προς τα πού πηγαίνουν τα πράγματα και προετοιμάζονται. Θα έλεγα μάλιστα ότι το να ποντίσει κανείς ένα ηλεκτρικό καλώδιο (σ.σ. όπως στην περίπτωση του Interconnector) είναι πολύ απλό και φθηνό εγχείρημα σε σύγκριση με την κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου. Συνηθίζαμε να λέμε σε μια εταιρεία όπου εργαζόμουν, ότι τα προβλήματά σου ξεκινούν όταν ανακαλύψεις πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Και αυτό διότι το κόστος ανάπτυξης των υποδομών για να φέρεις τους υδρογονάνθρακες στην αγορά είναι πολύ μεγάλο. Δεν συμβαίνει το ίδιο με την ηλεκτρική ενέργεια.
Στηρίζει η κυβέρνηση
Περιγράψατε το εγχείρημα ως καινοτόμο έργο. Θα πρέπει, όμως, να βρείτε και καινοτόμους ανθρώπους στην κυβέρνηση για να το στηρίξουν. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι;
Υπάρχουν. Η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να αναπτύξει την ηλιακή ενέργεια. Θα πρέπει, όμως, να ελευθεροποιηθεί ο τομέας της ενέργειας και αυτή η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί. Πρέπει να γίνει για να διαχωριστεί η ηλεκτροπαραγωγή, η διανομή και το μάρκετινγκ σε διαφορετικούς τομείς που θα ανήκουν σε διαφορετικούς ιδιοκτήτες, ώστε να υπάρχει ανταγωνισμός σε κάθε τομέα. Το δίκτυο, όμως, θα είναι ένα. Αυτό παίρνει χρόνο. Εργαζόμουν στην Ευρώπη για την ανάπτυξη ενός πλάνου ελευθεροποίησης. Μας πήρε δέκα χρόνια. Δεν μέμφομαι την κυβέρνηση ότι αργεί, διότι για να είμαστε ειλικρινείς το κόστος παραγωγής ηλιακής ενέργειας έχει γίνει πραγματικά ανταγωνιστικό τους τελευταίους δεκαοκτώ μήνες.
Με έχουν εντυπωσιάσει ορισμένοι άνθρωποι που συνάντησα. Για παράδειγμα, στη ΡΑΕΚ οι άνθρωποι είναι αποφασισμένοι να ωθήσουν τα πράγματα προς ελευθεροποίηση του τομέα της ενέργειας. Είναι πολύ σοβαροί. Αν υπάρχει ένα ζήτημα εκεί, είναι ότι ενδέχεται να είναι πολύ ριψοκίνδυνοι. Επιδιώκουν να δημιουργήσουν μιαν αγορά όπως στη Γερμανία, τη Γαλλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου μπορεί κανείς να αγοράσει και να πωλήσει ηλεκτρική ενέργεια σε ένα είδος δημοπρασίας. Γίνονται δηλαδή αγοραπωλησίες για την επόμενη μέρα, την επόμενη ώρα και στη Γερμανία, το επόμενο λεπτό. Είναι ένα σύστημα προσφοράς και ζήτησης. Στην Κύπρο, όμως, δεν υπάρχει αγορά.
Ο μόνος παραγωγός είναι η ΑΗΚ και ταυτόχρονα είναι και ο μόνος πελάτης. Πιστεύω, επομένως, ότι είναι κάπως φιλόδοξο, σε αυτό το στάδιο, να προσπαθήσει κανείς να συστήσει μια αγορά της επόμενης μέρας. Θα προκαλέσει τεράστιο πονοκέφαλο στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, χωρίς να είναι αναγκαίο. Και αυτό διότι, πρώτα, πρέπει να ενθαρρυνθούν ανεξάρτητοι παραγωγοί ενέργειας, όπως θα είμαστε εμείς, να έλθουν και να συναγωνισθούν με την ΑΗΚ στην ηλεκτροπαραγωγή. Και στη συνέχεια να ενθαρρυνθούν οι μεγάλοι χρήστες ηλεκτρικής ενέργειας (ξενοδοχεία, βιομηχανικές μονάδες, ζυθοποιεία ίσως) να την αγοράσουν από κάποιον άλλον εκτός της ΑΗΚ. Σε μεγάλη κλίμακα, όμως. Δεν είναι εύκολο για τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς να το αντιμετωπίσει. Ο διαχειριστής δέχεται κριτική ότι δεν είναι έτοιμος. Προσωπικά διστάζω να επικρίνω διότι το έργο που πρέπει να επιτελέσει είναι τεράστιο. Πιστεύω πως δεν είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί βιαστικά ένα σύστημα αγοράς της επόμενης μέρας. Μπορεί να ελευθεροποιήσει κανείς τον τομέα της ενέργειας χωρίς αυτό. 

Φιλελεύθερος