Το «Σάββατο της Συγχώρεσης» στη Βέργη Σερρών - Καλή Σαρακοστή

Του Σάββα Καλεντερίδη

Δεν γνωρίζω αν πρόκειται για θρησκευτικό έθιμο, αλλά το Σάββατο πριν την Καθαρά Δευτέρα, τα παιδικά μου χρόνια, είχε ιδιαίτερη σημασία για όλη τη χρονιά.

Κι αυτό γιατί όλο το χωριό έμπαινε σε μια διαδικασία αλληλοσυγχώρεσης, εξιλέωσης και ειρήνευσης.

Το Σάββατο, λοιπόν, πριν την Καθαρά Δευτέρα, όλες οι νεαρές παντρεμένες γυναίκες με ένα πορτοκάλι στο χέρι, επισκέπτονταν πρώτα τα πεθερικά, για να ζητήσουν συγχώρεση. Το τελετουργικό είχε ως εξής:

Η νύφη πήγαινε στα πεθερικά, έκανε τρις γονυκλισίες (μετάνοιες), φιλούσε τα χέρια του πεθερού και της πεθεράς και δίνοντας το πορτοκάλι στον πεθερό έλεγε «Ζητώ συγχώρεση».

Ο πεθερός έδινε συγχώρεση και η πεθερά έδινε στη νύφη ένα σινί (χάλκινο ταψί), καλυμμένο με κεντημένο ύφασμα, στο οποίο είχε καρυδένιο χαλβά, ξηρούς καρπούς, αποξηραμένα φρούτα, ένα ζευγάρι υποδήματα ή παντόφλες και κάποιο ρούχο.

Αυτά για να κρατήσει νηστεία τη Σαρακοστή και να πάει στην εκκλησία με τα καινούργια υποδήματα και ρούχα και να ζητήσει συγχώρεση και από το Θεό.

Η ίδια διαδικασία γινόταν από άνδρες και γυναίκες επίσης σε γονείς, θείους, θείες, παππούδες, ακόμα και σε μακρινούς συγγενείς και ζητούσαν συγχώρεση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό γινόταν και μόνο από τους άνδρες, οι οποίοι επισκέπτονταν το συγγενολόι και ζητούσαν κι αυτοί συγχώρεση, πάντα με ένα πορτοκάλι στο χέρι. Μάλιστα, το έθιμο αυτό αφορούσε και ανθρώπους που ήταν εκτός συγγενικού κύκλου, με τους οποίους υπήρχε κάποιο πρόβλημα στις μεταξύ τους σχέσεις.

Για τους κουμπάρους του κάθε ζευγαριού υπήρχε ξεχωριστή διαδικασία. Το ζευγάρι επισκέπτονταν τους κουμπάρους, έδιναν το πορτοκάλι και ζητούσαν συγχώρεση για όσα πιθανόν είχαν συμβεί από την συγχώρεση της προηγούμενης χρονιάς.

Σημειώνεται ότι πάντα ο μικρότερος ήταν αυτός που όφειλε να ζητήσει συγχώρεση από τον μεγαλύτερο.

Το τυπικό είχε ως εξής: Πήγαινε η γυναίκα, ο άνδρας ή το ανδρόγυνο αναλόγως στο άτομο ή το ζευγάρι από το οποίο ζητούσε συγχώρεση, έκανε τρεις γονυκλισίες (μετάνοιες), έδινε το πορτοκάλι και έλεγε: «Ζητώ συγχώρεση» και ο αποδέκτης αφού δεχόταν το προρτοκάλι, απαντούσε «Συγχωρεμένος νάσαι».

Στα χωριά και στις μικρές κοινωνίες προκύπτουν παρεξηγήσεις για διάφορα κοινωνικά θέματα αλλά και για θέματα που σχετίζονται με τα κτήματα και τις περιουσίες. Αυτές οι παρεξηγήσεις δηλητηριάζουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και στην ουσία δηλητηριάζουν την ίδια την κοινωνία.

Η διαδικασία αυτή της «Συγχώρεσης» έλυνε πολλά τέτοια προβλήματα και άνθρωποι που είχαν να μιλήσουν όλο το χρόνο, εκείνη την ημέρα λύνονταν τα μεταξύ τους προβλήματα και είχαμε εξομάλυνση των σχέσεων.

Αυτή η διαδικασία που σφυρηλατήθηκε αιώνες στο χωριό, λειτουργούσε εξιλεωτικά και λυτρωτικά στην κοινωνία του χωριού και έτσι, κάθε Σαρακοστή ήταν μια νέα αρχή και στις σχέσεις μεταξύ των συγγενών και των συγχωριανών.

Αν ρωτάτε για το σήμερα, όχι, το έθιμο δυστυχώς δεν συνεχίζεται.

Σημεία των καιρών.

Καλή Σαρακοστή σ’ όλους.