«Πορφύρα κι αίμα»

29 Μαΐου 1453, «εάλω η Πόλις», μέρος πρώτο, η πόλη των πόλεων, έλεγες καλημέρα σε 10 γλώσσες, στην ακμή της πάνω από 500.000 πληθυσμό, στα απόρθητα τείχη της περιέκλειε τα 2/3 του παγκόσμιου πλούτου, το αρχέτυπο όλων των σημερινών πρωτευουσών, Κων/νος την έφτιαξε, Κων/νος την παρέδωσε με την ζωή του. Πως χάθηκε η χιλιόχρονη Αυτοκρατορία?

- Η Μεσόγειος στην ακμή της, Βυζαντινή Λίμνη, το Κωνσταντινάτο το δολάριο της εποχής, από την στιγμή που η Μεσόγειος πέρασε στα χέρια των Αράβων, των Νορμανδών, της Βενετίας και της Γένοβας (που η Πόλη λανθασμένα τους έδωσε προνόμια) χάθηκε η βασική πηγή πλούτου, όποιος κυριαρχούσε στην θάλασσα κυριαρχούσε στον κόσμο, οι βυζαντινοί ναυτικοί έμειναν άνεργοι και πολλοί προσχώρησαν στους Οθωμανούς και έγιναν πειρατές λυμαίνοντας τις θάλασσες.

- Στην ακμή τους οι Βυζαντινοί έμαθαν στην πολυτέλεια και απομακρύνθηκαν από την λιτή στρατιωτική ζωή, άρχισαν να εξαγοράζουν την υποχρεωτική θητεία τους, τον στρατό πια τον συγκροτούσαν μισθοφόροι άλλων εθνοτήτων που πήγαιναν με όποιον έδινε περισσότερο, άρχισαν να χάνουν μάχες, όταν χάνεις μάχες, συρρικνώνεσαι όχι μόνο εδαφικά αλλά και οικονομικά αφού χάνεις πλούτο!

- Μια σειρά από ανίκανους Αυτοκράτορες, που κατασπατάλησαν το δημόσιο χρήμα, η πιο άχρηστη η δυναστεία των Αγγέλων, αυλική καμαρίλα, δολοπλοκίες, εμφύλιες διαμάχες για την εξουσία, ονομαστοί αντίπαλοι Κατακουζηνοί εναντίον των Παλαιολόγων, ανίερες συμμαχίες με τους Τούρκους. Και σαν μην έφταναν όλα αυτά, επιδημία πανώλης εξολοθρεύει τον πληθυσμό, στην Πόλη ζουν πια μόνο 70.000.

- Η υψηλή φορολογία των αγροτικών περιοχών ανάγκασε πολλούς να εγκαταλείψουν την γη και να πάνε στα μοναστήρια να γίνουν καλόγεροι μια που αυτοί δεν πλήρωναν φόρο, ούτε κρατούσαν όπλα, όπως οι Παπικοί, έτσι αυτά γέμισαν με άνδρες παραγωγικής ηλικίας. Όλοι ήθελαν να γίνουν κληρικοί και καλόγεροι, ζωή με ανέσεις και χωρίς κόπους. Ο Μιχαήλ Ψελλός διαμαρτύρεται στα γραφτά του «θυρωροί, εργάτες στα αμπέλια, ζωέμποροι, μανάβηδες, φουρνάρηδες, σιδεράδες, κηπουροί, τσαγκάρηδες, γυρολόγοι, όλοι θέλουν να γίνουν κληρικοί». Όλοι τους, λέει ο Ψελλός, αναλφάβητοι και άσχετοι με την εκκλησία, οι δεισιδαιμονίες και οι απατεωνιές ο κανόνας. Ο Αγιος Προκόπιος και ο Άγιος Νέστορας πρέπει να ήταν σαρανταποδαρούσες αφού καλόγεροι γινόντουσαν πλούσιοι βάζοντας σε προσκύνημα επί πληρωμή τα λείψανα τους από οχτώ ή δέκα πόδια ο καθένας! Τα μοναστήρια μετετράπησαν σε ολόκληρες πόλεις, την Πόλη υπεράσπισαν 7.000 άνδρες και στα μοναστήρια ζούσαν 100.000 αμέτοχοι θεατές των εξελίξεων!

Το 1453 εκδόθηκε απλά το πιστοποιητικό θανάτου, οι ιστορικοί θεωρούν την αρχή του τέλους το 1071 όταν συνέβησαν 2 τραγωδίες, στην Δύση πέφτει στους Νορμανδούς το Μπάρι η τελευταία Βυζαντινή κτήση στην Ιταλία και στη μάχη του Ματζικέρτ ηττάται από τους Σελτζούκους ο Βυζαντινός στρατός και για πρώτη φορά στην Ιστορία πιάνεται αιχμάλωτος ο Αυτοκράτορας, ο Ρωμανός ο Διογένης (βλέπε φωτο στο τέλος). Η ήττα στο Μαντζικέρτ άλλαξε το στάτους κβο στη Μικρά Ασία, οι Σελτζούκοι Τούρκοι βάζουν πόδι και εγκαθίστανται μόνιμα στην περιοχή. Στην Τουρκία από τώρα κάνουν ετοιμασίες για να γιορτάσουν το 2071, τα 1000 χρόνια παρουσίας τους στην Μικρά Ασία= Ιωνία = Γιουνανιστάν όπως λέγεται στα Τούρκικα η Ελλάδα.

Η δεύτερη σημαντική ημερομηνία, το 1204 η Άλωση από τους Σταυροφόρους, η μεγαλύτερη λεηλασία πόλης στην ιστορία, στα τείχη της περιέκλειε τα 2/3 του παγκόσμιου πλούτου. 600 γοτθικές εκκλησίες κτίζονται στην Δύση (αυτές που όλοι θαυμάζουμε) από τις ιερές business, τα έσοδα από τους εράνους που οργανώνει η Καθολική Εκκλησία για να στεγάσει τα ιερά κειμήλια από την Πόλη (τα κλεψιμαίικα δηλαδή).

Η Άλωση προκαλεί βαθύ ψυχολογικό τραύμα, πόλεμος σε 2 μέτωπα, τους Λατίνους και τους Τούρκους κάτι που μας εξαντλεί ψυχικά και οικονομικά. Σε λίγο θα ξεσπάσει ο Διχασμός, Ενωτικοί εναντίον Ανθενωτικών, ρεαλιστές οι Παλαιολόγοι, θεωρούν ότι μόνο όταν οι 2 Ρώμες ομονοήσουν θα κυριαρχήσουν, οι ανθενωτικοί δεν συγχωρούν την λεηλασία του 1204. Ο τότε πρωθυπουργός Νοταράς, βροντοφωνάζει " Καλύτερα τούρκικο φέσι παρά Παπική Τιάρα", όταν ο Παλαιολόγος μαχόταν για τα ιερά και τα όσια στα Τείχη της Πόλης, άλλοι τον έφτυναν και τον καταριόντουσαν που είχε μαγαρίσει την ΑγιαΣοφιά τον προηγούμενο χρόνο με συλλείτουργο με τους Παπικούς. Πάνω στην Αγία Τράπεζα, το ανάθεμα του Πατριάρχη για αυτό και δεν ανακηρύχθηκε ποτέ Άγιος.

Επιπλέον, ο τουρκικός στρατός είχε κανόνια, το νέο όπλο είχε προταθεί στο Βυζάντιο για αγορά, αλλά τα ταμεία ήταν άδεια. Όσο για την κερκόπορτα...η Ελένη Αρβελέρ λέει «Ανοιγμένη ή ξεχασμένη και λοιπόν, αστεία πράγματα, αφού οι Τούρκοι είχαν ανεβάσει σκάλες και έμπαιναν από όπου ήθελαν».

Η Πτώση θεία Τιμωρία, ο Κωστής Παλαμάς, γράφει στον
"Δωδεκάλογο του Γύφτου" «Και η Πόλη πόρνη, περίμενε τον Τούρκο να την πάρει», πόρνη όπως η Βαβυλώνα, οι σύγχρονοι έλεγαν τιμωρούνται για «κρίμασιν οις οίδεν Κύριος» = για αμαρτίες που γνωρίζει ο Θεός. Μάθημα που παίρνει κανείς από τιμωρίες και συμφορές, από τότε η λέξη "παιδεύω" παίρνει την σημερινή σημασία «σταμάτα να με παιδεύεις=να με τυρρανάς!»

Φωτο. «Πορφύρα κι αίμα» σε διασκευή του Νίκου Φώσκολου, το πρώτο επεισόδιο, ΥΕΝΕΔ, Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 1977, στις 20:45. Αυτοκράτορας Ρωμανός ο Διογένης, ο Νίκος Βασταρδής, Αυγούστα Ευδοκία η Μακρεμβολίτισσα, η Βούλα Ζουμπουλάκη, Μιχαήλ Ψελλός ο Δημήτρης Μυράτ!. Η στιγμή της τύφλωσης του Αυτοκράτορα από τους εχθρούς του μέσα στο παλάτι συνοδευόμενη από ανατριχιαστική μουσική από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της ελληνικής τηλεόρασης, μικρό παιδάκι θυμάμαι πόσο είχα φοβηθεί! Ανόητοι του ραδιομεγάρου της ΕΡΤ έσβησαν τα επεισόδια, το δικό μας Game of Thrones !

Δημήτρης Τριάντος