Tο γεωπολιτικό σκηνικό και η επιθετικότητα της Τουρκίας

Του Ανδρέα Πενταρά

Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΚΗΝΙΚΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΕ ΜΙΑΝ ΑΝΕΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Στον λίγο χρόνο που πέρασε από τις τουρκικές εκλογές μέχρι σήμερα, η Τουρκία όχι μόνο δεν μείωσε, αλλά αντίθετα αύξησε τις προκλήσεις τόσο σε ρητορικό επίπεδο, όσο και στην πράξη
Kαθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου των τουρκικών αυτοδιοικητικών εκλογών, κάποιοι πολιτικοί, αλλά και αναλυτές της δικής μας πλευράς, απέδιδαν τις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο, στην προσπάθεια του Ερντογάν να προσελκύσει ψήφους από το εθνικιστικό ακροατήριο, ακόμα και από την αντιπολίτευση, η οποία συχνά τον κατηγορεί για αδράνεια και υποχωρητικότητα στα εθνικά θέματα.

Εντείνονται οι τουρκικές προκλήσεις

Όπως, όμως, αποδείχθηκε στον λίγο χρόνο που πέρασε από τις τουρκικές εκλογές μέχρι σήμερα, η Τουρκία όχι μόνο δεν μείωσε, αλλά αντίθετα αύξησε τις προκλήσεις τόσο σε ρητορικό επίπεδο, όσο και στην πράξη, όπως η παρενόχληση του ελικοπτέρου που μετέφερε τον Αρχηγό ΓΕΣ στο Καστελόριζο, η επιστολή στον ΓΓ του ΟΗΕ για έναρξη ερευνητικών γεωτρήσεων στα οικόπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η διατύπωση απαίτησης για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και Δωδεκανήσων, η αύξηση του αριθμού παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου της Ελλάδας, η εξαγγελία μεγάλης αεροναυτικής άσκησης τον Μάιο στην ανατολική Μεσόγειο - Αιγαίο κ.λπ.

Τα γεγονότα αυτά απέδειξαν για μιαν ακόμα φορά ότι όλες αυτές οι προκλήσεις της Τουρκίας εντάσσονται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής, που αποσκοπεί στο να καταστεί η Τουρκία μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη σε πλανητικό επίπεδο και να ηγεμονεύσει του μουσουλμανικού κόσμου της περιοχής. Τμήμα αυτής της στρατηγικής είναι και η άσκηση γεωπολιτικού ελέγχου όχι μόνο σε ολόκληρη τη Κύπρο, την οποία επιθυμεί να καταστήσει δικό της προτεκτοράτο, αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο και σε μεγάλο μέρος του Αιγαίου (ανατολικά του 25ου μεσημβρινού).

Η υλοποίηση της στρατηγικής αυτής, η οποία, ας σημειωθεί, αποτελεί απόφαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας και δεσμεύει όλες τις κυβερνήσεις, ευνοήθηκε συγκυριακά από τις γεωπολιτικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας στην περιοχή μας, όπως το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου, αλλά και των άλλων γειτονικών χωρών, ο πόλεμος στη Συρία, το κουρδικό ζήτημα, η κάθοδος της Ρωσίας στη Μ. Ανατολή, οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, η εμπλοκή του Ιράν στη Συρία κ.λπ.

Μια δυσμενής, αλλά διαχειρίσιμη μέχρι στιγμής εξέλιξη που αντιμετωπίζει η Τουρκία, είναι η επιδείνωση των σχέσεών της με τον άλλοτε στενό στρατηγικό της σύμμαχο, τις ΗΠΑ, εξαιτίας της στροφής που έκαμε στην εξωτερική της πολιτική προς τη Ρωσία. Αιτία αυτής της στροφής, είναι η σύμπτωση συμφερόντων των δύο χωρών, λόγω του κουρδικού ζητήματος, αλλά και των ενεργειακών σχεδιασμών στη λεκάνη της Λεβαντίνης, οι οποίοι αφενός αφήνουν εκτός την Τουρκία και αφετέρου αποσκοπούν στην απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Η μεν Τουρκία υποβοηθείται από τη Ρωσία στη μη υλοποίηση των αμερικανικών σχεδιασμών για ίδρυση κουρδικής κρατικής οντότητας στη Συρία, η δε Ρωσία, υποθάλπουσα αυτήν τη διένεξη, υλοποιεί τον πάγιο στόχο της, να επιφέρει ρήξη ή ακόμα και διάλυση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Οι σχέσεις ΗΠΑ -Τουρκίας θα βρεθούν σε κρίσιμο σημείο, αν τελικά η Τουρκία προμηθευθεί το αντιπυραυλικό σύστημα S-400 από τη Ρωσία, οπότε οι ΗΠΑ θα ενεργοποιήσουν τον αμερικανικό νόμο περί κυρώσεων, με σοβαρές επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία, αλλά και την αμυντική της ισχύ.

Τουρκικό Ενιαίο Επιθετικό Δόγμα

Όλη αυτή η ρευστότητα του γεωπολιτικού σκηνικού της περιοχής οδηγεί την Τουρκία σε μια άνευ προηγουμένου επιθετική στρατηγική εναντίον της Κύπρου και της Ελλάδας. Τόσο η διεξαχθείσα άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» προ διμήνου, όσο και η εξαγγελθείσα για τον Μάιο άσκηση «Θαλασσόλυκος», που θα διεξαχθεί ταυτόχρονα στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, αποδεικνύουν ότι σε μια εποχή που Κύπρος και Ελλάδα κατήργησαν το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, η Τουρκία δρομολογεί το δικό της Ενιαίο Επιθετικό Δόγμα «Μεσόγειος - Αιγαίο». Κάτι που σημαίνει ότι η Τουρκία θα διαχειρισθεί μια ένταση, ένα θερμό επεισόδιο ή μια σύγκρουση, ταυτόχρονα στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο (Κύπρο), ανεξάρτητα από το πού θα ξεκινήσει η κρίση.

Διεθνείς αναλυτές, κυρίως από τη Δύση, υποστηρίζουν ότι η σύγκρουση Ελλάδας - Τουρκίας είναι αναπόφευκτη πλέον και ήδη ο πόλεμος στην υβριδική του μορφή έχει ξεκινήσει. Η δική μας άποψη είναι ότι η Τουρκία, αν δεν είναι σίγουρη για το αποτέλεσμα, δεν θα αποτολμήσει ποτέ μια σύγκρουση με την Ελλάδα, αφού γνωρίζει ότι με την υπάρχουσα σήμερα αναλογία δυνάμεων, το αποτέλεσμα θα είναι αβέβαιο. Όμως, κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει μια σύγκρουση που μπορεί να προέλθει από την κλιμάκωση ενός τυχαίου επεισοδίου, εξαιτίας των συνεχών προκλήσεων της Τουρκίας στη θάλασσα και στον Εθνικό Εναέριο Χώρο της Ελλάδας.

Αυτή η σύγκρουση θα πρέπει να θεωρούμε βέβαιον ότι θα επεκταθεί και στην Κύπρο και ιδιαίτερα στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη με τη μορφή ναυτικού αποκλεισμού της ΑΟΖ, που παράνομα διεκδικεί η Τουρκία για την ίδια και το ψευδοκράτος. Και το ερώτημα που γεννιέται στην απευκταία αυτή περίπτωση είναι, αν η Κυπριακή Δημοκρατία είναι έτοιμη να διαχειρισθεί χωρίς απώλειες μια τέτοια μείζονα κρίση.

Αναγκαιότητα η ενίσχυση της άμυνας

Στην οικοδόμηση συνθηκών ασφάλειας και σταθερότητας τόσο στην Κύπρο, όσο και στην ευρύτερη περιοχή, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι έγιναν πολλά τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Η επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας - ΗΠΑ, αλλά και οι ενεργειακοί σχεδιασμοί στην περιοχή, οδήγησαν στις τριμερείς και τετραμερείς συνεργασίες της Κύπρου με την Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες, ακόμα και στον στρατιωτικό τομέα.

Οι συνεργασίες αυτές παράγουν αποτροπή, στον βαθμό που η Τουρκία εκτιμά το ρίσκο που θα αναλάβει και τις επιπτώσεις που θα έχει σε πολιτικό επίπεδο από μια σύγκρουση με Κύπρο και Ελλάδα. Όμως, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι σ’ έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο, από τη στιγμή που ακόμα δεν έχουμε συνάψει αμυντικές συμφωνίες με γειτονικές χώρες, Κύπρος και Ελλάδα θα είμαστε μόνοι απέναντι στην Τουρκία. Και, στη βάση αυτής της θεώρησης, θα πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα, ιδιαίτερα στον αμυντικό τομέα.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΝΤΑΡΑΣ
Αντιστράτηγος ε.α.

Σημερινή