Τι γυρεύει ο Ερντογάν στην Κεντρική Μεσόγειο και τη Λιβύη; Οι κίνδυνοι για την ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου

Του Νίκου Μελέτη

Ένα αθόρυβο αλλά εξαιρετικά επικίνδυνο μέτωπο στα νοτιοδυτικά σύνορα της Ελλάδας απειλεί να ανοίξει για τη χώρα μας, η συστηματική και μεθοδική παρέμβαση της Τουρκίας ώστε να βάλει πόδι στη Λιβύη διευρύνοντας την ιδεολογική, οικονομική και πολιτική επιρροή της στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο στο πλαίσιο του ιδιότυπου νεοθωμανισμού του Τ. Ερντογάν και δημιουργώντας τετελεσμένα που θα επηρεάσουν κάθε οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, όχι πια μόνο στην Ανατολική αλλά και στην Κεντρική Μεσόγειο.

Η είδηση πριν μερικές ημέρες για τη συνάντηση του Ερντογάν με τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης της Τρίπολης και τα σενάρια για επικείμενη συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που σημαίνει ότι επιχειρείται υφαρπαγή από τις δυο χώρες μεγάλου τμήματος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, και «περικύκλωση» της Ελλάδας, επιβάλει την άμεση κινητοποίηση της Αθήνας.

Η κρίση που ξέσπασε πριν μερικές εβδομάδες με τον Λίβυο στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, ηγέτη του LNA(Libyan National Army) να απειλεί την Τουρκία ότι θα στοχοποιήσει κάθε τουρκική παρουσία στην περιοχή, λόγω της απροκάλυπτης εμπλοκής της στην εμφύλια σύρραξη, στηρίζοντας τη διεθνώς αναγνωρισμένη αλλά περιορισμένη στην Τρίπολη κυβέρνηση της χώρας, ήταν η κορυφή του παγόβουνου μιας συστηματικής πολιτικής που ασκεί τα τελευταία χρόνια η Τουρκία με επίκεντρο τη Λιβύη η οποία βρίσκεται σε διαρκές limbo από την ανατροπή του Μ.Καντάφι.

Αν φαίνεται παράξενη η εμπλοκή και το ενδιαφέρον της Τουρκίας για την Λιβύη, οι λόγοι για την εμπλοκή αυτή είναι πολλοί και σημαντικοί καθώς το διακύβευμα είναι κρίσιμο για τον Ταγίπ Ερντογάν που διεκδικεί ρόλο ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου και μέσω της οργάνωσης των Αδελφών Μουσουλμάνων θέλει να κυριαρχήσει στον πολυδιασπασμένο αραβικό κόσμο.

Η Τουρκία ήδη από την εποχή του Μ.Καντάφι διατηρούσε ισχυρά οικονομικά συμφέροντα στην Λιβύη στον τομέα των κατασκευών, των πετρελαίων, του εμπορίου. Ο Καντάφι είχε προσφέρει στην Τουρκία το 1974 παρά το εμπάργκο που είχε επιβληθεί από τις ΗΠΑ για την εισβολή στην Κύπρο, όλα τα αναγκαία ανταλλακτικά και εξαρτήματα για να παραμείνουν λειτουργικά τα μαχητικά αεροσκάφη της.

Η Τουρκία παρά τις δυσκολίες, με την κυβέρνηση Φαγιέζ ελ Σαρράζ εξασφάλισε ορισμένα σημαντικά συμβόλαια για τις κατασκευαστικές εταιρίες της, οι οποίες είναι σε χρηματοδοτική ασφυξία λόγω της νομισματικής και οικονομικής κρίσης στην Τουρκία. Όπως όμως επισημαίνεται και από ξένους αναλυτές όσο περιορίζεται η «επικράτεια» της κυβέρνησης της Τρίπολης και επεκτείνονται οι περιοχές που ελέγχει ο στρατηγός Χαφτάρ τόσο υπονομεύεται η δραστηριότητα των τουρκικών εταιριών, που φέρεται να αναμένουν συνολικά την ανάθεση έργων που φθάνουν τα 18 δισεκατομμύρια δολάρια.

Όμως εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας της τουρκικής στήριξης στην κυβέρνηση Φαγιέζ ελ Σαρράζ είναι Ιδεολογικός. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αναδειχθεί σε ουσιαστικό ηγέτη των Αδελφών Μουσουλμάνων οι οποίοι ελέγχουν την κυβέρνηση της Τρίπολης και η οργάνωση αυτή αποτελεί τον θανάσιμο εχθρό των καθεστώτων της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που υποστηρίζουν στον Εμφύλιο πόλεμο τον στρατηγό Χαφτάρ. Έτσι οι έξωθεν παρεμβάσεις στον Εμφύλιο της Λιβύης αναδεικνύουν και τη σύγκρουση που είναι σε εξέλιξη από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Αραβική Χερσόνησο και τη Βόρεια Αφρική για απόκτηση επιρροής, μεταξύ του μπλοκ Αιγύπτου - Σ. Αραβίας -ΗΑΕ και εκείνου της Τουρκίας - Κατάρ -Ιράν που σε ένα εντελώς ανορθόδοξο «πάντρεμα»(σουνίτες εναντίον σιιτών σε συμμαχία με σουνίτες) επιδιώκουν την επιρροή σε χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ, η Υεμένη, η Λιβύη.

Σε αυτό το πλαίσιο όμως η Τουρκία επιδιώκει και έναν ακόμη στόχο για τον οποίο εργάζεται εντατικά: να πείσει την κυβέρνηση της Τρίπολης να υπογράψει Συμφωνία οριοθέτησης Θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Η συζήτηση αυτή ήρθε στο προσκήνιο τον χειμώνα όταν ο νυν Τούρκος υπουργός άμυνας Χ. Ακάρ μετέβη στην Τρίπολη ενώ είχαν δημοσιευθεί χάρτες που εμφάνιζαν την Τουρκική ΑΟΖ να φθάνει νότια της Κρήτης και να συναντά εκεί τη Λιβυκή ΑΟΖ και ενώ η επίσκεψη του πρωθυπουργού Φαγιέζ ελ Σαρράζ στην Άγκυρα και οι συνομιλίες του με τον Τ. Ερντογάν ερμηνεύθηκαν ως εν βήμα προς την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τις θαλάσσιες ζώνες, που θα αποτελεί και το μεγάλο αντάλλαγμα το οποίο θα προσφέρει ο Λίβυος πρωθυπουργός για την στήριξη που προσέφερε σε αμυντικό υλικό η Τουρκία και όπως όλα δείχνουν ήταν αυτό που έσωσε τον Φαγιέζ ελ Σαρράζ από την επέλαση των δυνάμεων του στρατηγού Χαφτάρ.

Σύμφωνα με την φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak η Τουρκία ετοιμάζεται να ανακηρύξει ΑΟΖ και έχει ήδη υπάρξει όλη η προεργασία από τα Υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας καθώς υπάρχει όπως αναφέρεται θετικό κλίμα για επίτευξη συμφωνίας οριοθέτησης με τη Λιβύη.

Εάν υπάρξει μια τέτοια Συμφωνία οριοθέτησης, ουσιαστικά η Τουρκία υλοποιεί την πιο ακραία διεκδίκηση της σε ότι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς εξαφανίζει όλη την Ελληνική υφαλοκρηπίδα στη Μεσόγειο μέχρι τουλάχιστον νότια και της Ιεράπετρας και θα επιχειρήσει μέσω της «διεθνούς συμφωνίας» να επιβάλει την αυθαίρετη θέση ότι τα νησιά ανεξαρτήτως μεγέθους δεν έχουν δικαίωμα σε θαλάσσιες ζώνες πέραν των χωρικών υδάτων τους. Συγχρόνως θα μπορεί να επηρεάσει τη Λιβυκή κυβέρνηση ώστε να μην αποδεχθεί καμιά διαπραγμάτευση με την Ελλάδα που δεν θα λαμβάνει υπόψη την επίσης ακραία διεκδίκηση για πλήρες κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης (και μη υπολογισμού επήρειας Γαύδου) που θα οδηγούσε σε υφαρπαγή μεγάλου τμήματος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στα νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Εξάλλου είναι γνωστή και η τουρκική παρέμβαση προκειμένου να μην εφαρμοσθεί η Συμφωνία οριοθέτησης Θαλασσίων Συνόρων της Ελλάδας με την Αλβανία και οι απειλές εναντίον του Καΐρου και της Λευκωσίας για το ενδεχόμενο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Ελλάδα.

Μπροστά σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη και περίπλοκη κατάσταση που απειλεί να δημιουργήσει πολύ επικίνδυνα τετελεσμένα έναντι των εθνικών συμφερόντων, απαιτείται άμεση κινητοποίηση της Αθήνας:

- προς την αναγνωρισμένη διεθνώς κυβέρνηση της Τρίπολης ώστε να καταστεί σαφές ότι οποιαδήποτε τέτοια κίνηση θα εκληφθεί ως εχθρική ενέργεια με ότι σημαίνει αυτό σε σχέση με την αναγνώριση της από την Ε.Ε. και την βοήθεια που λαμβάνει από την Ευρώπη.

- ενημέρωση των Ηνωμένων Πολιτειών ότι η Τουρκία με τέτοιες κινήσεις απειλεί να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση και την Κεντρική Μεσόγειο και θα πρέπει να υπάρξει αμερικανική παρέμβαση προς την κυβέρνηση της Τρίπολης η οποία εξάλλου εξαρτάται αποκλειστικά από την ξένη βοήθεια και στήριξη.

- η Αθήνα οφείλει να αποκαταστήσει άμεσα επαφές τόσο με την κυβέρνηση της Τρίπολης (και επαναλειτουργία της πρεσβείας η έστω προξενικής Αρχής) όσο όμως και με τον ηγέτη του LNA στρατηγό Χαφτάρ.

- πρωταρχικής σημασίας είναι όμως το να διαμηνυθεί και στην αιγυπτιακή κυβέρνηση, ότι η ελληνική στήριξη των τελευταίων ετών δεν είναι «εν λευκώ» και η κυβέρνηση Αλ Σισί οφείλει να συμβάλει ώστε να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες για την επίτευξη Συμφωνίας οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών μεταξύ των δυο χωρών, που θα αποτελέσει ανάχωμα στις μαξιμαλιστικές επιδιώξεις της Τουρκίας στην Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο.

Πηγή: Λίμπεραλ