Ανάλυση: Ποιος απειλεί την Τουρκία;

  Μάριος Ευρυβιάδης

Στις 8 Φεβρουαρίου 2001 ο αείμνηστος Τούρκος δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλί Μπιράντ ρωτούσε, απευθυνόμενος στους αναγνώστες, στην Turkish Daily News (μετάφραση της κανονικής του στήλης στην «Χουριέτ») το εξής, υπό τον τίτλο «Έχουν όλοι έχθρα απέναντι μας;» «Όταν κοιτάμε το σκηνικό (γύρω στη γειτονιά μας) προκύπτει, αναπόφευκτα, μια ερώτηση στο μυαλό ενός ατόμου: Ίσως χώρες να έχουν προβλήματα με τους μακρινούς ή κοντινούς γείτονές τους, ακόμη και με συμμάχους τους. Ωστόσο καμιά χώρα δεν έχει τόσες διάφορες με τους γείτονές της όσες έχουμε εμείς. Κάτι υπάρχει λανθασμένο. Είτε όλοι οι γείτονες νιώθουν έχθρα απέναντί μας ή κάτι εμείς κάνουμε λάθος. Τί νομίζετε; Ποιος είναι σωστός;” 

Ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ (1941-2013) υπήρξε ένας από τους πιο αξιόλογους και ίσως και ο πιο έγκυρος Τούρκος δημοσιογράφος με πλουσιότατο δημοσιογραφικό και συγγραφικό έργο. Το 2006 το τουρκικό “βαθύ κράτος” -JITEM- είχε δώσει εντολή στον αρχιδολοφόνο της Mahmut Yildirim “Yesil”, να τον δολοφονήσει. Συγκριτικά ίσως να ήταν και ο μετριοπαθέστερος Τούρκος δημοσιογράφος επιρροής στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Σίγουρα προσπαθούσε να κατανοήσει την “άλλη πλευρά” με κρίσιμα ρεπορτάζ, ανταποκρίσεις, συνεντεύξεις και βιβλία. Κατά καιρούς και όσο ζούσε επαναλάμβανε, με διάφορες διατυπώσεις, το ίδιο ερώτημα: «Έχουν όλοι άδικο και μόνο εμείς έχουμε δίκιο;» 

Στις 16 Αυγούστου 1953 ο Ισραηλινός Πρέσβης Maurice Fisher έγραφε από την Άγκυρα προς το Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ, μεταξύ άλλων και τα εξής: «Our relations with Turkey have been extremely good for late...[but] these good relations could deteriorate ovemight, and we should learn from the bitter experience of others. The Turks have yet to achieve a standard by which, in the event of disagreement with another state, they can weigh up the positions of both sides. For them, there exists one sole principle: in any conflict with a foreigner, whether a private individual, a company or a state, the Turk is always right.».
Σε ελεύθερη μετάφραση: «Οι σχέσεις μας με την Τουρκία είναι, τελευταία, εξαιρετικά καλές (αλλά) οι καλές αυτές σχέσεις μπορούν να χειροτερεύσουν σε ένα βράδυ και θα πρέπει να παραδειγματιστούμε από τις πικρές εμπειρίες άλλων χωρών. Οι Τούρκοι δεν έχουν ακόμη φθάσει σε εκείνο το επίπεδο ώστε σε περίπτωση διαφωνίας με άλλο κράτος να ζυγίζουν της θέσεις και των δυο πλευρών. Για αυτούς υφίσταται μια και μόνο αρχή: σε κάθε διαφορά με ξένο, είτε αφορά άτομα, εταιρείες ή κράτη, ο Τούρκος έχει πάντα δίκαιο». (Βλ. Amikam Nachmani , Israel, Turkey and Greece: Uneasy Relations in the East Mediterranean. London: Frank Cass, 1987, σελ. 43. Ελληνική έκδοση: Αμικάμ Ναχμάνι, “Ισραήλ, Τουρκία και Ελλάδα: Ταραγμένες Σχέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο”. Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2003). 

Το 1980 και λίγο πριν το τρίτο πραξικόπημα της χούντας του Εβρέν –και για το οποίο ο Μπιράντ έγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο (The 12 September Coup- 1983) για την κατανόηση της Τουρκίας και των σχέσεων της με τη Ουάσιγκτον, ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος του αμερικανικού Πενταγώνου έγραψε -με ψευδώνυμο, Justin Galen- ένα κείμενο για τις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσιγκτον. Το κείμενο έφερε τον χαρακτηριστικό τίτλο -άμεσα επίκαιρο σήμερα- “Turkey as a Self-Inflicted Wound: The Narrowing Options of US Defence Policy”. Όχι τυχαία το κείμενο δημοσιεύθηκε στο “Armed Forces Journal International” Vol. 117 No. 10 (1987). Στο εξαιρετικά εμπεριστατωμένο κείμενό του, ο συγγραφέας διατύπωνε ερωτήματα για τους ανέφικτους μεγαλοϊδεατισμούς της Άγκυρας- τις απαιτήσεις της για χαρισματικούς εξοπλισμούς και υψηλή και απόρρητη στρατιωτική τεχνολογία από την Αμερική- σε μια περίοδο που είχε ήδη κατάρρευση η τουρκική οικονομία (1979-80). Και κατέληγε με τη προφητική τοποθέτηση-ερώτημα, πως αν κάποτε τεθεί το ερώτημα “ποιος απώλεσε την Τουρκία” η απάντηση θα είναι πως “είναι οι Τούρκοι που την απώλεσαν”! 

Παρεμπιπτόντως αναφέρω εδώ πως το ερώτημα “who lost Turkey?” υπήρξε για δεκαετίες το αγαπημένο και πιο χρήσιμο κλισέ των τουρκολάγνων της Ουάσιγκτον. Υποστήριζαν και αυτοί πως οι “Τούρκοι έχουν πάντα δίκαιο”, πως η Ουάσιγκτον είναι πάντα αχάριστη απέναντι τους, δεν δείχνει κατανόηση, και πως ποτέ δεν τους συμπεριφέρεται δίκαια. Το τελευταίο δείγμα γραφής αυτής της νοοτροπίας το είδαμε με τον Πρόεδρο Τράμπ να λέει πως για την αγορά των S-400...φταίει ο Πρόεδρος Ομπάμα! (Αλλά και επί Ομπάμα έλεγαν πως έφταιγε η προηγούμενη κυβέρνηση Μπούς, δικαιολογώντας έτσι τους Τούρκους που δεν επέτρεψαν στα αμερικανικά στρατεύματα να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο, μέσω Τουρκίας, κατά του Χουσέιν του Ιράκ το 2003!). Δεν λέει πως οι Τούρκοι απαιτούσαν να τους παραδώσουν οι αμερικανικές εταιρίες όλους τους αλγόριθμους και όλους τους κωδικούς της απόρρητης τεχνολογίας για την αγορά των πυραυλικών συστημάτων Patriots, που οι αμερικανοί δεν παραχωρούν σε κανένα κράτος, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ! 

Λίγο πριν αλλά και μετά την πρόσφατη συνάντηση Ερντογάν-Τραμπ στην Ιαπωνία –εκεί που ο Αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε πως οι Τούρκοι “αδικήθηκαν” από τον Ομπάμα– ο Ερντογάν δήλωσε επανειλημμένα πως ο Τράμπ “κατανοεί” πως η Τουρκία “απειλείται” και πως συνεπώς πρέπει να αποκτήσει αντιαεροπορικούς πυραύλους. Και πως αφού δεν της δοθηκαν οι αμερικανικοί Patriots, αναγκαστικά θα πάρει τους ρωσικούς S-400. 

Ποιος όμως απειλεί την Τουρκία; Προφανώς όχι οι Ρώσοι, οι μόνοι με τις δυνατότητες να την απειλήσουν. Αλλιώς γιατί να αγοράσουν οι Τούρκοι τους S-400; Για να βάλουν ένα Δούρειο Ίππο εντός των τειχών; Μήπως τότε τους απειλούν οι Ιρανοί; Έχουν περάσει πάνω από 500 χρόνια από το τελευταίο αναμεταξύ τους πόλεμο που κανείς από τους δύο δεν κέρδισε. Και σήμερα, ναι μεν μπορεί να είναι εν μέρει ανταγωνιστές -αυτό ισχύει για όλα τα κράτη- αλλά Τουρκία και Ιράν είναι περισσότερο συνεργάτες. Υπενθυμίζω πως το μεγαλύτερο λαθρεμπόριο χρυσού που καταγράφτηκε πρόσφατα στο κόσμο έγινε μεταξύ Άγκυρας και Τεχεράνης για να υπονομευθούν οι αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν. 

Μήπως απειλούν την Τουρκία, το Ιράκ και η Συρία; Που είναι τόσο “ισχυρές” ώστε μην μπορούν να υπερασπιστούν ένα μεγάλο μέρος της επικράτειάς τους που βρίσκεται υπό τουρκική στρατιωτική κατοχή; Απειλούν οι χώρες αυτές την Τουρκία; Μήπως η Σαουδική Αραβία που δεν μπορεί να “κουμαντάρει” την Υεμένη, παραδίπλα της; Σίγουρα όχι ο Λίβανος και η Ιορδανία.
Ναι, ξέχασα το Ισραήλ αλλά και την Αίγυπτο. Και οι δυο αυτές χώρες δεν απειλούν την Τουρκία. Την αποτρέπουν όμως από το να συμπεριφέρεται σαν νταής στην περιοχή. Και  αυτό ζορίζει την Άγκυρα. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Την αποτρέπει την Τουρκία με την νατοϊκή της πολεμική μηχανή. Άλλο η αποτροπή και άλλο η απειλή.

 

Απομένει η Κύπρος. Την κατονόμασε ο Ταγίπ συγκεκριμένα. “Οι Ελλληνοκύπριοι” είπε, αποτελούν “υπαρξιακή απειλή” για την Τουρκία. Εδώ δεν υπάρχει αντιεπιχείρημα. Έχει δίκιο ο Ταγίπ και το συνάφι του. Η απειλή αυτή είναι πραγματική και χρειάζεται να αντιμετωπιστεί παραφυα. Και επειδή φιλοδοξεί να κυβερνά μέχρι το 2023 ο Ταγίπ, καλό είναι να βάλει από τώρα μια προκαταβολή στη Μόσχα για τους S-700, που πληροφορίες λεν έχει ήδη αρχίσει ο σχεδιασμός τους. Για παν ενδεχόμενο.

 

ΤΟ ΔΕΒΛΕΤΙ ΠΑΝΩ ΑΠ’ ΟΛΑ

Η Τουρκία είτε των ισλαμιστών του Ταγίπ είτε των κεμαλοφασιστών, απειλεί τον εαυτό της. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αφού εξαφάνισε τις μη μουσουλμανικές κοινότητες, η Τουρκία του Κεμάλ πίστεψε πως “έδεσε” τον γάιδαρό της “εκτουρκίζοντας” τους Κούρδους και “εκ-σουνίζοντας” τους Αλεβίτες που σήμερα αποτελούν, μαζί, τον μισό πληθυσμό της χώρας. Όταν μια χώρα αγνοεί στην καλύτερη περίπτωση τον μισό της πληθυσμό και στη χειρότερη τον καταπολεμά βίαια - όπως συμβαίνει σήμερα με τους Κούρδους και τους Αλεβίτες- η χώρα αυτή απειλεί τον εαυτό της. Δεν την απειλή κανείς ξένος. Η κεμαλική Τουρκία απέτυχε διότι στην ουσία και στο όνομα του “σεκουλαρισμού”, τάχατες , οικοδόμησε μια ρατσιστική κοινωνία, με τους σουνίτες Τούρκους, καβαλάρηδες. Οι ισλαμιστές συνεχίζουν το ίδιο από την ανάποδη. Και για τους δυο τα εσωτερικά πραξικοπήματα- κάθε μια δεκαετία περίπου και συνολικά 5 μέχρι σήμερα- είναι στη ημερήσια διάταξη. Και η “έχθρα” των γειτόνων αποτελεί, πάντοτε, την ασφαλιστική δικλίδα ώστε να επιβιώνει το δεβλέτι και, μαζί, ο ρατσισμός και η εξουσία.

Φιλελεύθερος