29/8/19

480 π.Χ. – 2020 «Δέσποτα μέμνησο…»

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Π. ΜΑΛΛΙΑΣ*
Η πρώτη επαφή μου με το Αλαμο ήταν η επική ταινία της United Artists (1960). Σε παιδική ηλικία ταυτίστηκα με τους γνωστούς μου Τζον Γουέιν, Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ και Λόρενς Χάρβεϊ. Ταυτόχρονα με τους άγνωστους σε εμένα Ντέιβ Κρόκετ, Τζιμ Μπούι και Γουίλιαμ Τράβις. Πόσοι αλήθεια δεν φέραμε στα χείλη μας την αξέχαστη μελωδία, μουσική υπόκρουση, «Grien Fields», παρά τα τόσo πολλά χρόνια που αφήσαμε πίσω μας.
Αν και είχα προετοιμαστεί διαβάζοντας όσο μπορούσα την ιστορία, να ομολογήσω ότι ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία. Ως πρέσβης της Ελλάδος στην Ουάσιγκτον μαζί με τον πρόξενό μας στο Χιούστον επισκέφθηκα το 2006 κατά προτεραιότητα το Σαν Αντόνιο στο Τέξας. Το ηρωικό Αλαμο. Προσπαθώντας να καταλάβω γιατί έχει τόσο μεγάλη σημασία για κάθε Αμερικανό.
Οι στίχοι του Κώστα Καβάφη αρμόζουν εδώ σκέφτηκα: «Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες· δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία…».
Οι Θερμοπύλες, όμως, ήσαν ήδη εκεί. Σμιλεμένες στην ορειχάλκινη επιγραφή. Διαβάζει ο επισκέπτης: «Οι Θερμοπύλες είχαν τον αγγελιαφόρο που ανήγγειλε την ήττα, το Αλαμο όχι…». Στο επικό /λυρικό έργο εποχής «Τhe Fall of Alamo» («Η Πτώση του Αλαμο») o Τζίμ Μπούι επαινεί τους μαχητές του που στάθηκαν σαν τις Θερμοπύλες. Καταλαβαίνω την απορία ίσως και δυσθυμία κάποιων. Μα, χρειαζόμαστε τους Αμερικανούς και το Αλαμο για να θυμηθούμε τις Θερμοπύλες;
Να θυμηθούμε; Μα ήδη είναι αργά. Ακριβώς σε δώδεκα μήνες τον Αύγουστο/Σεπτέμβριο του 2020 η οικουμένη θα θυμηθεί, χωρίς να της το υπενθυμίσει η Ελλάδα, ότι βρισκόμαστε στη 2.500ή επέτειο της μάχης των Θερμοπυλών τις «οποίες οι ντόπιοι ονόμαζαν Πύλες» (Ηρόδοτος, Πολύμνια, 198-201). Oι Θερμοπύλες εδώ και 2.500 χρόνια έχουν αναγνωριστεί ως το ιστορικό μέτρο του ηρωισμού και της θυσίας. Δεν ήσαν, όμως, μόνο οι Λακεδαιμόνιοι. Ξεχωριστή μνεία αξίζει στους 700 Θεσπιείς. Εμειναν εκεί με τη θέλησή τους. Οχι επειδή αυτό επέβαλε ο νόμος ή τα προστάγματα «…της κείνων ρήμασι πειθόμενοι…».
Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας, που ακολούθησε, υπόδειγμα ηγεσίας, στρατηγικής, ηθικού, ψυχολογικού πολέμου (αυτού που σήμερα προσπαθούμε να ονομάσουμε υβριδικό), άριστης γνώσης της γεωγραφίας και των κινήτρων των αντιμαχομένων που ακολούθησε, έσωσε όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και τον δυτικό πολιτισμό (Barry Strauss: «The Battle of Salamis- The Naval Encounter that saved Greece and the Western Civilization»). Ηταν η αποφασιστική νίκη των ελεύθερων, το πνεύμα Ελλήνων κατά των Περσών και των υποταγμένων συμμάχων τους. Ούτε ο κατοπινός Ηρόδοτος στις «Ιστορίες» του (Ουρανία 55-97) κυρίως όμως ούτε ο παρών Αισχύλος αφήνουν να φανεί αμετροέπεια, αλαζονεία ή έπαρση. Δικαιολογημένη θα ήταν άλλωστε. Ας αναλογιστεί κανείς κάτι ανάλογο αν υποθέσουμε ότι υπάρχει με σημερινά δεδομένα. Σήμερα έχουμε δυστυχώς υιοθετήσει το πρότυπο της Ρώμης. Οι πόλεμοι για εκείνους που τους αποφασίζουν είναι «σωστοί και δίκαιοι».
Στην κορυφαία τόσο σύγχρονη και επίκαιρη τραγωδία «Οι Πέρσες» ο Αισχύλος αφήνει τον αγγελιαφόρο να εξιστορήσει στη βασίλισσα Ατοσα «πως μ’ ένα μόνο χτύπημα τόση ευτυχία γίνηκε στάχτη κ’ έρρεψε των Περσών το άνθος…» (Μετάφραση Ι. Γρυπάρη). Είχα τη μεγάλη τύχη να παρακολουθήσω στη Νέα Υόρκη την καταπληκτική παράσταση των «Περσών» από το Εθνικό Θέατρο με τη Λυδία Κονιόρδου να ενσαρκώνει την Ατοσσα. Επίσης, στο Θέατρο Σαίξπηρ της Ουάσιγκτον, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, εν μέσω της κορύφωσης του δόγματος «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι απέναντί μας». Θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι οι «Πέρσες» είναι μία ελεγεία στην πατρίδα, τη δημοκρατία, τους υπερασπιστές βωμών και εστιών και αποδοκιμασία της εκδικητικότητας, του κομπασμού και της αλαζονείας. Οποιο όνομα κράτους και αν έχει. Σήμερα κυρίως.
Δεν είμαι κλασικιστής. Προσπάθησα να διδαχθώ, κυρίως όμως να χρησιμοποιώ σωστά, τα μαθήματα των κλασικών. Την οικουμενική αυτή κληρονομιά. Είναι τόσο επίκαιρα και τόσο διδακτικά. Σήμερα, ακριβώς 2.499 χρόνια μετά, εμπνέουν, διδάσκουν, φοβίζουν, δίνουν λαβή για τις πιο λεπτομερείς στρατηγικές μελέτες σύγκρουσης.
Για την ηγεμονία, για τη δικαιοσύνη, για το δίκαιο, για τον πόλεμο –προληπτικό και μη–, για την ειρήνη. Η σινοαμερικανική συγκρουσιακή κλιμάκωση ερευνάται και αναλύεται και στις δύο πλευρές του Ειρηνικού με όρους Θουκυδίδη.
Η αγγλική βιβλιογραφία για την κλασική Ελλάδα, για τον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες, τη Σαλαμίνα και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ανθεί την τελευταία εικοσαετία. Σε ποιους να αναφερθώ; Στους οικουμενικούς Ηρόδοτο, Θουκυδίδη, Ξενοφώντα και Διόδωρο ή στους αναρίθμητους «ξένους»; Δεν γνωρίζω πόσοι από εμάς έχουν πιάσει στα χέρια τους τα μνημειώδη βιβλία του Robert Strassler (editor) «The Landmark Herodotus» (Pantheon books, New York, 2007) και του προηγηθέντος «The Lαndmark Thucydides» του ιδίου. Ας είμαστε μετρημένοι και συνετοί. Δεν πρόκειται για ένα ξαφνικό κύμα νεορομαντικού φιλελληνισμού ή κλασικισμού. Δεν οφείλεται ούτε στην ένδοξη επιστροφή των Ολυμπιακών Αγώνων στη γενέτειρά τους μήτε στη δεκαετή εικόνα μιας αποκαμωμένης, παρηκμασμένης και ταπεινωμένης Ελλάδας. Ούτε δόξα ούτε οίκτος.
Απλά οι κλασικοί, αποτελούν σήμερα –όπως και χθες– το καλύτερο εργαλείο κατανόησης, πρόληψης, αντιμετώπισης, επικράτησης, αναχαίτισης, επικράτησης, πολέμου ή ειρήνης, νίκης ή ήττας. Ηγεμονισμού ή υποταγής. Με όρους πολιτικοοικονομικούς «γην και ύδωρ», με όρους καθαρά στρατιωτικούς, είτε το συνηθέστερο, με συνδυασμό των τριών. Ορθώς η κυβέρνηση αποφάσισε να τρέξει με αντίπαλο τον χρόνο και να προσδώσει τη χροιά που απαιτείται στη 200ή επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας.
Ας μη λησμονήσουμε, όμως, ότι το ελληνικό πνεύμα έγινε οικουμενικό και ο ελληνικός πολιτισμός πηγή, θεμέλιο και αναφορά του λεγόμενου δυτικού πολιτισμού, διότι το 480 π.Χ., πριν από 2.500 χρόνια ακριβώς, η Σαλαμίνα και οι Θερμοπύλες αποτέλεσαν ιστορικό πρότυπο. Ο πολιτισμός είναι διαχρονικά η «ήπια δύναμη» της Ελλάδος, των Ελλήνων απανταχού γης και του σύγχρονου Ελληνισμού. Η κληρονομιά όμως είναι οικουμενική. Αξίζει να τη θυμηθούμε και εμείς. Εστω κι αν είναι ήδη αργά. Μένουν μόνο δώδεκα μήνες.

* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.
Καθημερινή

5 σχόλια:

  1. Θερμά παρακαλώ τόν συγγραφέα, ή οποιονδήποτε άλλο να εξηγήσει ποιά σχέση έχει το Αλαμο με τις Θερμοπύλες και Σαλαμίνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Διάβασε για το Άλαμο και ελπίζω να λύσεις την απορία σου.

      Διαγραφή
  2. Kudos Mr. Mallias, Απλά οι κλασικοί, αποτελούν σήμερα –όπως και χθες– το καλύτερο εργαλείο κατανόησης, πρόληψης, αντιμετώπισης, επικράτησης, αναχαίτισης, επικράτησης, πολέμου ή ειρήνης, νίκης ή ήττας. Ηγεμονισμού ή υποταγής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΚΛΙΝΟΥΜΕ ΕΥΛΑΒΙΚΑ ΤΟ ΓΟΝΥ ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ 300
    ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ ΚΑΙ 700 ΘΕΣΠΙΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΜΑΧΟΜΕΝΟΙ ΕΝΑΝΤΙΩΝ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ ΠΕΡΣΩΝ
    ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΥΛΗΣ
    ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
    ΖΕΥΣ ΣΩΤΗΡ ΝΙΚΗ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Επρόκειτο για τον πόλεμο που έγινε μεταξύ του Μεξικού και του Τέξας, που είχε επαναστατήσει κατά του Μεξικού που ο στρατός του είχε διοικητή τον Στρατηγό Σάντα Άννα και ήθελε να καταπνίξει την επανάσταση των Τεξανών σέτλερς, που ήθελαν την ανεξαρτησία του Τέξας, με αρχηγούς τους ημιάγριους Τεξανούς Αμερικανούς κυνηγούς, μεταξύ των οποίων στο ομώνυμο φίλμ ήταν ο Ναίϊβυ Κρόκετ που τον υπεδύετο το ηθοποιός Τζών Γουέην - μεγάλος ήρωας της Αμερικής που φέρεται να είχε σκοτώσει μια αρκούδα με μόνο ένα μαχαίρι, ο περίφημος στην άγρια δύση Τζιμ Μπούϊ που είχε εφεύρει τον τύπο μαχαιριών που έφερε το όνομά του και ο αξιωματικός του τακτικού Τεξανικού στρατού Τράβις που τον υπεδύετο ο ηθοποιός Λώρενς Χάρβεϋ.

    Οι μεν Αμερικανοί είχαν οχυρωθεί στα κτήρια της Αποστολής Καθολικών Μοναχών Άλαμο που ιδρύθηκε τον 18 αιώνα και εν τω μεταξύ είχε αλλάξει χρήση, οι δε πολυπληθείς Μεξικανοί με τον στρατό και το πυροβολικό τους, τους κατενίκησαν και τους σκότωσαν.

    Για εκείνους που δεν έχουν ιστορία και το κράτος τους ιδρύθηκε πρόσφατα, γεγονότα σαν το μέρος που ο Κρόκετ φέρεται να σκότωσε την αρκούδα θεωρείτε μνημείο.

    Τι να πούμε εμείς οι φτωχοί Έλληνες με την ιστορία των χιλιάδων ετών, που στην σημερινή Ελληνική επικράτεια διαθέτουμε όχι ένα αλλά εκατοντάδες Άλαμο και δεν υπάρχει ούτε σπιθαμή εδάφους μας που να μην έχει βραχεί από το Ελληνικό αίμα!

    Ευμένης Καρδιανός

    Υ.Γ. Eisenhower ή Αιζενχάουερ, σημαίνει στα Γερμανικά Σιδερένιος Φούρνος (σόμπα) ή ο άλλος αμερικανός στρατηγός του πρώτου πολέμου του κόλπου, Schwarzkopf (!) ήγουν στα Γερμανικά Μαυροκέφαλος (υπάρχει σήμερα σαμπουάν με όνομα της φίρμας Schwarzkopf). Μεγάλο χωνευτήρι εθνών η USA!

    Ευμένης Καρδιανός

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.