Η επιστροφή της περίκλειστης πόλης υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση δεν είναι, πλέον, δεδομένη όπως στο παρελθόν. Ήδη η Άγκυρα και οι τουρκοκυπριακές «αρχές» έχουν εξαγγείλει το άνοιγμα της πόλης φάντασμα, καλώντας τους Ελληνοκύπριους να ασκήσουν δικαίωμα χρήσης στην ανάπτυξη των Βαρωσίων, η οποία αποτελεί ένα μέρος των σχεδιασμών για ολόκληρη την περιοχή από την Αμμόχωστο ώς το Μπογάζι.
Κλειδί η συμμετοχή
Στο θέμα της πολιτικής ισότητας οι διεκδικήσεις της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων συγκλίνουν. Ο διδάκτωρ τουρκικών σπουδών, Σώτος Κτωρής, ανέφερε στον «Φ» ότι τόσο στην Άγκυρα όσο και στα κατεχόμενα η πολιτική ισότητα είναι καθοριστικός παράγοντας αποδοχής οποιασδήποτε διευθέτησης. «Η δική τους αντίληψη ως προς την έννοια της πολιτικής ισότητας συνοψίζεται βασικά σε μία λέξη, συνεταιρισμός. Αυτό συνεπάγεται ότι για κάθε απόφαση που θα λαμβάνεται στο επίπεδο της κεντρικής κυβέρνησης θα διασφαλίζεται η αποτελεσματική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στη λήψη αυτής της απόφασης. Κι αυτή η διασφάλιση, πάντα στη δική τους οπτική, είναι η μία θετική ψήφος. Αυτή είναι η κορυφαία διεκδίκηση τόσο της Τουρκίας όσο και των Τουρκοκυπρίων.
Να διασφαλιστεί πλήρως η πολιτική ισότητα διά μέσου της αποτελεσματικής συμμετοχής σε όλα τα θεσμικά επίπεδα του ομοσπονδιακού κράτους. Θεωρούν ότι μια τέτοια ρύθμιση διασφαλίζει αφενός μεν ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν θα διολισθήσουν σε καθεστώς μειονότητας και, αφετέρου, ότι η νέα κατάσταση πραγμάτων που θα προκύψει δεν θα εξελιχθεί σε ένα εχθρικό προς τα τουρκικά συμφέροντα κράτος».
Στην Άγκυρα και τα κατεχόμενα επισημαίνουν ότι αντανάκλαση της πολιτικής ισότητας και της αποτελεσματικής συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων στις αποφάσεις είναι η θετική ψήφος στο υπουργικό συμβούλιο, αλλά και στα κρίσιμα για τη λειτουργία του κράτους ομοσπονδιακά όργανα. «Για παράδειγμα, στο ζήτημα της ενέργειας, οι Τουρκοκύπριοι θεωρούν αδιανόητο ότι δεν θα μπορούν να έχουν μια θετική ψήφο, στις επιλογές που θα έχει μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση στο μέλλον, αναφορικά με τη διέλευση των ενεργειακών πόρων», τόνισε ο κ. Κτωρής.
Διαρκής επιρροή
Με δημόσιες τοποθετήσεις του για το μοντέλο λύσης του Κυπριακού, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επανειλημμένα έχει αναφέρει ότι η χώρα του είναι έτοιμη να συζητήσει οποιοδήποτε μοντέλο λύσης. Αφήνει, πάντως, σαφώς να εννοηθεί ότι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, έτσι όπως την διαπραγματεύθηκαν οι πλευρές μέχρι το Κραν Μοντανά, είναι τελευταία στην προτίμηση της κυβέρνησης Ερντογάν. Κάτι που φέρνει στο προσκήνιο την πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη για αποκεντρωμένη ομοσπονδία, μια ιδέα που ο κ. Τσαβούσογλου, αλλά και οι Τουρκοκύπριοι δείχνουν διατεθειμένοι να συζητήσουν. Ο Σώτος Κτωρής επισημαίνει τι ακριβώς επιδιώκει να αποκομίσει η Τουρκία.
«Όποια διευθέτηση συμφωνηθεί, όποια κατάσταση πραγμάτων προκύψει την επόμενη μέρα, θα πρέπει να είναι τέτοια που να διασφαλίζει κατά τρόπο ξεκάθαρο την πολιτική ισότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε όλες τις δομές του ομοσπονδιακού κράτους. Ταυτόχρονα, πρέπει να επιτρέπει στην Τουρκία να διατηρήσει μια κάποια παρουσία, επιρροή, στον ευρύτερο χώρο της Κύπρου. Αυτά τα δύο σημεία είναι κρίσιμης σημασίας για την Άγκυρα. Αν γίνουν δεκτά αυτά, η Τουρκία μπορεί να συζητήσει οποιαδήποτε διευθέτηση, είτε είναι ομοσπονδία, συνομοσπονδία ή οτιδήποτε άλλο».
Πλάνο για το αέριο
Η τουρκική κυβέρνηση στην ουσία αξιοποίησε το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά για να εφαρμόσει το δικό της πλάνο, σε σχέση με την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Όπως ανέφερε στον «Φ» ο ειδικός σε θέματα υδρογονανθράκων, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας e-CNHC και μέλος του Atlantic Council, Χαράλαμπος Έλληνας, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια λύσης στο ελβετικό θέρετρο, τον Ιούλιο 2017, «η Τουρκία ξεκίνησε τη διαδικασία αγοράς γεωτρύπανων, ώστε να μπορεί να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα. Προφανής στόχος ήταν οι δραστηριότητες στη δυτική και ανατολική θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Η Άγκυρα συνάντησε στην αρχή κάποιες δυσκολίες στην αγορά και επάνδρωση των πλωτών γεωτρύπανων. Παρ’ όλα αυτά κατάφερε μέσα στο 2018 να αγοράσει δύο ειδικά πλοία, το Φατίχ και το Γιαβούζ. Η πρώτη γεώτρηση ξεκίνησε πριν το φετινό καλοκαίρι στα δυτικά της Πάφου, σε περιοχή που διεκδικεί ως μέρος της υφαλοκρηπίδας της. Μέτρησε τις αντιδράσεις, διαπίστωσε ότι ήταν ουσιαστικά φραστικές, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο κόστος για την ίδια και προχώρησε και στη δεύτερη γεώτρηση στα ανοιχτά της Καρπασίας. Εκεί δεν συνάντησε πραγματικά καμία αντίδραση, παρά το γεγονός ότι τρυπούσε απευθείας εντός της κυπριακής ΑΟΖ».
Αγοραστής αερίου
Σε μια διαπραγμάτευση για λύση του Κυπριακού, η Τουρκία θα υποστηρίξει ότι το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορεί να διοχετευθεί με αγωγό στην επικράτειά της για κάλυψη των δικών της αναγκών. «Τα μακροχρόνια συμβόλαια που έχει η Τουρκία για προμήθεια φυσικού αερίου λήγουν στο χρονικό διάστημα από 2020-2025. Αν οι τιμές από την Ανατολική Μεσόγειο είναι καλές, τότε η Τουρκία θα μπορούσε να ήταν αγοραστής. Ταυτόχρονα, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες θα ενδιαφέρονταν πολύ να κατασκευάσουν αυτόν τον αγωγό. Για να γίνουν όλα αυτά, πάντως, θα πρέπει να λυθεί το Κυπριακό», ανέφερε ο κ. Έλληνας.
Η άλλη εναλλακτική θα ήταν να κάνει η ExxonMobil μια μεγάλη ανακάλυψη στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, τόνισε ο κ. Έλληνας και πρόσθεσε: «Στη συνέχεια θα μπορούσε να ενώσει δυνάμεις και αποθέματα με τις εταιρείες που έχουν δικαιώματα στα άλλα γνωστά κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ και να κατασκευάσουν τερματικό υγροποίησης φυσικού αερίου στον Βασιλικό. Με την προοπτική, βέβαια, να έχουν βρει προηγουμένως αγοραστές στην Ασία. Αυτό όσο περνά ο καιρός καθίσταται όλο και πιο δύσκολο, καθώς και οι χώρες της Ασίας στρέφονται προς τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Επιπλέον, το τερματικό υγροποίησης θα κοστίσει 15 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ ο αγωγός προς Τουρκία μεταξύ 2-3 δισ. ευρώ».
ΘΕΑΤΗΣ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Στην αρχή της κρίσης με τα τουρκικά γεωτρύπανα στην ΑΟΖ, η Κυπριακή Δημοκρατία ευελπιστούσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα λάμβανε κάποια αυστηρά μέτρα κατά της Άγκυρας. Παρασκηνιακά, όμως, οι ισχυροί της Ευρώπης καθιστούν σαφές ότι δεν έχουν καμία διάθεση να τα βάλουν με την Τουρκία για τους υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο, ανοίγοντας αναπόφευκτα μέτωπο και στο Μεταναστευτικό. Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο Χαράλαμπος Έλληνας, «η Ευρώπη εκπονεί πολιτικές που θα της επιτρέψουν να λιγοστέψει την εξάρτησή της από τους υδρογονάνθρακες και να κινηθεί προς εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για να εκλεγεί, υποσχέθηκε στους Πράσινους τα ακόλουθα:
w Μέχρι το 2050 η Ευρώπη να καταστεί με νόμο ουδέτερη σε ό,τι αφορά τη χρήση άνθρακα
w Στόχος είναι να μειωθεί η χρήση άνθρακα κατά 55% μέχρι το 2030. Προηγουμένως ο στόχος ήταν 40%».
Η ομοσπονδία έχει αποδυναμωθεί
Για να προχωρήσουν οι ευρύτεροι διεθνείς σχεδιασμοί σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, είναι αναγκαία η λύση του Κυπριακού. Ο Σώτος Κτωρής, πάντως, δεν είναι αισιόδοξος ότι «θα φθάσουμε κάποια στιγμή σε συμφωνημένη λύση ομοσπονδίας. Η ομοσπονδία έχει αποδυναμωθεί και στις δύο κοινότητες. Λέει κάτι πολύ ενδιαφέρον ο (σ.σ. υπουργός Εξωτερικών της Τουρκία Μεβλούτ) Τσαβούσογλου. Σε κάθε μοντέλο λύσης, λέει, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η πολιτική ισότητα. Η τουρκική πολιτική στην Κύπρο ξεκινά και τελειώνει με την πολιτική ισότητα. Και εννοούν ένα πράγμα. Συνεταιρικό κράτος, αυτό που δημιουργήθηκε το ‘60 με δύο συμπρόεδρους».
Όσο για την ενέργεια, οι Τούρκοι θα θέλουν μοιρασιά ακόμα και σε λύση δύο κρατών. Όπως αναφέρει ο διδάκτωρ Τουρκικών Σπουδών, οι Τούρκοι διαμηνύουν στους Ελληνοκύπριους ότι δεν πρέπει να νομίζουν «πως με δύο κράτη η ενέργεια θα είναι δική τους. Οι Τούρκοι έχουν μια βασική θεώρηση. Λένε, ότι το ’60 δεν συμφωνήθηκε συνεταιρικό κράτος ως προς τη συνταγματική πτυχή. Έχουμε συμφωνήσει έναν συνεταιρισμό ως προς τη νήσο Κύπρος και τις θάλασσές της, τις θαλάσσιες ζώνες της, τον εναέριο χώρο της, τα πάντα. Αυτός ο συνεταιρισμός μπορεί να ακυρώθηκε το 1963, με την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τις δομές της Δημοκρατίας, αλλά ο συνεταιρισμός που διέπει τον ευρύτερο χώρο υφίσταται. Αυτή είναι η τουρκική θεώρηση». Τη μοιρασιά πρόβαλε στη συζήτησή του με τον «Φ» και ο διευθύνων σύμβουλος της e-CNHC, Χαράλαμπος Έλληνας. «Να το μοιραζόμαστε, λέει ο Τσαβούσογλου και εννοεί φυσικό αέριο και εξουσία. Ό,τι και να γίνει στο Κυπριακό το αέριο θα είναι μοιρασμένο στα δύο».
Ο δικάκτωρ Τουρκικών Σπουδών Σώτος Κτωρής ανέφερε στον «Φ» ότι «η Τουρκία εμφανίζεται αποφασισμένη να αποτρέψει τη διαμόρφωση και την παγιοποίηση τετελεσμένων που στη δική της αντίληψη πλήττουν τα τουρκικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και στο ζήτημα των ενεργειακών αποθεμάτων. Επιδιώκει, ουσιαστικά, είτε στην ολική ή μερική ακύρωση των ενεργειακών σχεδιασμών της Λευκωσίας, είτε ακριβώς αυτό που επισημαίνεται. Δηλαδή, να καταστήσει την ενεργειακή παράμετρο διακύβευμα μίας διαπραγμάτευσης, προκειμένου να υπάρξει ρύθμιση στο πλαίσιο ακόμα και του υφιστάμενου στάτους κβο».
Οι συνομιλητές μας τονίζουν πως η Τουρκία θεωρεί πως η δυτική θάλασσα της Κύπρου εμπίπτει στην αποκλειστική κυριαρχία της, ως μέρος της υφαλοκρηπίδας της που φθάνει, σύμφωνα με την τουρκική λογική, μέχρι την υφαλοκρηπίδα της Αιγύπτου. Στις περιοχές ανατολικά και νότια της Κύπρου έχει υιοθετήσει διαφορετική προσέγγιση και προτάσσει τα δικαιώματα, κατά την άποψή της, της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Ο Χαράλαμπος Έλληνας προβάλλει, πάντως, το επιχείρημα ότι η Τουρκία δεν αποσκοπεί τόσο στην ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου. «Πρωταρχικός της στόχος είναι να εγγράψει τη διεκδίκηση των περιοχών δυτικά και ανατολικά της Κύπρου.
Κατά βάθος, εκείνο που θέλει είναι να καταστεί παίκτης και μάλιστα βασικός στα ενεργειακά δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου». Ο ειδικός σε θέματα υδρογονανθράκων και διευθύνων σύμβουλος της e-CNHC ανέφερε ότι προτεραιότητα της Άγκυρας δεν είναι τόσο να καταστεί διαμετακομιστικός σταθμός για διοχέτευση φυσικού αερίου στην Ευρώπη. «Υπάρχει και αυτός ο σχεδιασμός. Στην ουσία, όμως, η Άγκυρα με την εμπλοκή της στην Ανατολική Μεσόγειο (σ.σ. και στην Κύπρο) αποσκοπεί στο να φέρει φυσικό αέριο στην επικράτειά της για να καλύψει και τις δικές της ανάγκες. Η Τουρκία αγοράζει 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος, οι ανάγκες της Τουρκίας σε αέριο είναι το 1/8 των αναγκών ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Eλάχιστα βήματα στις εγγυήσεις
Στο θέμα των εγγυήσεων, που αναπόφευκτα θα προκύψουν ως «αγκάθι» στη διαπραγμάτευση, η Τουρκία δεν θα συμπεριφερθεί με τον τρόπο που θα ήθελαν οι Ελληνοκύπριοι. Το έχει, επανειλημμένα, καταστήσει σαφές τόσο ο Πρόεδρος όσο και ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας. Ο διδάκτωρ Τουρκικών Σπουδών, Σώτος Κτωρής, ανέφερε χαρακτηριστικά στον «Φ»: «Η Τουρκία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Κύπρο, με τον τρόπο που οι Ελληνοκύπριοι φανταζόμαστε ότι θα μπορούσε την εγκαταλείψει. Εννοείται ότι, υπό κάποιες προϋποθέσεις, η Τουρκία θα μπορούσε να συζητήσει το θέμα των εγγυήσεων, δεδομένου ότι θα διασφαλιστούν πλήρως οι διεκδικήσεις στο θέμα της πολιτικής ισότητας. Τότε θα μπορούσε, ενδεχομένως, να δεχθεί απάλειψη του μονονομερούς δικαιώματος επέμβασης από τη συνθήκη εγγυήσεως ή μεταβατικές ρυθμίσεις ή και κάποιες ρήτρες αναθεώρησης για το τουρκικό απόσπασμα. Ώς εκεί. Η Κύπρος και η γεωγραφία της είναι ζωτικής σημασίας για την Τουρκία. Θεωρώ ότι είναι πιο ρεαλιστικό να στοχεύσουμε στον περιορισμό της τουρκικής επιρροής στην Κύπρο παρά στον εκμηδενισμό της».
Ο κ. Κτωρής πρόσθεσε, επίσης, ότι η Τουρκία κοιτάζει νότια και βλέπει περίπου την αυλή της. «Και την Κύπρο ως περίπου προέκταση ενός αμπελοχώραφού της. Λαμβάνοντας υπόψη και την ιστορική εμπειρία, μετά τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας, του συνεταιρικού κράτους που δημιουργήθηκε, κάποια στιγμή υπήρξε μια περίοδος που η Κύπρος ήταν εντελώς εκτός του ελέγχου της Τουρκίας, στρατηγικά. Για οικονομικούς λόγους, ακόμα και για θέματα που συναρτώνται με την ασφάλεια της νότιας ακτής τους, οι Τούρκοι θεωρούν ότι μόνο και μόνο η παρουσία τους, το γεγονός πως έχουν πατήσει πόδι στην Κύπρο, διασφαλίζει ότι, αυτό το νησί, δεν θα μπορεί να εξελιχθεί σε μια εν δυνάμει απειλή για τα συμφέροντα και τους σχεδιασμούς τους στην περιοχή. Αυτό τους αρκεί».
Μεγαλεπήβολη ανάπτυξη στην Αμμόχωστο
Σε κάθε διαπραγμάτευση του Κυπριακού, μέχρι τώρα, η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρούσε εκ των ων ουκ άνευ την επιστροφή της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου στους εκτοπισμένους κατοίκους της. Διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις αναγνώριζαν ότι το Βαρώσι ήταν διαπραγματευτικό χαρτί για να χρησιμοποιηθεί στα τελικά στάδια πριν τη λύση. Φιγουράριζε, άλλωστε, ως μέρος της ελληνοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας σε όλους τους χάρτες, που εκπονήθηκαν κατά καιρούς. Τώρα, σαράντα πέντε χρόνια μετά την εισβολή, τα πράγματα δείχνουν να έχουν αλλάξει.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας επιβεβαίωσε τις κινήσεις Οζερσάι, για άνοιγμα της κλειστής πόλης υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Ανέφερε, μάλιστα, ότι υπάρχει και πλάνο που θα ανακοινωθεί. Οι πληροφορίες του «Φ», που δημοσιεύθηκαν εκτενώς στο φύλλο της περασμένης Κυριακής, παραπέμπουν και σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό για ολόκληρη την περιοχή από το Βαρώσι μέχρι το Μπογάζι. Με ανάπτυξη και των περιοχών της Σαλαμίνας, του Αποστόλου Βαρνάβα και της γης, στην περιοχή «Καράολοι», όπου τώρα υπάρχει στρατόπεδο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι αν δεν αρχίσει σύντομα, σε μερικούς μήνες, επίσημη ουσιαστική διαπραγμάτευση, τότε το Βαρώσι θα είναι διαθέσιμο στους Ελληνοκύπριους ως χρήστες των περιουσιών τους σε τουρκοκυπριακό κρατίδιο. Η κατάσταση χαρακτηρίζεται σοβαρή και λόγω του ενδιαφέροντος που έχουν δείξει για να επενδύσουν στην Αμμόχωστο επιχειρηματίες από το περιβάλλον του Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και από τη Ρωσία, το Ισραήλ και την Κίνα.
Φιλελεύθερος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.
- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.