Γκουτέρες: Δεν την ξαναπατάω… αλλά η Λουτ έχει στο μυαλό της την κρυφή επιδιαιτησία

Γιάννος Χαραλαμπίδης

Το Εθνικό διαπίστωσε ότι δεν έχει πρόθεση η Τουρκία, αλλά… το βλέμμα των ΗΠΑ στη Συρία, η ποντιοπιλατική στάση του ΟΗΕ και η επιβολή της Γαλάζιας Πατρίδας

Την πάτησε δυο φορές ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στο Κυπριακό και ως εκ τούτου επιθυμεί όπως η όποια νέα πρωτοβουλία είναι καλά οργανωμένη. Δεν φιλοδοξεί να την ξαναπατήσει. Γι’ αυτό και επιμένει στην καλή προετοιμασία. Αυτή ήταν η θέση του ΓΓ προς τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και προς τις δυο πλευρές, καθώς και προς τις εγγυήτριες δυνάμεις. Οι Τούρκοι το άρπαξαν και εκβιάζουν: Ή θα γίνουν δεκτοί οι δικοί μας όροι αναφοράς ή δεν θα γίνουν διαπραγματεύσεις. Η κ. Λουτ επιστρέφει στη Ν. Υόρκη, χωρίς κοινούς όρους αναφοράς, αλλά με εκείνους, που η κάθε πλευρά θεωρεί ως ορθότερους.

Ο ΓΓ του ΟΗΕ θα πάρει, όπως λέγεται, τις αποφάσεις του. Και η κ. Λουτ έχει στο μυαλό της την κρυφή επιδιαιτησία. Το θέμα, δηλαδή, είναι εάν θα ασκήσει ή όχι ο κ. Γκουτέρες, με τη συνδρομή της κ. Λουτ, έναν κρυφό επιδιαιτητικό ρόλο. Εάν, δηλαδή, θα παρουσιάσει τους δικούς του όρους αναφοράς ή όχι, στις δυο πλευρές. Το θέμα είναι εάν θα πεισθεί ή όχι από την ειδική του απεσταλμένη. Το συναφές δεύτερο ερώτημα είναι το ακόλουθο: Τι θα συμβεί εάν περιλάβει στις δικές του θέσεις απαράδεκτους τουρκικούς όρους αναφοράς στη λογική του συγκερασμού; Θα πούμε όχι, και θα παγώσει η διαδικασία, ή ναι και θα βρεθούμε προτού αρχίσει η διαπραγμάτευση με την πλάτη στον τοίχο; Η έλλειψη στρατηγικής και εναλλακτικών επιλογών θέτει σε κίνδυνο μια διαδικασία εν τη γενέσει της. Αυτά, δε, προκύπτουν και από την προσπάθεια Λουτ και από την τελευταία συνεδρίαση τους Εθνικού Συμβουλίου.

Η καλή πρόθεση της Τουρκίας

Το θέμα που αφορά στη θέση του ΓΓ του ΟΗΕ, όπως και άλλα συναφή ζητήματα, ηγέρθησαν στο τελευταίο Εθνικό Συμβούλιο, όταν η προσπάθεια Λουτ βρισκόταν σε εξέλιξη και η ελπίδα είχε, όπως ελέγετο, ξαναγεννηθεί. Από τη συνεδρίαση προκύπτουν τα εξής:

1. Κανείς δεν πιστεύει -αυτό διεφάνη από τα λεχθέντα, αλλά και από εκείνα τα οποία επισήμανε ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γ. Βασιλείου- ότι υπάρχει τουρκική πρόθεση για διαπραγμάτευση, αλλά εφόσον δεν υπάρχει άλλη επιλογή, θα πρέπει να πάμε στη διαδικασία, λαμβάνοντας, ταυτοχρόνως, υπόψη την κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων (Εδώ δεν διευκρινίστηκε πώς. Προφανώς, υπάρχει η εκτίμηση ότι ο Ερντογάν θα σηκώσει τον στόλο του από την κυπριακή ΑΟΖ εάν αρχίσει νέα πρωτοβουλία. Ο ίδιος δηλώνει, και το κάνει πράξη, ότι δεν πρόκειται να τερματίσει τη δράση του εάν δεν ολοκληρώσει τις έρευνές του και αν δεν δημιουργήσει τετελεσμένα τα οποία θα θέσει -τα θέτει ήδη- στις συνομιλίες για νομιμοποίηση).
2. Δεν υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγή της τουρκικής στάσης. Όταν μάλιστα ρωτήθηκε ο Πρόεδρος από τον Γ. Λιλλήκα εάν υπάρχουν οποιεσδήποτε επί τούτου ενδείξεις, ο Νίκος Αναστασιάδης απάντησε: Οι τουρκικές προκλήσεις!
3. Θα υπάρχει οδικός χάρτης. Πρώτο στάδιο είναι η Τριμερής. Δεύτερο στάδιο είναι η άτυπη Πενταμερής, που υπολογίζεται περί τα τέλη Δεκεμβρίου. Θα γίνει ανάπαυλα λόγω των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα και θα συνεχιστεί η διαδικασία, δηλαδή μια τυπική Πενταμερής, μετά τις λεγόμενες προεδρικές εκλογές στο ψευδοκράτος. Η πρόταση αυτή είχε διαβιβαστεί από την κ. Λουτ προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ο οποίος, όταν έγινε λόγος για διακοπή ένεκα των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα, διερωτήθηκε γιατί να χαθεί χρόνος. Προφανώς, η εισήγηση προήλθε από τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος θέλει να χρησιμοποιήσει το Κυπριακό στον δικό του προεκλογικό, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι υπάρχει κινητικότητα και ότι θα πρέπει να «επανεκλεγεί» για να φέρει τη λύση, κατηγορώντας τον Οζερσάι ότι θα πράξει το αντίθετο. Η Άγκυρα έχει ούτως ή άλλως τον έλεγχο της κατάστασης στα κατεχόμενα και στηρίζει την πολιτική της στην εξής αντίληψη: Ή θα πάρει αυτό που θέλει ή θα οδηγήσει την κατάσταση σε νέο αδιέξοδο, για να βάλει σε εφαρμογή άλλα σχέδια. Γνωρίζει ότι δεν θα δεχθεί πιέσεις από τη Μόσχα, με την οποία διάγει τρελό φλερτ, αλλά ούτε και από τις ΗΠΑ, οι οποίες δεν θα πιέσουν την Τουρκία στο Κυπριακό για να τη ρίξουν πιο βαθιά στην αγκάλη της Μόσχας. Ο ίδιος ο Πρόεδρος στο Εθνικό επισήμανε ότι για τις ΗΠΑ η καυτή πατάτα αυτήν την περίοδο δεν είναι το Κυπριακό, αλλά η Συρία. Την ίδια, δε, στιγμή, το πάγωμα των τουρκικών ενταξιακών διαδικασιών και η θέση των εταίρων ότι η Τουρκία δεν θα ενταχθεί στην ΕΕ, αλλά και ότι δεν θα έχει τύχη η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, αποδυναμώνει τον ρόλο τής ΕΕ στο Κυπριακό. Η ενίσχυσή του εξαρτάται μόνο εάν η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρήσει σε κατάθεση φακέλου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε βάρος της Τουρκίας για αθέμιτο ανταγωνισμό και για παραβίαση της τελωνειακής ένωσης, για τους εξής λόγους: α) Αρνείται την εισαγωγή κυπριακών προϊόντων στο έδαφός της και β) επιβάλλει εμπάργκο σε πλοία και αεροσκάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν προτίθεται να πράξει η Κυβέρνηση, διότι δεν θα ήθελε να ενοχλήσει την Τουρκία ενόψει συνομιλιών.

Η συμμαχία ΑΚΕΛ - ΔΗΚΟ και ο Πρόεδρος

1. Ο Πρόεδρος εκτιμά ότι η Τουρκία θέλει να εμπεδώσει την αντίληψη της Γαλάζιας Πατρίδας που περιλαμβάνει και το φυσικό αέριο της Κύπρου. Όμως, ούτε ο ίδιος ούτε άλλα μέλη του Εθνικού έχουν διατυπώσει ολοκληρωμένη πρόταση αντιμετώπισης της κατάστασης. Εξ αφορμής του συγκεκριμένου θέματος είναι πρόδηλον ότι εξελίσσεται ένα πονηρό blame game σε βάρος του Κυπριακού. Δηλαδή, όχι μόνο ο Πρόεδρος του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλος διαφωνεί με τους όρους αναφοράς, αλλά και ο υπόλοιπος λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος, χωρίς όμως να υποβάλλουν, όπως υπόσχονταν προεκλογικά, κοινή εναλλακτική στρατηγική. Πώς όμως να υποβληθεί εναλλακτική στρατηγική όταν το ΔΗΚΟ είναι υπέρ της καλής, όπως ισχυρίζεται, ομοσπονδίας και οι λοιποί είναι αντιομοσπονδιακοί; Από την άλλη, όμως, και το ΑΚΕΛ, όπως ισχυρίστηκε ο ΓΓ του κόμματος στο Εθνικό, θέλει λύση αρχών, ενώ ο Πρόεδρος διευκρίνισε ότι η ομοσπονδία είναι η βάση της λύσης, αλλά, όπως τόνισε, για να γίνει δεκτή πρέπει να είναι λειτουργική. Δεν είναι λοιπόν μόνο το ΔΗΚΟ που έχει την αντίληψη ότι υποστηρίζει την καλή ομοσπονδία, αλλά και ο Πρόεδρος και το ΑΚΕΛ. Μάλιστα, ο κ. Κυπριανού τόνισε στο Εθνικό ότι θα πρέπει μεν να μπούμε στη διαδικασία, αλλά μετά, όπως είπε, τα πράγματα θα είναι δύσκολα και απευθυνόμενος προς τον Πρόεδρο τού επισήμανε ότι το κόμμα του, δηλαδή το ΑΚΕΛ, θα είναι κοντά. Αυτά, όμως, έλεγε το ΑΚΕΛ και πριν από το Κραν Μοντανά και εν συνεχεία, όταν η διαδικασία απέτυχε, άσκησε μεγαλύτερη κριτική στον Πρόεδρο παρά στην τουρκική αδιαλλαξία. Δημόσια, μάλιστα, το ΑΚΕΛ και δη ο ΓΓ του κόμματος ισχυρίζεται ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει έλλειψη ηθικότητας, αλλά όπως δήλωσε ο κ. Κυπριανού την περασμένη Τρίτη στο «Σίγμα», ο Αναστασιάδης είναι ο Πρόεδρος και θα συνεργαστεί μαζί του. Την ίδια στιγμή, ο Ν. Παπαδόπουλος κατηγορεί τον Πρόεδρο ότι στο Εθνικό του Τροόδους είχε αναφερθεί με αρνητικά σχόλια στο έγγραφο Γκουτέρες, αλλά στη συνέχεια το θεωρεί ως βάση λύσης. Εκ των πραγμάτων, συμβαίνουν τα ακόλουθα:

Α) ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ κτυπούν τον Πρόεδρο στην εξής επικοινωνιακή βάση: Το ΑΚΕΛ στο θέμα της ηθικής και της εσωτερικής διακυβέρνησης, ενώ, την ίδια στιγμή, τον σπρώχνει στα βαθιά των συνομιλιών, αλλά εάν πάει κάτι στραβά, θα του φορτώσει την ευθύνη, όπως και το σύνολο του αντιπολιτευτικού χώρου, ο οποίος, όμως, αποτελεί αχίλλειο πτέρνα. Δεν προτείνει. Μόνο απορρίπτει. Βεβαίως, δεν έχουμε μόνο το στρατόπεδο των απορριπτικών, αλλά και των νεο-απορριπτικών. Δηλαδή των ηγεσιών του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ, που λένε όχι σε οποιαδήποτε νέα πολιτική και είναι κολλημένοι στο Κραν Μοντανά. Ο δε Αβέρωφ Νεοφύτου τηρεί σιγήν ιχθύος, ή ακόμη και όταν χρειαστεί να στηρίξει τον Πρόεδρο το κάνει με βαριά καρδιά, αφού και ίδιος και οι συνεργάτες του συμφωνούν πολύ περισσότερο με την πολιτική Α. Κυπριανού παρά με αυτήν του Ν. Αναστασιάδη, που χαρακτηρίζεται από πρώην συνοδοιπόρους του στο σχέδιο Ανάν και στο Κραν Μοντανά, ως συντηρητική. Μεταξύ αυτών οι Γ. Κασουλίδης, Αλ. Μαρκίδης και Χρ. Στυλιανίδης, τον οποίον το Προεδρικό ονοματίζει στο παρασκήνιο ως τον ενορχηστρωτή της υπόθεσης που εμπλέκει το δικηγορικό γραφείο του Προέδρου Αναστασιάδη στο ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, επειδή δεν του ανανεώθηκε η θητεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για δεύτερη θητεία.

Β) Το ΔΗΚΟ κτυπά τον Πρόεδρο στο Εθνικό, αλλά συνεργάζεται μαζί του στην εσωτερική διακυβέρνηση, όπως ήταν για παράδειγμα η περίπτωση των κόκκινων δανείων. Το ΑΚΕΛ, όμως, παρότι οι θέσεις του ΔΗΚΟ στο Κυπριακό είναι πιο ακραίες από εκείνες του Προέδρου, ουδόλως το κτυπά στην παρούσα φάση. Είναι εμφανές ότι θέτουν τον Πρόεδρο εν μέσω διασταυρούμενων πυρών και υπό το απαθές βλέμμα της ηγεσίας του ΔΗΣΥ. Το μεν ΔΗΚΟ κτυπά στο Κυπριακό, το δε ΑΚΕΛ στην εσωτερική διακυβέρνηση. Όσον αφορά τα λοιπά, μικρότερα, κόμματα, παρακολουθούν έχοντας κατά νουν να ασκήσουν κριτική σε περίπτωση νέας αποτυχίας, χωρίς, όμως, να προσφέρουν σοβαρή εναλλακτική πρόταση.

Γ) Ο Πρόεδρος, υπό την πίεση του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, μπαίνει στη διαδικασία να κερδίσει το άλλοθι στην αδυναμία εξεύρεσης λύσης και σε μια πολιτική που είναι πρόδηλον πλέον ότι ούτε ο ίδιος πιστεύει ότι μπορεί να καταλήξει σε θετικό αποτέλεσμα υπό τις υφιστάμενες συνθήκες. Αυτό αποδείχθηκε και από την πρωτοβουλία της κ. Λουτ.

ΑΚΕΛ: Πήγαινε, Πρόεδρε, και θα είμαστε κοντά

Πού διαφωνεί το ΔΗΚΟ, πώς συνεργάζεται με το ΑΚΕΛ και η απάθεια του ΔΗΣΥ

Πώς οι πολιτικοί αρχηγοί αξιολόγησαν την κατάσταση στο Εθνικό

Σηκώνει τα χέρια ο ΟΗΕ..

Πέραν των ανωτέρω, υπάρχουν άλλα τρία σημεία που θα πρέπει να επισημανθούν: Πρώτο, η θέση της κ. Λουτ ότι δεν βρισκόταν στην Κύπρο για να συζητήσει το θέμα των τουρκικών προκλήσεων, το οποίο δεν είναι της δικής της αρμοδιότητας. Συνεπώς ο ΟΗΕ ουδέν μπορεί να πράξει, σβήνοντας έτσι τις ψευδαισθήσεις ότι μπορεί να μας προστατεύσει ή να απονείμει δικαιοσύνη. Δεύτερο, η θέση του Προέδρου ενώπιον του Εθνικού ότι δεν μπορεί να συσταθεί κοινή Επιτροπή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, διότι διαβρώνει την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τρίτο, η πρόθεση της Κυβέρνησης να προσφύγει για το θέμα της Αμμοχώστου στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Λουτ, Αμμόχωστος και Δερύνεια

Υπό αυτές της συνθήκες, η ειδική απεσταλμένη του ΓΓ, Τζειν Χολ Λουτ, επιδίωξε να επιστρέψει στη Νέα Υόρκη με κάτι συγκεκριμένο στα χέρια της, δηλαδή με τους κοινούς όρους αναφοράς. Όμως, η τουρκική πλευρά αφού ξεκίνησε με ένα κείμενο μικρότερο της σελίδας, το μετέτρεψε σε κέντημα μιάμισης και πλέον σελίδας με τις τουρκικές διεκδικήσεις. Θέλει να κλειδώσει την τουρκική ισότητα όπως την αντιλαμβάνεται στη λογική του κεκτημένου των συνομιλιών και να κατοχυρώσει τις επιλογές που έχει στο μυαλό της εάν επέλθει νέο αδιέξοδο. Στη βάση αυτής της πολιτικής πρακτικής θα έχει την ευκαιρία είτε να επιβάλει τη λύση που επιδιώκει είτε να οδηγήσει τα πράγματα σε ναυάγιο και να προχωρήσει σε όποια σχέδια επιθυμεί. Στην παρούσα μάλιστα φάση χρησιμοποιούν την υπόθεση της Αμμοχώστου, η οποία ενώ ήταν μοχλός πίεσης επί της τουρκικής πλευράς -η οποία ήταν υποχρεωμένη να την επιστρέψει χωρίς όρους κα ανεξαρτήτως λύσης- ως μοχλό πίεσης για τη διχοτομική λύση. Με το άνοιγμα του οδοφράγματος της Δερύνειας, το κατοχικό καθεστώς απέκτησε πρόσβαση και απειλεί ότι εάν δεν γίνουν δεκτές οι δικές του θέσεις θα εκμεταλλευθεί, ακόμη και θα εποικίσει την πόλη ή θα την ανοίξει υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση, διχάζοντας τους Αμμοχωστιανούς και δημιουργώντας επιπρόσθετα προβλήματα και πιέσεις στην ελληνοκυπριακή πλευρά.

Εκβιασμός της Άγκυρας και λανθασμένη εκτίμηση

Η Τουρκία ενεργεί εκβιαστικά για τους εξής λόγους:

Πρώτο, διαθέτει ισχύ και κατανοεί ότι η δική μας πρόθεση να εμπλακούμε σε διάλογο, παρότι κατανοούμε τις δυσκολίες, στοχεύει στο πάγωμα του τουρκικού προγράμματος. Αφενός ο Ερντογάν συνεχίζει το ενεργειακό του έργο και τη δημιουργία τετελεσμένων στην κυπριακή ΑΟΖ και αφετέρου θέτει όλες τις τουρκικές διεκδικήσεις στο τραπέζι. Δεύτερο, ο Ακιντζί επιδιώκει να χρησιμοποιήσει τη διαδικασία ενόψει των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα στις αρχές του επόμενου έτους. Τρίτο, η Τουρκία δεν έχει κόστος από τη δράση της στην κυπριακή ΑΟΖ λόγω της διεθνούς συγκυρίας και της απουσίας αποτροπής από πλευράς Κύπρου και Ελλάδας. Τέταρτο, γνωρίζει ότι ο ΓΓ δεν θα αναλάβει πρωτοβουλία χωρίς κοινούς όρους αναφοράς, οπότε τι λέει: Ή γίνονται δεκτοί οι δικοί μου όροι αναφοράς ή ας μείνει η κατάσταση ως έχει. Μπορεί μεν ο Ακιντζί να επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το Κυπριακό για την επανεκλογή του, όμως, ουδόλως αυτό ενδιαφέρει την Άγκυρα. Αδιαφορεί για την τύχη του. Άλλος ένας αναλώσιμος! Η εκτίμηση στενού συνεργάτη του Προέδρου, ότι η Τουρκία δεν θα ενοχλήσει τον Ακιντζί στην παρούσα φάση, ότι, δηλαδή, δεν θα εμβολίαζε τους όρους αναφοράς, διότι δεν τραβά ο Οζερσάι και ως εκ τούτου δεν θα έβαζε χέρι στον κατοχικό ηγέτη, αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων λανθασμένη! Η κ. Λουτ παίρνει μαζί της τις θέσεις και τους όρους αναφοράς και των δύο πλευρών προφανώς για να τους συγκεράσει. Και το πρόβλημα είναι το εξής: Τι θα πούμε εάν ο ΓΓ του ΟΗΕ υιοθετήσει απαράδεκτα στοιχεία των τουρκικών όρων αναφοράς για να στηρίξει νέα πρωτοβουλία; Στην ουσία θα έχουμε μια οιονεί επιδιαιτησία.

Τραγικός ουτοπισμός

Απέτυχαν ξανά λόγω του εξευμενισμού, της απουσίας σχεδίου Β και των ψευδαισθήσεων. Αυτό προκύπτει και από αυτά τα οποία συζήτησαν οι ηγέτες μας στο Εθνικό. Οι ομοσπονδιακοί και όσοι ισχυρίζονταν στο όνομα του «ρεαλισμού» ότι θα έφερνα λύση στο όνομα της ομοσπονδίας οδηγούν τα πράγματα στη μη λύση και στα αδιέξοδα. Ο δήθεν ρεαλισμός εδραιώνει την κατοχή. Και στο έδαφος και στον αέρα και στη θάλασσα. Αποδεικνύεται τραγικός ουτοπισμός!

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων

Σημερινή