28/9/08

Αμερικανορωσικές σχέσεις: Μεταξύ ισορροπίας και σύγκρουσης


Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Σφοδρή, βαθύτατη σύγκρουση συνεχίζεται στους κόλπους του αμερικανικού και ισραηλινού «πυρήνα εξουσίας» αναφορικά με την πολιτική απέναντι στη Ρωσία και το Ιράν, την ίδια ώρα που η κυβέρνηση Μπους, αντιμέτωπη με μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του καπιταλισμού, υιοθετεί μια ιστορικά πρτωτοφανή αντι-«Νιου Ντηλ» προσέγγιση, που μακροχρόνια, ρίχνοντας το βάρος στα φτωχότερα στρώματα, κινδυνεύει να υπονομεύσει τα ίδια τα θεμέλια της αμερικανικής δημοκρατίας.
ΗΠΑ και Ρωσία απειλούν τώρα, ταυτόχρονα, όλο και περισσότερο, η μία την άλλη, δοκιμάζοντας τις αμοιβαίες αντοχές τους. Αντιδρώντας στην παρουσία αμερικανικού στόλου και πυρηνικών όπλων στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και στη στρατηγική προωθημένης «αναχαίτισης» και «περικύκλωσής» της, από το έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ, η Μόσχα έστειλε στρατηγικά βομβαρδιστικά και μια μοίρα πολεμικών πλοίων που θα κάνουν κοινά γυμνάσια με το ναυτικό της Βενεζουέλας του Ούγκο Τσάβες. Η Βενεζουέλα είναι το προπύργιο μιας «εξέγερσης» κατά της Ουάσιγκτον και του οικονομικού φιλελευθερισμού, που συγκλονίζει, με ήπια ή πιο ριζοσπαστική μορφή, τη μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της Λατινικής Αμερικής, έχοντας οδηγήσει στην εμμάνιση αριστερών κυβερνήσεων στη μεγάλη πλειοψηφία των κρατών ης ηπείρου. Η Ρωσία ακύρωσε επίσης τη συνάντηση των έξη μεγάλων δυνάμεων, που επρόκειτο να συζητήσει νέες κυρώσεις κατά του Ιράν. Από τη μεριά του, ο Αμερικανός ασκών καθήκοντα υφυπουργού για θέματα εξοπλισμών ακύρωσε την επίσκεψή του στη Μόσχα. Η συμφωνία START για τον έλεγχο των στρατηγικών όπλων λήγει τον επόμενο χρόνο, ενώ το άλλο μεγάλο εργαλείο ελέγχου των εξοπλισμών, η συνθήκη ΑΒΜ, δεν ισχύει πια και αντιβαλλιστικά όπλα ήδη αναπτύσσονται στην Πολωνία, ενώ η Μόσχα δοκίμασε φέτος έναν νέον πύραυλο πολλαπλών διηπειρωτικών κεφαλών. Είκοσι χρόνια μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, οι δύο πυρηνικές υπερδυνάμεις μοιάζουν πάλι στο ξεκίνημα ενός πιθανού ανταγωνισμού εξοπλισμών, χωρίς να διαθέτουν καν τη δομή και τα εργαλεία ελέγχου τους που ίσχυαν την περίοδο του ψυχρού πολέμου!
Προς το παρόν βέβαια είμαστε περισσότερο στο στάδιο των «απειλών που συνοδεύονται από παραδείγματα», παρά της εφαρμογής τους στην πράξη. ‘Ετσι η Μόσχα δεν εγκατέστησε στρατηγικά βομβαρδιστικά στην Κούβα, όπως απείλησε εμμέσως να κάνει, δεν έχουν σταλεί ρωσικοί S-300 στο Ιράν, ούτε έχει διακοπεί ο ανεφοδιασμός των ΝΑΤΟϊκών κατοχικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν. Από την άλλη, η Ουάσιγκτον δεν συνοδεύει τη σκληρή ρητορεία της με αντίστοιχα σκληρές πράξεις. ‘Ενα περίπλοκο πόκερ, με εναλλαγές «κακού» και «καλού», παίζεται όχι μόνο μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον, αλλά και μεταξύ αντιμαχόμενων «παρατάξεων» στις δύο πρωτεύουσες, αν και είναι γεγονός ότι ξέρουμε πολύ λιγότερα για το τι γίνεται στους κόλπους της ρωσικής εξουσίας.

Διαμάχες σε Αμερική-Ισραήλ και το μέλλον της Αυτοκρατορίας
Ο Αμερικανός Υπουργός ‘Αμυνας Μπιλ Γκέιτς, άνθρωπος της «Τριμερούς Επιτροπής» και «βετεράνος» των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, έχει «γειώσει» τα σχέδια επίθεσης κατά του Ιράν, προκαλώντας την οργή των ισραηλινών γερακιών (όργανό τους, η Jerusalem Post τον χαρακτήρισε «προστάτη» του Ιράν και της Ρωσίας). Ο Γκέιτς έβγαλε επίσης το Ισραήλ από τον κατάλογο του Πενταγώνου για τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ. Επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων της υπερδύναμης, ο ναύαρχος Μάλλεν τάχθηκε υπέρ της συνέχισης της στρατιωτικής και «αντιτρομοκρατικής» συνεργασίας με τη Μόσχα, ερχόμενος σε ευθεία αντίθεση με τον ρεπουμπλικάνο υποψήφιο Μακ Κέιν. Τρεις πρώην αμερικανοί Πρέσβεις στη Μόσχα, οι Τζακ Μάτλοκ, Τζέιμς Κόλλινς και ‘Αρθουρ Χάρτμαν ετάχθησαν προ ημερών εναντίον της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ σε Γεωργία και Ουκρανία. Οι ίδιες διαμάχες σημειώνονται και στο Ισραήλ. Σε μια τελείως ασυνήθιστη κίνηση ο Πρόεδρος Σιμόν Πέρες, που υποσχόταν προ διετίας κρεμάλα στον Αχμαντινετζάντ, όχι μόνο ετάχθη, με συνέντευξή του στους Σάντει Τάιμς, εναντίον ενός πολέμου κατά του Ιράν, αλλά και παρουσίασε ένα ολόκληρο «πρόγραμμα» συμφιλίωσης με την Τεχεράνη.
Οι σημαντικές αυτές διαφορές από τη μια αντανακλούν τη δεινή θέση στην οποία έχει οδηγήσει η αλαζονεία ΗΠΑ και Ισραήλ και οι ογκούμενες, αρχικά σε Ιράκ, Παλαιστίνη, Λίβανο και Αφγανιστάν και εν συνεχεία παγκοσμίως αντιδράσεις στην αμερικανική πολιτική, από την άλλη αντανακλώνται στη σύγκρουση Ομπάμα-Μακ Κέιν, οδηγώντας σε αντίστοιχες συσπειρώσεις πίσω από τους δύο υποψηφίους. Εντούτοις, ούτε η αμερικανική αυτοκρατορία είναι υπό άμεση κατάρρευση, τουλάχιστον άμεσα, ούτε οι διαφορές αφορούν τον ρόλο της, αλλά μάλλον τα μέσα για να τον επιδιώξει, υποστηρίζει, σε αντίθεση με πολλούς, αρκετά ιμπρεσιονιστές σχολιαστές, που έχουν ξεχάσει τι έγραφαν χθες, ο ιστορικός του Πρίνστον ‘Αρνο Μάγιερ στην τελευταία Monde Diplomatique. Που υπενθυμίζει εξάλλου την τεράστια στρατιωτική μηχανή των ΗΠΑ και τα πολλαπλού ατού που εξακολουθεί να διατηρεί η υπερδύναμη.
Εξ αντικειμένου πάντως, οι διαμάχες στο εσωτερικό ΗΠΑ και Ισραήλ χρησιμεύουν και ως επιχείρημα των «συμβιβαστικών» δυνάμεων στην ρωσική εξουσία, που θέλουν ένα καινούριο «ντηλ» και όχι έναν νέο ψυχρό πόλεμο με τη Δύση. Με άλλα λόγια, η σύγκρουση στην ηγεσία της «αυτοκρατορίας» λειτουργεί και ως «καταμερισμός εργασίας» μεταξύ «καλού» και «κακού μπάτσου». Αν κάποτε το κυρίαρχο άγχος της Ρωσίας ήταν να «αναγνωρισθεί» από την Ευρώπη και την Αμερική, οι ξένοι ρωσολόγοι και δημοσιογράφοι που συνάντησαν τον Πούτιν στο Σότσι διείδαν ένα παραμένον «άγχος» της Μόσχας να γίνει «αντιληπτή», «κατανοητή» στη Δύση.

Ρωσικά αντίποινα στην αυλή των ΗΠΑ
Η αμερικανική επιθετικότητα στον χώρο της πρώην ΕΣΣΔ οδηγεί τώρα τη Μόσχα σε ενίσχυση των σχέσεών της με τις πιο ριζοσπαστικές αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, ιδίως αυτές του Ούγκο Τσάβες στο Καράκας (που επισκέπτεται αυτές τις μέρες για δεύτερη φορά σε δύο μήνες τη Μόσχα) και του ‘Εβο Μοράλες στη Λα Παζ (που εξέφρασε πρόσφατα τη λύπη του γιατί καθυστέρησε ανεπίτρεπτα την ανάπτυξη σχέσεων με τη Ρωσία). Οι κυβερνήσεις της Βενεζουέλας, της Βολιβίας και του Ισημερινού τελούν υπό την διαρκή απειλή δολοφονίας των ηγετών τους, πραξικοπήματος, εμφυλίου πολέμου ή ξένης επέμβασης. Χρειάζονται όσα εξωτερικά στηρίγματα μπορούν να βρουν και, βεβαίως, η συγκυρία της αμερικανορωσικής έντασης μοιάζει ιδανική για την επιδίωξη αυτή. Η Λατινική Αμερική απελευθερώνεται από την αυτοκρατορική επιρροή των ΗΠΑ και χρειάζεται τη Ρωσία δήλωσε ο Τσάβες, προσθέτοντας ότι «όχι μόνο η Βενεζουέλα, αλλά ολόκληρη η Λατινική Αμερική χρειάζεται φίλους όπως η Ρωσία. Για οικονομική ανάπτυξη, για υποστήριξη ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής, για τη ζωές των ανθρώπων της ηπείρου μας». Ο Τσάβες έχει κλείσει συμφωνίες ύψους άνω των 4 δις δολαρίων για αγορά μαχητικών Σουχόι, ελικοπτέρων Mi-17 και 100.000 Καλάσνικωφ, ενώ διαπραγματεύεται την αγορά υποβρυχίων, αεροπορικών συστημάτων και θωρακισμένων οχημάτων. Θύμα ήδη περισσότερων της μιας απόπειρας πραξικοπήματος, ο Τσάβες στρέφεται στη Μόσχα φοβούμενος την επανάληψη του γνωστού σεναρίου βορειομερικανικών επεμβάσεων και συνεχίζει να προκαλεί ανοιχτά τους «Γιάνκηδες».
Η Βενεζουέλα επιδιώκει επίσης την οικονομική απεξάρτησή της από τους Αμερικανούς για τη διύλιση του πετρελαίου της και το άνοιγμα νέων αγορών. Λογαριάζει τους Ρώσους για το πρώτο και τους Κινέζους για το δεύτερο (στο Πεκίνο, πριν πάει στη Μόσχα, ο Τσάβες υπέγραψε μεγάλες συμφωνίες εξαγωγής πετρελαίου στην Κίνα). Πέντε ρωσικές εταιρείες διαπραγματεύονται την κατασκευή ενός διϋλιστηρίου αξίας 6,5 δις δολλαρίων για τη διύλιση του αργού της Βενεζουέλας. Από την πλευρά της η Ρωσία δείχνει να δραστηριοποιείται για τη συγκρότηση ενός διεθνούς καρτέλ αερίου και η ΓΚΑΖΠΡΟΜ, από κοινού με τη γαλλική Total, υπέγραψε μεγάλες συμφωνίες ανάπτυξης νέου κοιτάσματος αερίου στη ΝΑ Βολιβία.
Ινδιάνος και γιός μιας πλύστρας, ο Πρόεδρος της Βολιβίας ‘Εβο Μοράλες έχει γίνει σήμερα το σύμβολο των φτωχών και καταφρονεμένων της ηπείρου. Στη Νέα Υόρκη για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τη μέρα ακριβώς που βυσοδομούσε μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία του καπιταλισμού, ο Λατινοαμερικάνος ηγέτης κατήγγειλε τις πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων και ακραίου νεοφιλελυθερισμού ως υπεύθυνες, περιγράφοντας τη σύγκρουση στη χώρα του, για τα έσοδα του αερίου και την αναδιανομή της γης, σύγκρουση που κινδυνεύει να πάρει μορφή εμφυλίου πολέμου, ως σύγκρουση πλούσιων και φτωχών, καπιταλισμού και σοσιαλισμού. Κατήγγειλε την εξάρτηση της χώρας του από την Ουάσιγκτον μέχρι την εκλογή του, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι ανεκάλυψε ένα γραφείο της CIA μέσα στο ίδιο το προεδρικό παλάτι.
Δύο είναι σήμερα οι άξονες της βορειοαμερικανικής στρατηγικής στη Λατινική Αμερική. Ο ένας στηρίζεται στον στρατό της Κολομβίας του Ουρίμπε και στην επανασύσταση του κατηργημένου από το 1950 τέταρτου αμερικανικού στόλου στην Καραϊβική. Εντούτοις, ο κύριος άξονας της βορειοαμερτικάνικης πολιτικής είναι η αντιπαράθεση της «μετριοπαθούς» (Βραζιλία, Αργεντινή, Χιλή) με τη «ριζοσπαστική» λατινοαμερικανική αριστερά (Βολιβία, Βενεζουέλα, Ισημερινός). Η στρατηγική αυτή δεν «περπατά» όμως, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις. ‘Ολες οι χώρες της Νότιας Αμερικής συμπαραστάθηκαν στον ‘Εβο Μοράλες, που απειλείται με αποσχιστικό κίνημα και εμφύλιο πόλεμο, μετά την απέλαση του πρέσβη της Οάσιγκτον στη Λα Παζ. «Μετριοπαθείς» και «ριζοσπάστες», οι Λατινοαμερικάνοι ηγέτες ξέρουν εξίσου καλά ότι θα τους φάει όλους «η μαρμάγκα» αν διασπασθούν
Αξίζει να σημειωθεί ότι, ιδίως με την έμπνευση του Ούγκο Τσάβες, οι χώρες της Νότιας Αμερικής ξεκίνησαν φέτος ένα φιλόδοξο πρόγραμμα περιφερειακής ολοκλήρωσης, που περιλαμβάνει εκτός των άλλων μια νοτιοαμερικανική τράπεζα και μια αμυντική συνιστώσα, στο οποίο απέκλεισαν κατηγορηματικά, αν και ευγενώς, τη συμμετοχή των ΗΠΑ. Ενώ στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης, ο φιλελευθερισμός είναι το κρέντο της ολοκλήρωσης και το χρηματιστικό, τραπεζικό κεφάλαιο ο πρωταγωνιστής της, η νοτιοαμερικανική ολοκλήρωση θέλει να αυξήσει τις άμυνες της περιοχής στην παγκοσμιοποίηση και έχει στο κέντρο της την πολιτική βούληση μάλλον, παρά την παντοδυναμία της αγοράς. Επιπλέον, οι χώρες της Νότιας Αμερικής έχουν το σημαντικό προσόν να μιλάνε κυρίως δύο, αντί για εικοσιεφτά γλώσσες.

Το άρθρο του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου δημοσιεύθηκε στον Κόσμο του Επενδυτή

3 σχόλια:

  1. με τα 230 ΔΙΣ βαρελια στον Ορινοκο , γίνεται μαζι με την Σ Αραβια η μεγαλύτερη πετρελαιοκατοχος χωρα στον Πλανήτη..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τι σχέση έχει ο τίτλος της παράθεσης με το περιεχόμενο του άρθρου???
    Μήπως έγινε λάθος???
    Πουθενά δεν αναφέρονται οι Αμερικανοτουρκικές σχέσεις…
    Ορφέας Κωνσταντίνου

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.