Εσωτερική Θρακική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΘΕΟ)

Internal Thracian Revolutionary Organisation*
(Από Wikipedia)
Εσωτερική Θρακική Επαναστατική Οργάνωση ΕΘΕΟ (στα βουλγαρικά Вътрешна тракийска революционна организация), ήταν μια Βουλγαρική επαναστατική οργάνωση που δραστηριοποιούταν στη Δυτική Θράκη και νότια Βουλγαρία μεταξύ 1922 και 1934.

Απόσπασμα από το καταστατικό της ΕΘΕΟ 1923 (στα βουλγαρικά)
Αρθ 1. Η Εσωτερική Θρακική Επαναστατική Οργάνωση έχει θέσει ως στόχο...
την ένωση όλων των δυσαρεστημένων στοιχείων της Θράκης μέχρι το ποταμό Struma, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, να κερδίσει, μέσω μιας επανάστασης, πλήρη πολιτική ανεξαρτησία.
Άρθ. 2. Η οργάνωση είναι εναντίον κάθε προσπάθειας και επιθυμίας για διάσπαση αλλά και απόσπαση της Θράκης, από οπουδήποτε.

Ο λόγος για τη δημιουργία ΕΘΕΟ ήταν η άσχημη κατάσταση των Βουλγάρων στη Δυτική Θράκη μετά τη μεταβίβαση της περιοχής από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα το Μάιο του 1920. Μετά την καταστροφική ήττα που υπέστη ο ελληνικός στρατός στην Ανατολία το 1922, ένα ρεύμα από Έλληνες πρόσφυγες πηγαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν, κυρίως στην Ελληνική Μακεδονία και στη Δυτική Θράκη. Για την παροχή στέγης στους πρόσφυγες, η ελληνική κυβέρνηση μετατόπισε δεκάδες χιλιάδες Βούλγαρους από τη Δυτική Θράκη στα νησιά του Αιγαίου. Αυτοί επέστρεψαν στα σπίτια τους μετά από παρέμβαση της Κοινωνίας των Εθνών, για να ανακαλύψουν ότι αυτά ειχαν καταληφθει από Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Η απελπιστική κατάσταση ανάγκασε τους Βούλγαρους να καταφύγουν σε ένοπλο αγώνα. Δημιουργήθηκε η ΕΘΕΟ με τη βοήθεια του ВМРО υπό την ηγεσία του Tane Nikolov ενώ τα αποσπάσματα του άρχισαν να εξαπολύουν επιθέσεις σε ελληνικές φρουρές της περιοχής. Η οργάνωση έδρασε σε συνεργασία με τους εκπροσώπους μουσουλμάνων στη Δυτική Θράκη υποστηρίζοντας το σύνθημα για τη δημιουργία «ανεξάρτητης Θράκη", υπό την εποπτεία της Κοινωνίας των Εθνών αλλά και το "Θράκη για τους Θράκες".
Στο τέλος του 1922, όταν πολλοί βούλγαροι άρχισαν να φεύγουν για τη Βουλγαρία η δραστηριότητα του ΕΘΕΟ έφτασε να παίρνει τη μορφή ανοιχτής εξέγερσης. Η οργάνωση απέκτησε τελικά τον πλήρη έλεγχο ορισμένων περιοχών κατά μήκος των βουλγαρικών συνόρων. Το καλοκαίρι του 1923, ωστόσο, οι Τούρκοι αποσύρθηκαν από τη συνεργασία αφού η Συνθήκη της Λωζάννης είχε εγγυηθεί τα δικαιώματά τους. Έως τότε, η πλειοψηφία των Βουλγάρων είχε ήδη αποκατασταθεί στη Βουλγαρία. Αν και αποσπάσματα της ΕΘΕΟ συνέχιζαν να διεισδύουν στην Δυτική Θράκη σποραδικά, το επίκεντρο της δραστηριότητας της οργάνωσης τώρα μετατοπίζεται στην προστασία των προσφύγων στη Βουλγαρία.
Η οργάνωση έγινε κράτος εν κράτει στις περιοχές του Χάσκοβο και Κουρντζχαλι όπου ήταν συγκεντρωμένη η πλειοψηφία των προσφύγων, βοηθώντας την εγκατάσταση τους αλλά και στην είσπραξη των φόρων από τους εμπόρους προϊόντων καπνού. Καθώς η δραστηριότητα της οργάνωσης άρχισαν να προκαλεί διεθνή προβλήματα στη βουλγαρική κυβέρνηση, η ΕΘΕΟ διαλύθηκε για να συναρμολογηθεί αμέσως εκ νέου υπό το όνομα της «Επιτροπής για την Ελεύθερη Θράκη» στα βουλγαρικά Комитет за свободна Тракия. Η επιτροπή συνέχισε να υπάρχει μέχρι το 1934 όταν ήταν τελικά διαλύθηκε από την κυβέρνηση του Κίμωνα Georgiev.

*Με όλες τις επιφυλάξεις για ιστορική ακρίβεια των αναφερόμενων γεγονότων
Αναδημοσίευση από το Disaster Press