Τουρκικά εμπόδια στον αγωγό φυσικού αερίου

Της Μανταλένα Πίου
Στον συντονισμό των κινήσεων με την Ιταλία αλλά και στην ενεργό εμπλοκή των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον προσβλέπει η Αθήνα για να ξεπεραστούν τα εμπόδια που θέτει η Τουρκία στην προώθηση του τουρκο-ελληνο-ιταλικού αγωγού (ΙΤGI).
Η Αγκυρα χρησιμοποιεί την κομβική της θέση στη μεταφορά αερίου από την Κασπία στην Ευρώπη, σαν όπλο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. και παράλληλα επιδιώκει να αναβαθμιστεί από χώρα-τράνζιτ σε μεταπωλητή φυσικού αερίου της κεντρικής Ασίας. Η Τουρκία διεκδικεί ένα ...ποσοστό, γύρω στο 15% του αερίου που θα μεταφέρει ο αγωγός να το μεταπωλεί η ίδια, απαίτηση που το Αζερμπαϊτζάν δεν δέχεται, με αποτέλεσμα να μπλοκάρουν οι διαπραγματεύσεις τόσο για την υπογραφή της τετραμερούς διακρατικής συμφωνίας Αζερμπαϊτζάν - Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας όσο και των εμπλεκόμενων εταιρειών για τη συμβολαιοποίηση των ποσοτήτων αερίου. Ανάλογο πρόβλημα με τον ITGI αντιμετωπίζει και ο πολύ μεγαλύτερης χωρητικότητας αγωγός «Ναμπούκο», στον οποίο «ποντάρουν» Ε.Ε. και Ουάσιγκτον για να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο.

Ενδιαφέρον
Ο «Ναμπούκο» θα διέρχεται από την Τουρκία και τη Βουλγαρία με τελικό προορισμό την Αυστρία.
Αζέροι αξιωματούχοι, που συνόδευαν τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα επαναβεβαίωσαν το ενδιαφέρον του Μπακού να τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο τον ΙΤGI αλλά παράλληλα επέμειναν στη θέση ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ενεργεί ως μεταπωλητής του αζέρικου αερίου. Διαβεβαίωσαν επίσης ότι η χώρα διαθέτει (ή θα διαθέτει το 2012-13 που σχεδιάζεται να λειτουργήσει ο αγωγός) τις απαραίτητες ποσότητες αερίου για την τροφοδοσία του, γύρω στα 11-11,5 δισ. κ.μ. ετησίως.
Ανάλογες διαβεβαιώσεις έδωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Socar, της κρατικής αζέρικης εταιρείας αερίου και για την προμήθεια του «Ναμπούκο», ο οποίος στοχεύει στη μεταφορά περί των 30 δισ. κ.μ. αερίου, ετησίως. Διεθνείς αναλυτές αμφισβητούν την ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν να καλύψει με αέριο τον «Ναμπούκο», πολύ περισσότερο και τους δύο αγωγούς. Υποστηρίζουν ότι για να επιτευχθεί ο στόχος πρέπει να διοχετευτεί αέριο και από άλλες χώρες, όπως το Τουρκμενιστάν, το Ιράν ή το Ιράκ, όμως η κάθε μία από τις λύσεις αυτές αντιμετωπίζει τα δικά της προβλήματα. Σήμερα το Αζερμπαϊτζάν, παρότι εξάγει αέριο, εισάγει μεγάλες ποσότητες από τη Ρωσία για τις εγχώριες ανάγκες. Η τροφοδοσία των νέων αγωγών προς Ευρώπη εδράζεται στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση του νέου κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ.
Η επάρκεια των ποσοτήτων είναι από τους βασικότερους λόγους, που Αθήνα και Ρώμη βιάζονται να κλείσουν τις συμφωνίες με το Αζερμπαϊτζάν. Το πλεονέκτημα του ITGI είναι ότι είναι πιο μικρός, ευέλικτος και οικονομικός αγωγός, που θα συνδέει 3 χώρες (εκ των οποίων οι δύο στην Ε.Ε.) και ταυτόχρονα πολύ πιο προχωρημένος σε έργα και μελέτες από τον Ναμπούκο. Ηδη λειτουργεί το τμήμα Τουρκία - Ελλάδα.
Ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης, στο περιθώριο του Συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας, συναντήθηκε την Πέμπτη στις Βρυξέλλες με τον Ιταλό ομόλογό του Κλαούντιο Σκάγιολα και τον επίτροπο Ενέργειας Αντρίς Πίλμπαγκς και συζήτησαν το θέμα. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες εξετάστηκε ακόμα και το ενδεχόμενο διορισμού Ευρωπαίου συντονιστή στο πρότζεκτ.
Εγκυρες πηγές αναφέρουν επίσης ότι ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι σκοπεύει να αναμειχθεί προσωπικά και να παρέμβει στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να βρεθεί λύση.

Προτάσεις
Ο ITGI και ο Ναμπούκο έχουν ενταχθεί στα «διευρωπαϊκά δίκτυα προτεραιότητας», αλλά είναι σαφές ότι ο Ναμπούκο συγκεντρώνει μεγαλύτερη στήριξη. Στην Ευρώπη ακούστηκαν προτάσεις που προέτρεπαν τις Βρυξέλλες να ξεπαγώσουν τις ενταξιακές συνομιλίες με την Τουρκία στο «Κεφάλαιο Ενέργεια» σαν αντάλλαγμα για την επίτευξη συμφωνίας συνιστώντας όμως να μη γίνει δεκτή η απαίτηση της Αγκυρας να μεταπωλεί το αέριο. Το Μπακού μπορεί να αλλάξει στάση και να δεχθεί να διοχετεύσει φυσικό αέριο μέσω Ρωσίας, εξέλιξη που η Μόσχα επιδιώκει, αλλά βέβαια απεύχονται Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον.