30/6/09

Συγκίνηση στα χώματα της αλησμόνητης πατρίδας

Προσωπικές ιστορίες προσφυγιάς, συγκίνηση και φυσικά απρόσμενες συναντήσεις χαμένων συγγενών, ήταν τα χαρακτηριστικά του 1ου ανταμώματος Καρλικιωτών που διοργανώθηκε στη Μέση από τον δήμο Αιγείρου για τρεις μέρες. Το τριήμερο αντάμωμα ξεκίνησε την Παρασκευή με την άφιξη των προσκεκλημένων, από κάθε γωνιά της χώρας μας, αλλά και το εξωτερικό. Γυναίκες του πολιτιστικού συλλόγου Μέσης επεφύλαξαν θερμή υποδοχή σε όλους και φυσικά φρόντισαν για ένα παραδοσιακό θρακιώτικο γλέντι στην πλατεία της Μέσης, με την ορχήστρα του Βαγγέλη Δωρόπουλου και δύο χορευτικά.
Το γλέντι στη Μέση έδωσε την ευκαιρία στους Καρλικιώτες να συναντήσουν συγγενείς τους που είχαν χρόνια να δουν, να θυμηθούν ιστορίες από την πατρίδα τους, το Καρλίκιο.
16 χρόνια έχει να πάει στο Καρλίκιο της Τουρκίας, από όπου κατάγεται η οικογένειά του, ο Παναγιώτης Παπαρήγας, καθαριστής ρούχων στην Γερμανία και Καρλικιώτης στην καταγωγή. Ο κ. Παπαρήγας έσμιξε με συγγενείς στη Μέση και αφηγήθηκε πως ξεκίνησε η προσπάθεια του ανταμώματος, «με τη Μέση έχω κάποιες στενές επαφές. Υπάρχουν κάπου 30 οικογένειες Καρλικιώτες που έχουν έρθει από τις χαμένες πατρίδες και με όλους αυτούς είμαστε δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια. Σε αυτό εδώ το αντάμωμα που θέλαμε να κάνουμε, έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο του Δημήτρη Παπουλιά που ήταν δάσκαλος εδώ στο σχολείο και έπεσε μετά από 10 χρόνια στα χέρια μου. Διαπίστωσα ότι η γιαγιά μου η Βαγγελιώ του Γιάννη Παπαρήγα που τον έχουν γράψει στο βιβλίο ο Γιάννης ο σφαγμένος που είναι μία άλλη ιστορία για εκείνα τα χρόνια, είδα στο βιβλίο ότι υπήρχε η εικόνα αυτή και η γιαγιά μου τότε εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν ούτε τηλεοράσεις, ούτε ραδιόφωνα και μου έλεγε κάποιες ιστορίες. Αυτές τις ιστορίες εγώ τις έπαιρνα σαν παραμύθια και ούτε καν ήξερα ότι μου μιλούσε για έναν καλόγερο που είχαν εκεί στα χωριά στο Καρλίκιο και δεν το έδινα και πολύ σημασία. Όταν όμως διάβασα το βιβλίο εκεί έμαθα ότι αυτός ο καλόγερος ήρθε και εδώ, γιατί μου είχε διηγηθεί μία ιστορία η γιαγιά μου ότι τον καλόγερο, ήταν κάπου 150 οικογένειες στο Καρλίκιο και τον καλόγερο τον φιλοξένησε ένα βράδυ στο σπίτι της γιατί είχε κακοκαιρία. Αλλά ο καλόγερος δεν ήθελε να μείνει και τέλος με τις πολλές πιέσεις έμεινε στο σπίτι της. Αλλά το πρωΐ που σηκώθηκαν ο καλόγερος απουσίαζε από το δωμάτιό του και τον ρώτησαν και είπε ήρθε η Παναγία και με μάλωσε. Και όπως γράφει στο βιβλίο ο δάσκαλος, ότι την εικόνα την είχαν ξεχάσει και άκουσαν ένα βουητό όταν είχαν φύγει τρομαγμένοι όλοι και κοίταζαν να μαζέψουν ό,τι είχαν και ξέχασαν την εικόνα. Τότε όταν βγήκαν στο χωριό άκουσαν ένα βουητό και γύρισαν λέει και πήραν την εικόνα αυτή».
Τη δεύτερη μέρα του ανταμώματος οι απόγονοι Καρλικιωτών επισκέφτηκαν το Καρλίκιο στην Τουρκία που βρίσκεται στην Κεσάνη. Την Κυριακή που ήταν και η τελευταία μέρα της συνάντησης πραγματοποιήθηκε λειτουργία στην εκκλησία του χωριού, την Αγία Παρασκευή χοροστατούντος του μητροπολίτη κ. Δαμασκηνού. Ακολούθησε στο πνευματικό κέντρο της Μέσης ημερίδα αφιερωμένη στην ιστορία και τον πολιτισμό των Καρλικιωτών με ομιλητές τον λέκτορα ΔΠΘ Ιωάννη Μπακιρτζή, τον δήμαρχό Αιγείρου Ευάγγελο Λίτσο και τον δάσκαλο και συγγραφέα Δημήτρη Παπουλιά.
Η προσφυγιά του 1922 και η ιστορία των Καρλικιωτών
Την ιστορία των Ελλήνων της ανατολικής Θράκης από το 19ο αιώνα μέχρι την προσφυγιά του 1922 περιέγραψε σύντομα αλλά γλαφυρά στην ομιλία του, ο Ι. Μ. Μπακιρτζής - Λέκτορας Δ.Π.Θ. στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Μέση και αξίζει να διαβαστεί. «Εάν θέλει κανείς ν’ αναφερθεί στη Θράκη της οθωμανικής περιόδου συνολικά, μπορεί να παρατηρήσει πως η οργανική της σύνδεση με την καρδιά της αυτοκρατορίας, δηλαδή η αδιάρρηκτη γεωπολιτική-πολιτιστική συνέχεια του ενιαίου θρακικού χώρου και οι μεγάλες επικοινωνιακές δυνατότητες που παρείχαν οι εκτεταμένες πεδιάδες και το δίκτυο των χερσαίων δρόμων, οι πλωτοί ποταμοί και οι ποτα¬μόσκα¬λες, τα εκατοντάδες λιμάνια και το πυκνότατο θαλασσινό δίκτυο, συνετέλεσαν αποφασιστικά στην ανάδειξη της σημαντικά διαφοροποιημένης ιστορικής φυσιογνωμίας του τόπου.
Οι ελληνικοί πληθυσμοί στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν οργανωμένοι σε θρησκευτικές κοινότητες που ονομάζονταν μιλλέτ. Οι κοινότητες αυτές ήταν συσπειρωμένες γύρω από την θρησκευτική τους ηγεσία, άρα το ορθόδοξο μιλλέτ υπαγόταν στην πνευματική δικαιοδοσία και διοικητική οργάνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Συνεπώς, όταν αναφερόμαστε σ’ Έλληνες ή Ρωμιούς είναι από την εποχή αυτή έννοιες ταυτόσημες. Η πιο σπουδαία δραστηριότητα των κοινοτήτων, η παιδεία, πραγματώνεται κατά το 19ο αιώνα μέσα από τους συλλόγους. Η ιστορία των συλλόγων των Ελλήνων της Θράκης αρχίζει με την ίδρυση του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, που από την αρχή της ίδρυσής του, ανέπτυξε λαμπρή δράση ως οργανωτής της εκπαίδευσης του αλύτρωτου ελληνισμού. Γρήγορα ιδρύθηκαν κι άλλοι σύλλογοι σ’ όλη την ανατολική Θράκη: Ο Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ραιδε¬στού (1871) κι ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Αδριανουπόλεως (1872). Οι σκοποί των συλλόγων απέβλεπαν στη μόρφωση της νεολαίας και δευτερευόντως των ενηλίκων, φιλοδοξώντας στην ανάδειξη και την τόνωση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας. Στο πλαίσιο αυτό οι Έλληνες της Θράκης κατάφεραν να πραγματοποιήσουν εξαιρετικά μεγάλα επιτεύγματα αναφορικά με την πνευματική και υλική τους πρόοδο. Ταυτόχρονα όμως επιθυμούσαν διακαώς και τη συνένωσή τους με το ελληνικό εθνικό κέντρο.
Μετά την έλευση του 20ού αιώνα, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος βρήκε την Ελλάδα και την οθωμανική αυτοκρατορία όχι μόνο σε αντίθετα στρατόπεδα, αλλά και σε αντίστροφες ιστορικές φάσεις. Η Ελλάδα εξήλθε διπλάσια των Βαλκανικών πολέμων με ανθηρή οικονομία, μεγάλο απόθεμα ηθικών δυνάμεων και υπό τη στιβαρή καθοδήγηση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Αντιθέτως οι οθωμανοί είχαν απολέσει όλες τις βαλκανικές τους επαρχίες και τα ερείσματά τους στο Αιγαίο, ενώ η ηγεσία τους φαινόταν να παραπαίει υπό το βάρος της πολύπλευρης αμφισβήτησης των εσφαλμένων επιλογών της στην εξωτερική πολιτική. Η λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, το 1918, βρήκε την Ελλάδα στο πλευρό των νικητών με υπαρκτές και δίκαιες διεκδικήσεις επί των εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά με ασαφείς υποσχέσεις από την πλευρά της Αντάντ, ακόμη και με αδυναμία ακριβούς προσδιορισμού των ίδιων των διεκδικήσεών της.
Όλα αυτά τα επιτεύγματα ματαιώθηκαν όμως μετά την ατυχή έκβαση της Μικρασιατικής εκστρατείας, τη διάσπαση του μετώπου, στις 14 Αυγούστου του 1922, τη διάλυση του ελληνικού στρατού και την άτακτη εκκένωση της περιοχής με τη φυγή, τη σφαγή και την αιχμαλωσία των χριστιανικών πληθυσμών. Στη δίνη της Μικρασιατικής καταστροφής λήφθηκε τελικώς και η απόφαση για την εκκένωση ανατολικής Θράκης κι επικυρώθηκε από τους συμμάχους στις 9 Σεπτεμβρίου 1922, μετά από θυελλώδεις συσκέψεις τριών ημερών στο Παρίσι.
Το δράμα της προσφυγιάς των Ελλήνων της ανατολικής Θράκης απέδωσε ο πολυβραβευμένος Αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χεμινγουέι, που την περίοδο εκείνη ήταν δημοσιογράφος κι ανταποκριτής της εφημερίδας «Ημερήσιος Αστέρας» του Τορόντο. Ας παρακολουθήσουμε την ανταπόκρισή του, της 7ης Οκτωβρίου 1922. Σε μια ατέλειωτη πορεία που συ¬γκλονίζει, ο χριστιανικός πληθυσμός της ανατολικής Θρά¬κης πλημμυρίζει τους δρόμους που οδηγούν στη Μακεδονία. Η κύρια μάζα, που περνά τον Έβρο ποταμό στην Αδριανούπολη, απλώνεται σε μήκος 40 χιλιομέτρων. Σαράντα χιλιόμετρα από κάρα που σέρνουν αγελάδες, νεαροί ταύροι και λασπωμένα βουβάλια γεμάτα μ’ εξαντλημένους σαστισμένους άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Σκεπά¬ζονται με κουβέρτες πάνω στα κεφάλια τους και προχωρούν σαν τυφλοί κάτω απ’ τη βροχή, δί¬πλα στα εγκόσμια αγαθά τους. Αυτός ο απρόσωπος ποταμός στραγγίζει όλη τη γύρω χώρα. Δεν γνωρίζουν πού πηγαίνουν. Εγκατέλειψαν τα χωράφια τους, τα χωριά τους, τα γεμάτα καρπό καφετιά χώματά τους κι ενώθηκαν με το ποτάμι των φυγάδων, ακούγο¬ντας για τον ερχομό των Τούρκων. Τώρα δεν μπορούν παρά μόνο να κρατούν τη σειρά τους στην τρομακτική πομπή, καθώς το κατα¬λασπωμένο ελληνικό ιππικό τους συγκρατεί μαζί, όπως η αγελα¬δάρηδες το κοπάδι τους. Είναι μια σιωπηλή πομπή. Δεν ακούγεται ούτε βογγητό. Αυτό που μπορούν να κάνουν είναι μόνο να περπατούν.
Η συνθήκη της Λωζάννης του 1923, επικύρωσε σε επίπεδο διεθνούς δικαίου τις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων στις οποίες βέβαια δε λήφθηκε υπόψη ούτε η μοίρα των λαών ούτε η ιστορική παράδοση χιλιετηρίδων. Οι φωτογραφίες που σώθηκαν και δείχνουν τ’ αργό¬συρτα βοϊδάμαξα να διαβαίνουν τον Έβρο προς δυσμάς, σηματοδοτούν τη βίαιη διακοπή της πιο αδιάσπαστης και μυστικιστικής των σχέσεων, της σχέσεως ανθρώπου – γης. Το μέγεθος όμως του εγκλήματος της διάρρηξης μιας συνεχούς ιστορικής πορείας χιλιετηρίδων ολόκληρων είναι μη προσδιορίσιμο».
ΧΡΟΝΟΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ

3 σχόλια:

  1. Κύριε Σάββα ,
    Υπάρχει τρόπος να διεκδικίσουμε την περιουσία που ανήκε σε δικούς μας τότε με τον διωγμό από την Κωνσταντινούπολη εάν και εφόσον υπάρχουν και μαρτυρίες και έγγραφα που το πιστοποιούν ?
    Χριστίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Χριστίνα
    Οι Τούρκοι δεν πήραν τις ατομικές περιουσίες, απλά τρομοκράτησαν τους Έλληνες και τους υποχρέωσαν να τις μεταβιβάσουν σε Τούρκους σε εξευτελιστικές τιμές.
    Αυτό που άρπαξαν στην κυριολεξία είναι η περιουσία των ιδρυμάτων και εκεί γίνεται δικαστικός αγώνας για να αποδοθούν και πάλι εκεί που ανήκουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αρα κύριε Σάββα το γεγονός ότι δεν μςταβιβάσαμε τίποτα εγγράφως. Απλά με εξαναγκασμό έφυγαν οι δικοί μου και έμειναν αυτά πίσω για τα οποία υπάρχουν χαρτιά που το αποδεικνύουν είναι δικά μας, μπορώ να πάω να τα διεκδικίσω αυτό μου λέτε ?
    Χριστίνα Καλημέρα :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.