30/5/10

Η «Νταβουτόγλεια» διεθνολογία

Με τον Παναγιώτη Ηφαιστο
Πριν από δύο χρόνια πρότεινα να μεταφραστεί στα ελληνικά το βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου «Στρατηγικό βάθος» (Εκδόσεις Ποιότητα, www.piotita.gr ). Πολλοί άλλοι διεθνολόγοι ενθάρρυναν αυτήν την πρωτοβουλία. Στη στρατηγική ανάλυση αποτελεί θέσφατο και κοινό τόπο ότι η ακριβής γνώση αντιπάλων και συμμάχων είναι αναγκαία προϋπόθεση ανάπτυξης μιας ορθολογιστικής διπλωματίας και μιας ορθολογιστικής υψηλής εθνικής στρατηγικής.

Κρίθηκε αναγκαίο, εξάλλου, να εξορθολογιστεί ο ελληνικός επιστημονικός και δημόσιος διάλογος με τη δημοσίευση των αυθεντικών θέσεων και του κοσμοθεωρητικού υπόβαθρου της τουρκικής εθνικής στρατηγικής της τελευταίας δεκαετίας.

Μετά το Μάιο του 2009, ο Αχμέτ Νταβούτογλου τοποθετήθηκε επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας. Ακολούθησαν χιλιάδες σχόλια, που συχνά στηρίζονταν σε αποσπασματικές αναφορές στο «Στρατηγικό βάθος». Έχοντας ήδη μελετήσει το βιβλίο, με έκπληξη διαπίστωσα ότι το «Στρατηγικό βάθος» δεν προσφέρει μόνο την κοσμοθεωρία του νεο-Οθωμανισμού, αλλά ότι αποτελεί, επίσης, είδος εγχειριδίου των σημερινών τουρκικών τακτικών και διπλωματικών αποφάσεων της Άγκυρας.

Ιδιοφυής και ριψοκίνδυνη
Πέραν πάσης αμφιβολίας, η πολιτικοστοχαστική σύλληψη του Νταβούτογλου είναι τόσο ιδιοφυής όσο είναι και ριψοκίνδυνη. Μέσα σ’ έναν απέραντο γεωπολιτικό χώρο ετερογενών και ανομοιογενών κοινωνικών οντοτήτων, που εκτείνεται από την Άπω Ανατολή μέχρι την Ευρώπη, οι Τούρκοι αναζητούν τα νήματα κοσμοσυστημικών συγκλίσεων μεταξύ των ισλαμικών κοινωνιών, των οποίων το κομβικό σημείο και ο ηγετικός δρων μπορεί να είναι, υποστηρίζει ο Νταβούτογλου, το τουρκικό εθνοκράτος. Κανείς πρέπει να λάβει υπόψη ότι οι ισλαμικές κοινωνίες δεν έχουν άγνωστες καταβολές. Ανατολικά του Αιγαίου βρίσκονται έθνη μακραίωνης διαδρομής, που αποτέλεσαν τη Βυζαντινή Οικουμένη και που στη συνέχεια τέθηκαν υπό την ηγεμονία των Οθωμανών, και πολλά εξ αυτών εξισλαμίστηκαν. Πολιτικά, ανθρωπολογικά, θρησκευτικά και οικονομικά ο απέραντος αυτός χώρος δεν είναι επίπεδος και ευθύγραμμος. Αντίθετα, ίσως είναι ο πλέον πολύπλοκος και δυναμικός χώρος του πλανήτη.

Αυτό δεν φαίνεται να διαφεύγει του Νταβούτογλου, ο οποίος δείχνει να είναι ένας βαθύς γνώστης των μακροϊστορικών τάσεων και συμπεριφορών. Εντούτοις, επειδή το «Στρατηγικό βάθος» δεν είναι μόνο ένα επιστημονικό βιβλίο αλλά και ένα βιβλίο εφαρμοσμένης στρατηγικής, ο Νταβούτογλου χρησιμοποιεί όλη του την τέχνη για να επισκιάσει τα στοχαστικά άλματα που εκλογικεύουν τις ιστορικές πολιτικές και θρησκευτικές διαφορές. Αντιπαραθέτει, εξάλλου, τον κόσμο του Ισλάμ με τους αποικιοκράτες -κάτι που κατά τα άλλα είναι σωστό-, τη στιγμή που έξυπνα υποβαθμίζει ή αποσιωπά τον εξίσου δεσποτικό χαρακτήρα των Οθωμανών. Αυτό τον βοηθά στο να αναδείξει το τουρκικό εθνοκράτος ως την αιχμή του δόρατος ενός περίπου αγαθοεργού νεο-Οθωμανικού κοσμοσυστήματος.

Οικειοποιείται τους πάντες και τα πάντα
Πάντως, τίποτα δεν πετάει από τη διαδρομή του κόσμου από τα αρχαία χρόνια μέχρι και την μεταψυχροπολεμική εποχή. Αντίθετα, οικειοποιείται τους πάντες και τα πάντα. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, άλλοτε μιλώντας αληθινά, άλλοτε εκλογικεύοντας με ριψοκίνδυνα πολιτικοστοχαστικά άλματα και άλλοτε προσδιορίζοντας το στίγμα των επερχόμενων μεγάλων μετασχηματισμών μέσα στον απέραντο μετα-αποικιακό κόσμο που εκτείνεται από τη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια μέχρι την Κίνα, επιχειρεί να ενώσει όσα νήματα μπορεί για να καταστήσει το τουρκικό εθνοκράτος τον άξονα των εξελίξεων στο ιστορικό βάθος του 21ου αιώνα. Πόσο και πώς αυτά αφορούν τους νεοέλληνες; Δεν μπορώ να εξαντλήσω σε μερικές γραμμές ένα πυκνό και περιεκτικό κείμενο. Συντομογραφικά παρατηρώ ότι επειδή οι νεοέλληνες δεν είναι ισλαμιστές υπό το πρίσμα της Νταβουτόγλειας κοσμοθεωρίας, η θέση τους είναι προδιαγεγραμμένη. Όπως το θέτει, «η Τουρκία πλέον είναι υποχρεωμένη να ανα­βαθμιστεί, ώστε, ανερχόμενη σε υψηλότερη κλίμακα, να θεωρήσει τις σχέσεις της με αυτές τις χώρες (στην περίμετρο της Τουρκίας) ως υποδεέστερα στοιχεία με την άσκηση έναντι αυτών πολιτικών αφ’ υψηλού».

Η τελευταία ευκαιρία αφύπνισης
ΕΞΑΛΛΟΥ, στον αντίποδα των κυρίαρχων νομικίστικων ελληνικών αντιλήψεων, η Νταβουτόγλεια διεθνολογία κατανοεί τη διαλεκτική σχέση ισχύος και υπερίσχυσης του ισχυρότερου στις νομικές συζητήσεις. Έχει, τονίζω, ακριβέστατη αντίληψη των πολιτικών όψεων του διεθνούς δικαίου και της διαφοράς μεταξύ πολιτικής κυριαρχίας και ρευστών ιστορικών υποθέσεων που σχετίζονται με το ιστορικά ρευστό ανθρωπολογικό περιβάλλον της περιφέρειάς μας. Υπό το πρίσμα μιας καθαρά γεωπολιτικής αντίληψης των πραγμάτων αναζητά ερείσματα στα Βαλκάνια, το Αιγαίο και την Κύπρο, όπου υπάρχουν «ισλαμικά κατάλοιπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», με το να εντάσσει τα «Οθωμανικά κατάλοιπα» σε μια περιφερειακή και κοσμοσυστημική στρατηγική δομή, που θα αποτελεί το όχημα της Τουρκίας ν' ανέβει ταχύρρυθμα τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας ισχύος.

Καλά κάνουν όσοι ενδιαφέρονται να σκέφτονται σοβαρά για τα ελληνοτουρκικά, να μελετήσουν κάθε γραμμή του «Στρατηγικού βάθους». Θα καταλάβουν ότι αν εκπληρωθούν οι κοσμοθεωρίες και τα στρατηγικά σχέδια της Τουρκίας, ενώ εμείς πνευματικά, οικονομικά, πολιτικά και στρατηγικά θα συνεχίσουμε να κατηφορίζουμε προς το τέλμα, το νεοελληνικό κράτος και η ήδη παραπαίουσα Κυπριακή Δημοκρατία εκπνέουν διά παντός. Το εκδοτικό αυτό γεγονός προσφέρει ίσως την τελευταία ευκαιρία αφύπνισης, πνευματικής ανόρθωσης και στρατηγικής ανασύνταξης.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ
Καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών,
Πανεπιστήμιο Πειραιώς-www.ifestosedu.gr
ΣΗΜΕΡΙΝΗ

6 σχόλια:

  1. Αυτό προφανώς είναι ένα απόσπασμα που συμπυκνώνει τις αντιλήψεις του Νταβούτογλου αλλά και που είναι θεώρηση ευρύτερα αποδεκτή από το τουρκικό κατεστημένο:
    «η Τουρκία πλέον είναι υποχρεωμένη να αναβαθμιστεί, ώστε, ανερχόμενη σε υψηλότερη κλίμακα, να θεωρήσει τις σχέσεις της με αυτές τις χώρες (στην περίμετρο της Τουρκίας) ως υποδεέστερα στοιχεία με την άσκηση έναντι αυτών πολιτικών αφ’ υψηλού».

    Αυτή ακριβώς η θεώρηση των τούρκων είναι που εφαρμόζεται με την πολιτική των διεκδικήσεων αλλά και με πράξεις οι οποίες φτάνουν στο όριο της νοητής γραμμής της πολεμικής πράξης έναντι της Ελλάδας. Ο σκοπός τους δεν είναι να αποκτήσουν κάποια πετρέλαια ή κάποια τετραγωνικά γης αλλά να ανεβούν αυτή την «υψηλότερη κλίμακα» ώστε να βρεθούν σε διαπραγματευτική θέση αφέντη ενώ εμείς θα βρεθούμε στην διαπραγματευτική θέση του υπόδουλου.
    Αυτό θα πρέπει να γίνει κατανοητό. Επίσης θα πρέπει να γίνει κατανοητό και κάτι ακόμα από όλους αυτούς που λένε ελαφρά τη καρδία πως οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα. Οι κοινωνικές σχέσεις σε όλες τις κοινωνίες καθορίζονται από ένα πολύ καθοριστικό πολιτισμικό στοιχείο. Αυτό το πολιτισμικό στοιχείο είναι η θρησκεία. Η τουρκική κοινωνία ως ισλαμική κατανοεί τις κοινωνικές σχέσεις ως κάθετες σχέσεις εξουσιαστή – εξουσιαζόμενου. Δεν μπορεί να κατανοήσει σχέσεις ισότητας. Αυτή ακριβώς την κοινωνική αντίληψη του εσωτερικού την προβάλλει και στις διεθνής της σχέσεις. Αντίθετα εμείς έχουμε σαν κοινωνικό ιδεώδες τις οριζόντιες σχέσεις ισότητας. Αυτό συμβαίνει διότι είμαστε χριστιανοί. Ακόμα και αυτοί που δηλώνουν άθεοι σε μια χριστιανική κοινωνία μεγάλωσαν με αυτά τα κοινωνικά ιδεώδη. Στην περίπτωσή μας έχουμε μια προαιώνια διαμάχη κοσμοθεωριών που δεν υπάρχει περίπτωση να μειωθεί η έντασή της ακόμα και αν κάνουμε όλες τις παραχωρήσεις που μας ζητούν γιατί απλούστατα σύμφωνα με την προβαλλόμενη αντίληψη θα πρέπει πάντα να είμαστε σε χειρότερη γεωστρατηγική θέση από αυτή της Τουρκίας. Δηλαδή ο σχεδιασμός και οι επιδιώξεις μας θα πρέπει να υποτάσσονται στους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς της Τουρκίας. Όριο της τουρκικής αντίληψης είναι η φυσική εκμηδένισή μας, ακόμα και αν αυτό δεν λέγεται, ακόμα και αν επιδεικνύεται επισήμως μια «αυτοκρατορική μακροθυμία». Όλα αυτά ας τα κατανοήσουν πολύ καλά οι οπαδοί της «ειρηνικής συνύπαρξης» και ας κατανοήσουν πως αν δεν υπάρξει ριζική μεταστροφή της τουρκικής κοσμοαντίληψης δεν μπορεί να υπάρξει και «ειρηνική συνύπαρξη».-

    Ελευθέριος Β.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ευγε και παλι Ελευθεριε Β.!

    - Ν. Λυγερος, Μείγμα και Προπαγάνδα
    - Σάββας Ιακωβίδης, Νταβουντογλου Ο Μεγάλος Βεζύρης της τουρκικής πολιτικήςhttp://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/05/blog-post_24.html

    Δημοκριτος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. «Στρατηγικό βάθος» ή «Στρατηγικό λάθος»;


    η υπεροψία και η απώλεια της αίσθησης του μέτρου αποδείχθηκαν απο αρχαιοτάτων χρόνων ως αιτίες τραγικών στρατηγικών λαθών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σωστος για αλλη μια φορα ο Ελευθεριος Β.,που απλως ερμηνευει τα πραγματα με την ΛΟΓΙΚΗ της γνωσης και της πραγματικοτητος.Οταν βγαζουμε τα 'σκουπιδια' απο το μυαλο μας λειτουργουμε σωστα.Οσον αναφορα τους αυτοκρατορικους σχεδιασμους και τις ονειρωξεις του 'γκαντι',[θα πεσει ο ουρανος να μας πλακωσει],πιστευω οτι θα υλοποιηθουν μεχρι καποιων σημειων,τα οποια βεβαια θα βολευουν και τα υπερανω αφεντικα.Βλεπεις ομως οτι σ'αυτην την ζωη μια υπερτατη δυναμη κανονιζει τα παντα και δεν δεχεται να ανατραπουν οι κανονες που εχει θεσπισει δηλ. θελω να πω οτι ο μικρος βεζυρης θα παρουν τετοιον αερα τα μυαλα του που στο τελος θα καταντησει σαν τον αειμνηστο Δελαπατριδη,ενω θα εχει οδηγησει την τουρκια στον γκρεμο του μεγαλοιδεατισμου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. "Όλα αυτά ας τα κατανοήσουν πολύ καλά οι οπαδοί της «ειρηνικής συνύπαρξης» και ας κατανοήσουν πως αν δεν υπάρξει ριζική μεταστροφή της τουρκικής κοσμοαντίληψης δεν μπορεί να υπάρξει και «ειρηνική συνύπαρξη».-

    Ελευθέριος Β."


    το αντιγράφω προς εμπέδωση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Όλα αυτά ας τα κατανοήσουν πολύ καλά οι οπαδοί της «ειρηνικής συνύπαρξης» και ας κατανοήσουν πως αν δεν υπάρξει ριζική μεταστροφή της τουρκικής κοσμοαντίληψης δεν μπορεί να υπάρξει και «ειρηνική συνύπαρξη».-

    ΕΥΓΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕ Β! Συμφωνω και επαυξανω
    Χρηστος Βουλγαρης απο Λονδινο

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.