Η γραμμή στον 35ο παράλληλο

Της Φανούλας Αργυρού
Μέρος Γ

Όπως γράψαμε στο μέρος Β, έκθεση καταγράφει ότι μεγάλος όχλος μαζεύτηκε έξω από το σπίτι του δρα Κουτσιούκ, όταν επέστρεφε από την Τουρκία, στις 23 Ιουλίου 1957. Απευθυνόμενος προς το πλήθος είπε ότι η Τουρκία δεν είχε αλλάξει την πολιτική της στο Κυπριακό, το οποίο δεν επρόκειτο να λυθεί δίχως τη συγκατάθεσή της. Υπήρχαν πανό με επιγραφές όπως «Μόνη λύση η διχοτόμηση», «Η μέρα της ελευθερίας κοντεύει», τα οποία ο Κουτσιούκ ζήτησε να απομακρυνθούν.

Την επομένη ο Δρ Κουτσιούκ σε δημοσιογραφική διάσκεψη είπε ότι οι Τουρκοκύπριοι και η τουρκική κυβέρνηση δεν δεχόντουσαν άλλη λύση από τη διχοτόμηση, όμως, σε περίπτωση απόρριψης της διχοτόμησης, θα ζητούσαν την επιστροφή της Κύπρου ολόκληρης στην Τουρκία. Η διχοτόμηση, είπε ο Δρ Κουτσιούκ, θα πρέπει να έχει τη διαχωριστική γραμμή στον 35ο παράλληλο. (Από την έκθεση της 2ης Αυγούστου 1957).

«Έλληνες και Τούρκοι δεν μπορούν να ζήσουν μαζί»
Σε άλλη έκθεση, ημερ. 3 Σεπτεμβρίου 1957, σημειώνεται ότι στις 17 Αυγούστου 1957, ο Δρ Φαζίλ Κουτσιούκ, πρόεδρος του κόμματος «Η Κύπρος είναι τουρκική», ξεκίνησε περιοδεία στην Πάφο, Λεμεσό, Καντού και Άγιο Νικόλαο. Την επομένη μίλησε σε 1500 άτομα στο Ulku Yurdu Club, και σε άλλα δύο κλαμπ και έφυγε για τη Λεμεσό. Οι ομιλίες του τόνιζαν ότι «η διχοτόμηση είναι η μόνη λύση - Έλληνες και Τούρκοι δεν μπορούν πλέον να ζήσουν μαζί κάτω από μία διοίκηση».

Στις 19 Αυγούστου 1957, ο Δρ Κουτσιούκ και ο Φαΐζ Καϊμάκ, έφυγαν για την Τουρκία με πρόσκληση της τουρκικής κυβέρνησης, για συναντήσεις με τον Τούρκο πρωθυπουργό και τον Τούρκο υπ. Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού. Νέο φυλλάδιο στα τουρκικά και αγγλικά στις 17 και 18 Αυγούστου 1957, από το «Μέτωπο 9ης Σεπτεμβρίου» που κυκλοφόρησε στη Λάρνακα και Λευκωσία, ισχυριζόταν ότι ο Έλληνες παρότρυναν τους νέους τους εναντίον των Τούρκων. Στις 24 Αυγούστου 1957, φυλλάδια και πάλιν από την ίδια οργάνωση διανεμήθηκαν στη Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο. Προειδοποιούσαν τους Τούρκους που δεν αγόραζαν τουρκικά προϊόντα, και δεν υπάκουαν στις διαταγές...

Κατασκεύαζαν βόμβες
Στις 31 Αυγούστου 1957, έγινε έκρηξη σε σπίτι προαστίου της Λευκωσίας. Ως αποτέλεσμα, τέσσερις Τουρκοκύπριοι τραυματίστηκαν σοβαρά, ένας εκ των οποίων αργότερα πέθανε. Διεξήχθη έρευνα στα υποστατικά και βρέθηκε ποσότητα βομβών και μηχανισμός κατασκευής βομβών. Όλα έδειχναν ότι Τούρκοι φοιτητές κατασκεύαζαν βόμβες, για να χρησιμοποιούνταν από τη «ΒΟΛΚΑΝ».

Πληροφορίες του Σπέσιαλ Μπραντς έλεγαν στην ίδια έκθεση ότι ο Σύνδεσμος Αποφοίτων του τουρκικού γυμνασίου (Λισέ) σε συνεργασία με το κόμμα «Η Κύπρος είναι τουρκική» διοργάνωναν γιορτή για τις 9 Σεπτεμβρίου, τη μέρα που η Λευκωσία κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1571, και την ίδια μέρα το 1923, οι Τούρκοι κέρδισαν τη μάχη στη Σμύρνη εναντίον των Ελλήνων.

Σε έκθεση ημερ. 18 Οκτωβρίου 1957 καταγράφεται ότι στις 13 Οκτωβρίου 1957 ο Δρ Κουτσιούκ επισκέφθηκε το χωριό Γαλάτα και διακήρυξε τη γνωστή τη γραμμή «διχοτόμηση, η μόνη λύση»- «οι φιλοδοξίες μας πρέπει να εκπληρωθούν με ειρηνικά μέσα».

Λαθραία όπλα με την κάλυψη των Βρετανών
Σε έκθεση Ιανουαρίου 1958 από την επαρχιακή διοίκηση Αμμοχώστου, αναφέρεται ότι μεγάλη ποσότητα πιστολιών έφθασε στην Αμμόχωστο μέσω Ιταλίας με τουρκικό πλοιάριο. (Η έκθεση δεν αναφέρει τίποτα για κατάσχεση και εννοείται ότι τα όπλα δόθηκαν στους Τούρκους ανενόχλητα όπως και σε άλλες περιπτώσεις).

Πιο κάτω, η ίδια έκθεση γράφει ότι προβοκάτορες πράκτορες από τη Λευκωσία κατόρθωσαν και οργάνωσαν διαμαρτυρία στην παλαιά πόλη στις 21 (Ιανουαρίου) με κάπου 150-700 άτομα με πανό, φωνάζοντας συνθήματα όπως «διχοτόμηση και μόνο διχοτόμηση», «θυμηθείτε τα Δαρδανέλια», «ο κυβερνήτης είναι φιλο-Έλληνας». Το ίδιο έγινε με 600-700 άτομα στην Αμμόχωστο την ίδια μέρα.

Την ίδια εκδήλωση επανέλαβαν στις 26 Ιανουαρίου και 27 Ιανουαρίου, όταν ψιθυρίστηκε ότι η Βρετανία δέχθηκε τη διχοτόμηση, με τον όχλο να χορεύει στην κεντρική πλατεία. (Ήταν τότε που ο διχοτόμος Σερ Χιου Φουτ είχε ετοιμάσει το τριχοτομικό του σχέδιο προσαρμοσμένο στα μέτρα του Δρ Νιχάτ Ερίμ, ο οποίος τον Ιανουάριο του 1958 είχε σχετικές επαφές και διαπραγματεύσεις στο Λονδίνο με το Φόρεϊν ΄Οφις. Βλέπε «Έτσι κατέστρεψαν την Κύπρο» και «Conspiracy or Blunder?”. Το Σχέδιο Φουτ αργότερα εμφανίστηκε ως «σχέδιο Μακμίλλαν»).

Λιθοβολισμοί και πυρπολήσεις
Στις 27 Ιανουαρίου, ομάδα από 30 νεαρούς τοποθέτησαν τουρκικές σημαίες στην Πλατεία Ατατούρκ, στη Λευκωσία, αλλά διαλύθηκαν από την αστυνομία δίχως επεισόδια. Όμως επέστρεψαν στην Πλατεία Ατατούρκ και ένας αστυνομικός κτυπήθηκε από ένα διαδηλωτή. Ο όχλος εμπόδισε την αστυνομία από το να συλλάβει τον ένοχο... συγκεντρώθηκε πλήθος και λιθοβολήθηκαν οχήματα της αστυνομίας με αποτέλεσμα η αστυνομία να χρησιμοποιήσει δακρυγόνα και ρόπαλα. Ο όχλος ανασυγκροτήθηκε και την επομένη έβαλαν φωτιά σε οχήματα της αστυνομίας και λιθοβόλησαν και πάλιν. Δύο Τουρκοκύπριοι κτυπήθηκαν από Λαντ Ρόβερ της αστυνομίας, οι οποίοι αργότερα υπέκυψαν στα τραύματά τους. Μεγάλο γκαράζ στην πύλη Κερύνειας, ιδιοκτησία Ελληνοκύπριου, έγινε παρανάλωμα του πυρός και αριθμός αυτοκινήτων καταστράφηκαν ολοσχερώς. Το εργοστάσιο κατασκευής τσιγάρων Ardath επίσης πήρε φωτιά. Επιβλήθηκε κατ΄ οίκον περιορισμός και ο τουρκικός τομέας της Λευκωσίας αποκλείστηκε.

Στις 28 Ιανουαρίου 1958 ακολούθησαν και άλλα επεισόδια με Τουρκοκύπριους διαδηλωτές που συγκρούστηκαν με τα σώματα ασφαλείας. Μία μοτοσικλέτα, που δεν σταμάτησε σε στρατιωτικό μπλόκο μετά που της ζητήθηκε να σταματήσει, είχε ως αποτέλεσμα να πυροβολήσουν τα σώματα ασφαλείας και τρεις επιβάτες από τους τέσσερις να φονευθούν.

Στην Αμμόχωστο ομάδα Τουρκοκυπρίων προσπάθησε να παραβιάσει τον κατ’ οίκον περιορισμό με αποτέλεσμα να πυροβολήσουν τα σώματα ασφαλείας και να δολοφονηθούν δύο Τουρκοκύπριοι.

Οι Τουρκοκύπριοι διαμαρτυρήθηκαν για τη συμπεριφορά των σωμάτων ασφαλείας και εξεπλάγηκαν για την τροπή που είχαν πάρει τα πράγματα με τις δολοφονίες των Τουρκοκυπρίων.

Ενεργός υποστήριξη των Τουρκοκυπρίων από την ΠΕΟ;
Όμως, η ίδια έκθεση δίνει και την πιο κάτω ανησυχητική πληροφορία. Γράφει επί λέξη: «Πληροφορία που λήφθηκε και πιστεύεται είναι έγκυρη λέει ότι η Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία προσέφερε ενεργό υποστήριξη στους Τουρκοκύπριους διαδηλωτές στις ταραχές. Είναι γεγονός ότι ένα μέλος της ΠΕΟ, Ελληνοκύπριος, συνελήφθη στις 29 Ιανουαρίου 1958, αμέσως πριν από την κηδεία των τριών Τουρκοκυπρίων που σκοτώθηκαν στη Λευκωσία στις 28 Ιανουαρίου 1958, καθώς παρότρυνε Τουρκοκύπριους νεαρούς να εκδικηθούν τα βρετανικά στρατεύματα. Λήφθηκε επίσης η πληροφορία που θεωρείται (η πηγή) συνήθως έγκυρη, ότι ορισμένοι Τουρκοκύπριοι Κομμουνιστές και φιλο-Κομμουνιστές πήραν ενεργό μέρος στις διήμερες ταραχές, όμως αν συμμετείχαν ως Κομμουνιστές ή ως Τουρκοκύπριοι Εθνικιστές δεν είναι γνωστόν».

Κατά τη διάρκεια του μηνός κυκλοφόρησαν φυλλάδια των τουρκικών οργανώσεων με περαιτέρω απαιτήσεις για διχοτόμηση ως τη μόνη λύση. Με προειδοποιήσεις ότι θα πάρουν όλα τα μέτρα που χρειάζονταν για να εμποδίσουν σκοτεινά σχέδια εις βάρος των Τούρκων της Κύπρου. Οι μουχτάρηδες διατάχθηκαν να παραιτηθούν και πως η παθητική αντίσταση ήταν το καλύτερο όπλο... Το φυλλάδιο κυκλοφόρησε στα τουρκικά στις 31.1.1958 με παρόμοια στην Αμμόχωστο, Κερύνεια, Λάπηθο, Πόλη και Γιαλιά (περιοχή Πάφου). Ο μουχτάρης της Καντούς παραιτήθηκε. (Την έκθεση υπογράφει ο A. F. Thomson, Chief Superintendent of Police, for assistant Chief Constable).

«Δεν έχει νόημα η Ομοσπονδία στην Κύπρο»
Σε ένα δε, σημείωμα του Γραφείου Αποικιών, ημερ. 22 Ιανουαρίου 1958, γράφτηκε το εξής: «... Φαντάζομαι θα πρέπει να προχωρούμε με πολλή προσοχή στην ιδέα της ομοσπονδίας. Αν φανούμε ότι δεσμευόμαστε με οποιονδήποτε τρόπο πάνω σε ομοσπονδιακή λύση με τους Τούρκους, θα ερμηνευθεί ως να προετοιμάζουμε το έδαφος για εξελισσόμενη διχοτόμηση. Τότε θα καταρρεύσει οποιαδήποτε ελπίδα να καταφέρουμε τους Ελληνοκύπριους να δεχθούν το σχέδιο Φουτ και να δουλέψουν για ένα σύνταγμα αυτο-κυβέρνησης. Όπως και να έχει όμως το πράγμα, δεν βλέπω ένα ομοσπονδιακό σύνταγμα να έχει νόημα στην Κύπρο. Ίσως να θέλεις να ρωτήσεις τον Λόρδο Ράντκλιφ να επεκταθεί στο τι εννοούσε στις παραγράφους 27-29 της έκθεσής του».

(Σημείωση: Όπως έχει προαναφερθεί, τον Ιανουάριο του 1958 ο Δρ Νιχάτ Ερίμ είχε εκτεταμένες συναντήσεις και διαβουλεύσεις τόσο με τον Λόρδο Ράντκλιφ στο Λονδίνο όσο και με αξιωματούχους του Φόρεϊν ΄Οφις και απαιτούσε ομοσπονδιακή λύση για την Κύπρο, και είχε πάει μαζί του στο Λονδίνο πολυάριθμη συνοδεία Τούρκων. Βλέπε βιβλίο της γράφουσας «Έτσι κατέστρεψαν την Κύπρο», με αποτέλεσμα οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου να περιλαμβάνουν τα δύσκολα, παράλογα και ανεφάρμοστα κατά υπόδειξη Νιχάτ Ερίμ...).
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/329427