Το σύνδρομο της Κίνας στην εξωτερική πολιτική

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post
Η παραδοξότης που διακρίνει την ανερχόμενη Κίνα -χώρα που επιθυμεί να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις, υποφέρει όμως από σύνδρομο που συνδυάζει τον λήθαργο με το τρακ- ήταν απολύτως ορατή στη διάρκεια συνόδου με Κινέζους αξιωματούχους, εδώ στο Πεκίνο.


«Η Κίνα δεν πρέπει να είναι μόνο παρατηρητής, πρέπει να γίνει πρωταγωνιστής σε θέματα μείζονος σημασίας, όπως αυτό της Βόρειας Κορέας ή της προσαρμογής των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Οταν βρισκόμαστε πάνω στη σκηνή, δεν πρέπει να γυρνάμε την πλάτη στο κοινό, λες και ανήκουμε σ' αυτό», έλεγε Κινέζος αξιωματούχος στη διάρκεια της συνάντησης.

Και όμως, όταν ήλθε η ώρα να κατατεθούν προτάσεις σε συνάντηση στην οποία μετείχαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επισκέπτες, οι Κινέζοι ήταν πολύ επιφυλακτικοί. Δεν διαφώνησαν ως προς την άποψη ότι η Βόρεια Κορέα και οι νομισματικές ανισορροπίες της παγκόσμιας οικονομίας αποτελούν σοβαρά προβλήματα. Ομως, οι γνώμες και συστάσεις τους ήταν εστιασμένες μάλλον στη συζήτηση παρά στη δράση - σε βαθμό που η αρμονία στη συζήτηση να μοιάζει αυτοσκοπός.

Η συνταγή της Κίνας για τη Βόρεια Κορέα είναι «διάλογος, διάλογος, διάλογος», είπε ο Ζουν Φου, ανώτατο στέλεχος στη Σχολή Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, σε συνέντευξη Τύπου μετά το τέλος της συνάντησης. Η απάθεια κάνει τους αξιωματούχους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να δυσφορούν. Πιστεύουν ότι το Πεκίνο έχει στην πραγματικότητα κουραστεί από τη ριψοκίνδυνη πολιτική της Βόρειας Κορέας, σύμφωνα με τηλεγράφημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που δημοσιοποιήθηκε από τη WikiLeaks.

Η σύνοδος υπήρξε μια ασυνήθιστη προσπάθεια διερεύνησης των περιοχών κοινού συμφέροντος και ενδεχομένως κοινής δράσης. Διοργανωτής ήταν η Κεντρική Σχολή του Κόμματος, κέντρο εκπαίδευσης ηγετικών στελεχών με επικεφαλής τον Χσι Ζινπίνγκ, που προορίζεται για επόμενος πρόεδρος της Κίνας. Αλλοι χορηγοί ήταν η Στρατηγική Ομάδα του Ασπεν (της οποίας είμαι μέλος) και το Ινστιτούτο Ιτάλια του Ασπεν.

«Εδώ δεν πρόκειται απλώς για συζήτηση στην οποία ναι μεν ανταλλάσσουμε απόψεις, αλλά δεν φαίνεται να έχουμε τη δυνατότητα να συμπράξουμε, παρά τα κοινά μας συμφέροντα σε αρκετούς τομείς», επισήμανε ο Νίκολας Μπερνς, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και διευθυντής της Στρατηγικής Ομάδας του Ασπεν. «Σε σχέση με τη Βόρεια Κορέα, η Κίνα έχει το πάνω χέρι, διστάζει όμως να το εκμεταλλευτεί και έτσι δεν περνάει τις εξετάσεις για να κριθεί εταίρος σε θέματα ασφαλείας», συνέχισε ο ίδιος.

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο κάμπους της κομματικής σχολής στα προάστια του Πεκίνου. Οι ήσυχες, απέριττες αυλές της σχολής έρχονται σε έντονη αντίθεση με τη φανταχτερή αρχιτεκτονική του νέου κέντρου στο Πεκίνο, που είναι γεμάτο επίσης φανταχτερά ξενοδοχεία και πολυτελή καταστήματα.

Οι ανησυχίες και τα άγχη που διακατέχουν τους νεόπλουτους της Κίνας ήταν απολύτως ευδιάκριτα σε άρθρο στην εφημερίδα «Λαϊκή Ημερησία», το πρωί της συνάντησης. Εκεί γινόταν η περιγραφή του νέου συρμού, της συνήθειας των νεόπλουτων αυτών να χρησιμοποιούν σωματοφύλακες. Ενίοτε, φαίνεται, ο πλούτος κάνει τους ανθρώπους νευρικούς, φοβούνται μήπως τον χάσουν.

Ορισμένοι Κινέζοι αξιωματούχοι που πήραν μέρος στη συνάντηση, εξήγησαν ότι η Κίνα ολιγωρεί στην εξωτερική πολιτική εν μέρει επειδή οι κυβερνώντες κόπτονται για τη σταθερότητα της εσωτερικής οικονομικής ανάπτυξης και την ευημερία μιας μερίδας της κοινής γνώμης, που μπορεί να προκαλέσει ταραχές.

«Δεν λέω ότι η Κίνα είναι εγωίστρια», είπε ένας ανώτατος αξιωματούχος, που στη συνέχεια παραδέχτηκε ότι το Πεκίνο όντως μεριμνά κατ' αρχήν για τα εσωτερικά προβλήματα. Στην περίπτωση της Βόρειας Κορέας, η Κίνα φοβάται ότι η άσκηση πιέσεων στην Πιονγιάνγκ θα οδηγήσει σε κύμα προσφύγων στη μεθόριο.

Υπήρξαν πάντως κάποιες ενδείξεις κινητικότητας κατά τη συζήτηση. Ενας καθηγητής στην κομματική σχολή άρχισε να μιλάει απορρίπτοντας τις αμερικανικές αιτιάσεις για το κινεζικό νόμισμα. Ομως, ύστερα από λίγη ώρα και αφού προηγήθηκε συζήτηση, ο καθηγητής είπε ότι ίσως η Κίνα να μπορεί να μειώσει το εμπορικό της πλεόνασμα αυξάνοντας τους μισθούς, ώστε οι εργάτες να μπορούν να αγοράσουν αμερικανικά εισαγόμενα προϊόντα. Πρότεινε, μάλιστα, τη δημιουργία «συντονιστικού μηχανισμού» για το εμπορικό ισοζύγιο.

Ενας Αμερικανός αντιπρόσωπος μέμφθηκε τους Κινέζους, επειδή παρερμήνευσαν τις αρχικές παραχωρήσεις της κυβέρνησης Ομπάμα για ένδειξη αδυναμίας και επειδή διατύπωσαν αίτημα ιέρακος περί του «ειδικού ενδιαφέροντος» που αντιπροσωπεύει για την Κίνα η Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Ο Τζόζεφ Νάι, καθηγητής του Χάρβαρντ, είπε ότι οι Κινέζοι αξιωματούχοι προσπάθησαν σε κατ' ιδίαν συναντήσεις να καθησυχάσουν τις ανησυχίες των Αμερικανών, λέγοντας ότι παρερμηνεύτηκαν οι σχολιασμοί της Κίνας σε σχέση με την εν λόγω θαλάσσια περιοχή.

«Είμαστε στο ίδιο καράβι», παρατήρησαν Κινέζοι και Αμερικανοί στη συνάντηση του Πεκίνου. Ακούγεται ενθαρρυντικό. Ομως, το καράβι μπατάρει αυτές τις μέρες - για να μην πούμε ότι πηγαίνει για φούντο. Αμερικανοί και Κινέζοι, λοιπόν, πρέπει να αρχίσουν να κωπηλατούν με ενότητα.

Εφυγα από τη συνάντηση με την ίδια ανάμεικτη εικόνα που είχα όταν περιόδευα στην Κίνα, πριν από ένα μήνα. Παρά την ευημερία της χώρας και την υποτιθέμενη αυτοπεποίθηση, οι ηγέτες της ανησυχούν για τα προβλήματα εσωτερικής ανάπτυξης και σταθερότητας. Τις συζητήσεις περί πολιτικής με τη Δύση τις βλέπουν μέσα από συννεφιασμένους, παραμορφωτικούς φακούς.
KAΘHMEΡΙΝΗ