31/7/11

Το Ιαπωνικό Μοντέλο Αστυνόμευσης

Του Χρίστου Γαλλή*
Η δημόσια ασφάλεια είναι ένα δημόσιο αγαθό που έχει υποχρέωση η πολιτεία να παρέχει σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες της. Αποτελεί βασικό ανθρώπινο και δημοκρατικό δικαίωμα του πολίτη και ταυτίζεται με το κράτος δικαίου. Εδραιώνει το αίσθημα εμπιστοσύνης, της προσωπικής αξιοπρέπειας, αλλά και της σιγουριάς στη δημιουργία και απόλαυση των εννόμων αγαθών στην καθημερινή του επαγγελματική και οικογενειακή ζωή. Συμβάλλει κρίσιμα στην οικονομική ανάπτυξη και ευημερία μιας κοινωνίας.
Η δραματική αύξηση της εγκληματικότητας στη χώρα μας έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό έλλειμμα δημόσιας ασφάλειας, με κρίσιμες επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο. Και υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη να αναλάβει η πολιτεία τις υποχρεώσεις της για μια καινοτόμο και ολοκληρωμένη προσέγγιση της δημόσιας ασφάλειας στη χώρα μας.
Τις τελευταίες δεκαετίες ο εκάστοτε υπουργός υπεύθυνος για τη δημόσια ασφάλεια εξαγγέλλει σχέδια αναδιάρθρωσης της Αστυνομίας. Όμως πολύ λίγα και αποσπασματικά έχουν γίνει και σε καμιά περίπτωση καινοτόμα και ριζοσπαστικά ολοκληρωμένα. Έτσι σήμερα, η ΕΛ.ΑΣ., παρά τη μεγάλη προσπάθεια και τον επαγγελματισμό του προσωπικού της και παρά τις σημαντικές της επιτυχίες της, αδυνατεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την εγκληματικότητα. Αυτό κυρίως οφείλεται στην ξεπερασμένη οργάνωση της διοικητικής και επιχειρησιακής δομής της. Μέσα από το σύντομο αυτό άρθρο προτείνεται μια διαφορετική οργάνωση της δημόσιας ασφάλειας και της Αστυνομίας, αλλά και μια άλλη φιλοσοφία αστυνόμευσης.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Οι σύμβουλοι φορούν ειδική στολή και συνεπικουρούν τους αστυνομικούς των Koban σε θέματα όπως η καταγραφή απώλειας αντικειμένων από πολίτες, η καταγραφή απώλειας οχημάτων, η καταγραφή ζημιών και αιτίων οδικών ατυχημάτων, η έκθεση για οδικά ατυχήματα, η κάθε είδους άμεση βοήθεια σε πολίτες, το μοίρασμα οδηγιών σχετικά με την πόλη και χαρτών σε ξένους, η ασφάλιση και ασφάλεια του οικήματος όταν όλοι οι αστυνομικοί απαιτείται να είναι εκτός για επιχειρησιακούς λόγους και η εν γένει καταγραφή εστιών εγκληματικότητας
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Είναι επιτακτική ανάγκη η ίδρυση Δικαστικής Αστυνομίας, με σκοπό τη φύλαξη των δικαστηρίων, τη μεταφορά κρατουμένων, την επίδοση εγγράφων κ.τ.λ. Η ίδρυσή της θα απελευθερώσει μάχιμο προσωπικό που θα είναι πλέον διαθέσιμο αποκλειστικά για τη μάχη με το έγκλημα. Ένα άλλο μεγάλο κομμάτι της γραφειοκρατίας που επιβαρύνει σήμερα στην ΕΛ.ΑΣ. (στρατολογικά έγγραφα, στοιχεία πληθυσμού και κατοικίας κ.λπ.) θα μπορούσε να αναληφθεί από τη Δημοτική Αστυνομία.
Το σημερινό σύστημα οργάνωσης της Αστυνομίας με τους πολυδύναμους αστυνομικούς σταθμούς δεν είναι αποτελεσματικό για την αστυνόμευση της γειτονιάς και των περιοχών με αυξημένη εγκληματικότητα. Απαιτείται μια προσαρμογή σε ένα πιο αποκεντρωμένο σύστημα. Η περίπτωση της ιαπωνικής εμπειρίας των Koban, που είχα την ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά τα τελευταία χρόνια, λόγω της συνεργασίας μου με ιαπωνικά πανεπιστήμια, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και να προσαρμοστεί στα εγχώρια δεδομένα.
Ήδη από το 1880 η Ιαπωνία έχει εφαρμόσει το κοινοτικό σύστημα δημόσιας ασφάλειας που βασίζεται στα Koban στις αστικές περιοχές και στα Residential Police Box για την ύπαιθρο. O θεσμός των Koban (Police Box), δηλ. μικροί αστυνομικοί σταθμοί της γειτονιάς, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην πρόληψη και πάταξη του καθημερινού εγκλήματος στην Ιαπωνία και στην εμπέδωση αισθήματος ασφάλειας ανάμεσα στους πολίτες. Ήδη, χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Σιγκαπούρη έχουν υιοθετήσει αρκετά στοιχεία της οργάνωσης των Koban.
Τα Koban είναι το μικρότερο οργανωτικό μέρος της ιαπωνικής στυνομίας, ανήκουν διοικητικά σε κεντρικούς αστυνομικούς σταθμούς πόλεων και τοποθετούνται σε αστικές περιοχές και σε μέρη με υψηλή εγκληματικότητα. Σε όλη την Ιαπωνία υπάρχουν περίπου 6.000 Koban. Οι αστυνομικοί που υπηρετούν στα Koban εκτελούν τα συνηθισμένα τους καθήκοντα, αλλά σε μια συνεχή αλληλεπίδραση και αλληλοκατανόηση με τους κατοίκους και την κοινωνία.
Η εφαρμογή του συστήματος των Koban θα μπορούσε να αλλάξει δραστικά τη φιλοσοφία της δημόσιας ασφάλειας στη χώρα μας. Να περάσουμε από το αυστηρό αστυνομικό στο κοινοτικό σύστημα δημόσιας ασφάλειας. Η εφαρμογή του είναι απλή και χαμηλού κόστους. Διατηρούνται οι κεντρικοί αστυνομικοί σταθμοί, όπου θα υπάρχουν η κεντρική διοίκηση, οι διοικητικές και επιστημονικές υπηρεσίες, τα κρατητήρια και γενικά όλη η υποδομή ενός σύγχρονου κεντρικού αστυνομικού σταθμού. Οι διοικητικές και επιστημονικές εργασίες στους κεντρικούς σταθμούς εκτελούνται από πολιτικό προσωπικό με την άμεση επίβλεψη αστυνομικού. Ο κάθε κεντρικός αστυνομικός σταθμός έχει στη δικαιοδοσία του έναν αριθμό Koban σε περιοχές που εκτιμάται ότι παρουσιάζουν αυξημένο πρόβλημα δημόσιας ασφάλειας. Εκεί θα υπηρετούν μάχιμοι αστυνομικοί σε τρεις βάρδιες και επί 24ώρου βάσεως. Οι αστυνομικοί στα Koban δεν έχουν καμία διοικητική απασχόληση ή άλλη γραφειοκρατική εργασία. Τα Koban μπορεί να τοποθετούνται σε πλατείες, σε σταθμούς του μετρό και γενικά σε πολυσύχναστους χώρους. Ο αριθμός των υπηρετούντων αστυνομικών σε κάθε Koban και ανά βάρδια είναι από τρεις μέχρι οκτώ, ανάλογα με την επικινδυνότητα της περιοχής, και με έναν επικεφαλής ανά βάρδια.
Τα Koban της ιαπωνικής πραγματικότητας είναι μικρών διαστάσεων μη μόνιμες κατασκευές. Πρέπει να κατασκευάζονται από ισχυρό μεταλλικό περίβλημα που αντέχει σε επιθέσεις με εμπρηστικές βόμβες, πετροβολισμούς κ.τ.λ. Διαθέτουν δε παροχές ρεύματος, νερού, αποχέτευσης και προσωπικής υγιεινής, εξαερισμού, κλιματισμό, κάμερες ασφαλείας, σύγχρονα συστήματα ασφάλειας κτιρίου και τηλέφωνο επικοινωνίας. Δεν υπάρχουν κρατητήρια ή άλλοι χώροι εκτός από απλούς χώρους γραφείου. Τα μέσα μεταφοράς των αστυνομικών των Koban είναι μοτοσικλέτες που φυλάσσονται σε ειδικό στέγαστρο του κάθε Koban. Τα Koban είναι δε ανοιχτά στον κάθε πολίτη για όλο το 24ωρο. Ο κάθε δήμος ορίζει δημοτικό σύμβουλο γειτονιάς για τη συνεργασία των δήμων με τα Koban. Η συνεργασία αυτή είναι απαραίτητη για την ενίσχυση του κοινωνικού και κοινοτικού ρόλου της δημόσιας ασφάλειας και την αλληλοενημέρωση για θέματα εγκληματικότητας. Η φιλοσοφία της αστυνόμευσης μέσω Koban στην Ιαπωνία φαίνεται στην εικόνα που παραθέτουμε. Ο αστυνομικός υποκλίνεται και είναι στην υπηρεσία ενός μικρού παιδιού!

Στην ύπαιθρο και σε απομακρυσμένα χωριά και μικρά νησιά όπου η αστυνόμευση είναι σχεδόν ανύπαρκτη υπάρχει ο θεσμός του «αγροτικού Koban» (Residential Police Box). Ο θεσμός αυτός εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία στην Ιαπωνία. Νεαροί αστυνομικοί, μόλις αποφοιτούν από τις σχολές τους, είναι υποχρεωμένοι να κάνουν το «αγροτικό» τους στα αγροτικά Koban για ένα ή δύο χρόνια. Η κατασκευή των αγροτικών Koban είναι ίδιας φιλοσοφίας με αυτών του αστικού χώρου με τη διαφορά ότι είναι διώροφοι. Στον επάνω όροφο είναι η κατοικία του αστυνομικού και στον κάτω όροφο το γραφείο του.
Σε όλες τις αστυνομίες του κόσμου υπάρχει πάντα έλλειψη προσωπικού. Έτσι στην Ιαπωνία, για την αντιμετώπιση των ελλείψεων χωρίς υψηλού κόστους προσλήψεις, δημιουργήθηκε ο θεσμός του συμβούλου του Koban, που είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους πολίτες. Συνταξιούχοι αστυνομικοί που επιθυμούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους απασχολούνται άοπλοι στα Koban. Είναι μερικής απασχόλησης και έχουν ωριαία αμοιβή. Οι σύμβουλοι φορούν ειδική στολή και συνεπικουρούν τους αστυνομικούς των Koban σε θέματα όπως η καταγραφή απώλειας αντικειμένων από πολίτες, η καταγραφή απώλειας οχημάτων, η καταγραφή ζημιών και αιτίων οδικών ατυχημάτων, η έκθεση για οδικά ατυχήματα, η κάθε είδους άμεση βοήθεια σε πολίτες, το μοίρασμα οδηγιών σχετικά με την πόλη και χαρτών σε ξένους, η ασφάλιση και ασφάλεια του οικήματος όταν όλοι οι αστυνομικοί απαιτείται να είναι εκτός για επιχειρησιακούς λόγους και η εν γένει καταγραφή εστιών εγκληματικότητας. Ο θεσμός του συμβούλου του Koban θα ήταν μια καινοτόμος δράση για τη χώρα μας που θα συμβάλει σημαντικά όχι μόνο στην ενίσχυση του κοινωνικού και κοινοτικού ρόλου της αστυνόμευσης, αλλά και στην απελευθέρωση αστυνομικών για την πραγματική μάχη με το έγκλημα.
Δίπλα σ’ αυτούς τους απλούς, λειτουργικούς θεσμούς κατά το παράδειγμα της Ιαπωνίας, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι η αστυνόμευση και η Ελληνική Αστυνομία θα είναι ουδέτερες πολιτικά. Είναι ανάγκη να δημιουργηθεί Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας που θα εγγυάται και θα επιβλέπει την πολιτική ουδετερότητα του συστήματος αστυνόμευσης. Θα είναι δε η ασπίδα για την προστασία του συστήματος από πολιτικές και κομματικές πιέσεις και παρεμβάσεις. Σημαντικό καθήκον αυτής της επιτροπής θα είναι η διατήρηση των δημοκρατικών μεθόδων σε όλη την αστυνομική διοίκηση. Θα εποπτεύει δε τις σχολές της Αστυνομίας με σκοπό τον έλεγχο για τη διατήρηση των παραπάνω αρχών. Η Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας θα έχει επικεφαλής τον εκάστοτε υπουργό αρμόδιο για τη δημόσια ασφάλεια και πέντε μέλη που θα προτείνονται από τον πρωθυπουργό και θα επιλέγονται από τη Βουλή για τέσσερα χρόνια. Η Επιτροπή θα εργάζεται εντελώς ανεξάρτητα από την κυβέρνηση αλλά θα έχει σαν σύνδεσμο με αυτή τον υπουργό. Στα καθήκοντα της Επιτροπής θα είναι και η επιλογή και τοποθέτηση των υψηλόβαθμων αστυνομικών.
Οι συνθήκες για μια ριζική και καινοτόμο μεταρρύθμιση στο σύστημα δημόσιας ασφάλειας και αστυνόμευσης στη χώρα μας έχουν ωριμάσει. Η μελέτη της εμπειρίας άλλων χωρών, όπως αυτή της Ιαπωνίας, μπορεί να προσφέρει χρήσιμες, χαμηλού κόστους και αποτελεσματικές ιδέες.

* Περιβαλλοντολόγος-δασολόγος, δρ Πανεπιστημίου Ελσίνκι, ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας Θεσσαλονίκης
Κόσμος του Επενδυτή, 23-7-2011

1 σχόλιο:

  1. Ακριβώς έτσι ήταν και στην Ελλάδα, κάθε χωριό και ένας αστυνομικός.
    Σταδιακά μάζεψαν όλη την αστυνομία στην Αθήνα για να προστατεύει τους πολιτικούς από τους πολίτες, καθώς και τους κομματικούς συνεργάτες, πχ δημοσιογράφους που οπλοφορούν και έχουν τρελόχαρτο από το στρατό, τηλεοπτικούς σταθμούς, κομματικά γραφεία...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.