Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τα Σκόπια: Επισκόπηση και Παρατηρήσεις, β΄ μέρος

Θέσεις Ελλάδος-Σκοπίων για την Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου

Συνέχεια του προηγουμένου άρθρου

Τα δύο μέρη παρουσίασαν διαφορετικές θέσεις αναφορικά με την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου. Τα Σκόπια βάσισαν την προσφυγή στο άρθρο 21 παρ. 2 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, το οποίο διελάμβανε ότι οποιαδήποτε διαφορά ή διαμάχη αναφορικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας μπορεί να  κατατίθεται, από το κάθε συμβαλλόμενο μέρος, ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, εκτός από τη διαφορά η οποία αναφέρεται στο άρθρο 5 παρ.1, όπου γινόταν μνεία για συμφωνία των δύο μερών να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις ώστε να υπάρξει συμφωνία της διαφοράς όπως αυτή περιγράφεται στο Ψήφισμα 817 του 1993.

Το Ψήφισμα 817, με τη σειρά του, έκανε λόγο για διαφορά η οποία είχε προκύψει αναφορικά με το όνομα (των Σκοπίων), διαφορά η οποία πρέπει να επιλυθεί προς το συμφέρον της ειρήνης και των καλών γειτονικών σχέσεων στην περιοχή. Εν ολίγοις, η μόνη διαφορά, μεταξύ των δύο μερών, η οποία δεν θα μπορούσε να τεθεί ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου αφορούσε την ουσία του προβλήματος, αυτή του ονόματος.

Η Ελληνική Κυβέρνηση, από τη μεριά της, υποστήριξε την αναρμοδιότητα του Δικαστηρίου βάσει των εξής επιχειρημάτων:

Πρώτον, η διαμάχη ( της προσφυγής των Σκοπίων) αφορά τη διαφορά, όπως αυτή καθορίζεται στο άρθρο 5 παρ.1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας και στο Ψήφισμα 817 του 1993, η οποία βάσει του άρθρου 21 παρ.2 εξαιρείται από την δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου. Η ελληνική πλευρά, με άλλα λόγια, υποστήριξε ότι η διαμάχη της προσφυγής των Σκοπίων αφορά την ουσία της διαφοράς η οποία είναι η ονομασία των Σκοπίων και ως εκ τούτου το Διεθνές Δικαστήριο καθίσταται αναρμόδιο. Σύμφωνα με την ελληνική άποψη, η εξαίρεση του άρθρου 21 παρ. 2 είναι ευρεία και δεν περιλαμβάνει μόνο κάθε διαμάχη για την τελική επίλυση του ζητήματος του ονόματος, αλλά και “ κάθε διαμάχη ο διακανονισμός της οποίας θα προδίκαζε, άμεσα ή μέσω υπόνοιας, τη διαφορά περί ονόματος ”. Η ελληνική αντιπροσωπεία ισχυρίστηκε, επιπλέον, ότι το Δικαστήριο δεν μπορεί να αποφασίσει περί των ισχυρισμών των Σκοπίων χωρίς να αποφανθεί  για το ζήτημα της μη επίλυσης της διαφοράς του ονόματος, διότι αυτός θα ήταν ο μόνος λόγος ( η διαφορά περί του ονόματος ) για τον οποίο η Ελλάς θα διαφωνούσε για την είσοδο των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ. Περαιτέρω, η ελληνική κυβέρνηση τόνισε πως η απόφαση του Δικαστηρίου αναφορικά με την προσφυγή των Σκοπίων θα αφορούσε άμεσα την διαφορά του ονόματος,  διότι θα έβαζε ένα τέλος στο όποιο κίνητρο έχουν τα Σκόπια να συμμετέχουν στην διαπραγμάτευση για το όνομα όπως ορίζουν η Ενδιάμεση Συμφωνία και τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Καταληκτικό στοιχείο της ελληνικής πλευράς αναφορικά με το πρώτο βασικό επιχείρημα περί αναρμοδιότητας τους Δικαστηρίου, ήταν πως η Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, τον Απρίλιο του 2008, έκανε σαφές πως ο κύριος λόγος για την απόφαση της συμμαχίας ( μη είσοδο των Σκοπίων) ήταν η διαφορά του ονόματος, γεγονός το οποίο εμπίπτει στην εξαίρεση του άρθρου 21 παρ. 2 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. 

Δεύτερον, η ελληνική πλευρά υποστήριξε πως η παρούσα διαμάχη της προσφυγής αφορά την συμπεριφορά των μελών του ΝΑΤΟ  (στη σύνοδο Κορυφής του Απριλίου 2008 στο Βουκουρέστι), συμπεριφορά η οποία δεν υπόκειται στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου. Τρίτον, η Ελληνική Κυβέρνηση σημείωσε ότι η όποια απόφαση του Δικαστηρίου δεν θα είχε πρακτική εφαρμογή διότι δεν θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την συμμετοχή των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ ή σε άλλο διεθνή οργανισμό. 

Τέλος, η ελληνική αντιπροσωπεία σε μια εκ των προτέρων καταδικασμένη επιχειρηματολογία, ισχυρίστηκε ότι η άσκηση αρμοδιότητας του Δικαστηρίου στην παρούσα προσφυγή, θα παρεμβαλλόταν με τις διαπραγματεύσεις για το όνομα οι οποίες διεξάγονται μεταξύ των δύο μερών, και ως εκ τούτου, θα ήταν ασυμβίβαστη με την δικαστική του λειτουργία. Επίσης, η απόφαση σημειώνει πως αρχικά η ελληνική αντιπροσωπεία ισχυρίστηκε πως οι ενέργειες τις στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Απρίλιο του 2008, δεν εμπίπτουν στη  δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, εφόσον δεν παραβίασαν την Ενδιάμεση Συμφωνία λόγω του άρθρου 22 αυτής. Στο άρθρο 22 γίνεται αναφορά  ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία δεν στρέφεται εναντίον κανενός και ότι δεν παραβιάζει υπάρχοντα δικαιώματα των δύο μερών μέσω διμερών ή πολυμερών συμφωνιών σε ισχύ. Σύμφωνα με την ερμηνεία της ελληνικής πλευράς, οι υποχρεώσεις των δύο μερών –Ελλάδος και Σκοπίων- από  διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες θεωρούνται υπέρτερες σε σχέση με τις υποχρεώσεις των δύο μερών όπως αυτές απορρέουν από την Ενδιάμεση Συμφωνία. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η ελληνική πλευρά σταδιακά άλλαξε τακτική και τελικά χρησιμοποίησε τους ισχυρισμούς της για το άρθρο 22 όχι για την αρμοδιότητα ή μη του Δικαστηρίου, αλλά για την ουσία της προσφυγής, δηλαδή αν ή Ελληνική Κυβέρνηση όντως παραβίασε το άρθρο11 παρ. 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Είναι αμφίβολο κατά πόσο μια τέτοια αλλαγή στη βασική επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς ωφέλησε την όλη παρουσίαση των ελληνικών θέσεων. Σε κάθε περίπτωση το επιχείρημα της ελληνικής πλευράς αναφορικά με το άρθρο 22, αξιολογήθηκε από το Δικαστήριο για την ουσία της υπόθεσης και όχι για το ζήτημα της αρμοδιότητας.

Η σκοπιανή αντιπροσωπεία ισχυρίστηκε πως η παρούσα διαφορά ( προσφυγή) δεν αφορά την διαφορά του ονόματος μεταξύ των δύο χωρών. Η σκοπιανή πλευρά απέρριψε τον ευρύ χαρακτήρα της εξαίρεσης του άρθρου 21 παρ. 2 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, όπως ισχυρίστηκε η ελληνική αντιπροσωπεία. Η παρούσα διαμάχη  (προσφυγή), θεώρησε η σκοπιανή πλευρά, δεν απαιτεί από το Δικαστήριο να εκφράσει άποψη αναφορικά με την διαφορά του ονόματος η οποία εξαιρείται από την δικαιοδοσία του βάσει του άρθρου 21 παρ. 2 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Τέλος, αναφορικά με το περιεχόμενο της Διακήρυξης της Συνόδου Κορυφής, σύμφωνα με τα Σκόπια, το γεγονός  ότι στο κείμενο γινόταν λόγος για πρόσκληση μέλους στα Σκόπια μόλις υπάρξει επίλυση της διαφορά του ονόματος, δεν αλλάζει την φύση της προσφυγής σε μια διαμάχη περί του ονόματος.  ( Συνεχίζεται )

 Ιωάννης Σ. Λάμπρου, Πολιτικός Επιστήμων-Διεθνολόγος