30/10/12

Η ελληνική εξωτερική πολιτική και διπλωματία του Ιωάννη Μεταξά έναντι της Ιταλίας (1936-1940)

γράφει ο Αρχιμανδρίτης κ. ΚΥΡΙΛΛΟΣ  ΚΕΦΑΛΟΠΟΥΛΟΣ

 Το 1936, όταν ο Ιωάννης Μεταξάς κήρυξε την δικτατορία της 4ης Αυγούστου και εξ αιτίας του εσωτερικού κομμουνιστικού κινδύνου και της αναταραχής στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδος, στον διεθνή χώρο είχαν ήδη εκδηλωθεί τα πρώτα σημάδια του επερχομένου πολέμου ( ενσωμάτωση Ρηνανίας στην Γερμανία, κατάκτηση Αβυσσηνίας από τους Ιταλούς, ιταλική παρουσία στην Αλβανία, ισπανικός εμφύλιος). Οι επεκτατικές διαθέσεις της ιταλικής εξωτερικής πολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο γίνονταν εύκολα αντιληπτές.  Σε αυτές τις δυσμενείς διεθνείς συνθήκες κύριο μέλημα της εξωτερικής πολιτικής του Μεταξά ήταν να διατηρήσει την ουδετερότητα της Ελλάδος.

Έτσι, προσπαθεί να αποφύγει τις ιταλικές προκλήσεις ώστε να αποτραπεί ο πόλεμος, και ταυτόχρονα επιζητεί την βρετανική υποστήριξη ως αντιστάθμισμα της ιταλικής διεισδυτικότητας στην νοτιοανατολική Ευρώπη, Βαλκάνια και Μεσόγειο. Επιπλέον, φροντίζει να προετοιμάσει πολεμικά την χώρα για το ενδεχόμενο ενός πολέμου. Είναι ενδεικτικό ότι την τετραετία 1936-1940 δαπανήθηκαν 12 δις δρχ. για τον εξοπλισμό και την οχύρωση της χώρας [i].

Η ελληνική εξωτερική πολιτική του Μεταξά, που δεν διέφερε ουσιαστικά από αυτήν που είχε ακολουθηθεί τα προηγούμενα έτη, είχε στόχο την διατήρηση της ελληνικής ουδετερότητας. Αυτή η ουδετερόφιλη πολιτική προς τις ξένες δυνάμεις είχε δύο κατευθύνσεις, την βαλκανική και την μεσογειακή. Θεμέλιο της πρώτης ήταν το Βαλκανικό Σύμφωνο του 1934 μεταξύ Ελλάδος, Τουρκίας, Γιουγκοσλαβίας και Ρουμανίας, που συσπείρωνε τις βαλκανικές χώρες σε μία συμμαχία που σκοπούσε στην εξασφάλιση της ειρήνης και την αντιμετώπιση της βουλγαρικής κατά κύριο λόγο επιθετικότητας. Ωστόσο, στρατιωτικές υποχρεώσεις δεν προέκυπταν για τις βαλκανικές χώρες σε περίπτωση επιθέσεως από μία εξωβαλκανική Μεγάλη Δύναμη. Έτσι, π.χ. σε μία ιταλική επίθεση κατά ενός βαλκανικού κράτους, τα άλλα κράτη θα παρέμεναν ουδέτερα. Έτσι όμως δεν διασφαλιζόταν πλήρως η ειρήνη ούτε και η Ελλάδα από την ιταλική απειλή, η οποία το 1934 δεν ήταν εμφανής.

Βασιλιάς Γεώργιος Β΄
Η έλλειψη σχετικής πρόβλεψης το 1934 θα δεσμεύει και την πολιτική Μεταξά, που δεν προσδοκά στρατιωτική ενίσχυση από τα βαλκανικά κράτη. Άλλωστε, η βαλκανική του πολιτική βασιζόταν στον άξονα φιλίας Ελλάδος και Τουρκίας, και στην πρόταξη της βουλγαρικής απειλής (πρβλ. αμυντική γραμμή οχυρών Μεταξά)[ii]. Έναντι των άλλων εξωβαλκανικών δυνάμεων και των επιδιώξεών τους στην Βαλκανική, η πολιτική της Ελλάδος θα ήταν εξισορροπητική και ίσων αποστάσεων. Ως προς την μεσογειακή πολιτική, ο Μεταξάς επιζητούσε την ναυτική συνεργασία της Βρετανίας για να αντισταθμίσει την ιταλική απειλή στην ανατολική Μεσόγειο. Ο ίδιος ο Μεταξάς από τον Ιούλιο του 1936 είχε σπεύσει να διαβεβαιώσει τους Βρετανούς ότι η Ελλάδα θα τηρήσει όμοια πολιτική με την βρετανική στον χώρο της Μεσογείου. Αλλά και μετά την 4η Αυγούστου διαβεβαίωνε τον Βρετανό πρέσβυ Waterlow  για την φιλοβρετανική του στάση. Ανάλογες ήσαν και οι θέσεις του βασιλέως Γεωργίου Β' [iii]. To 1937 o Μεταξάς θα δώσει έμπρακτο δείγμα της στάσης του όταν υπογράφθηκαν ή αναθεωρήθηκαν συμβάσεις της ελληνικής κυβερνήσεως με βρετανικές εταιρίες, στις οποίες είχαν παραχωρηθεί προνόμια στον τομέα των τηλεπικοινωνιών.

Αλλά και αργότερα, το 1938 ο Μεταξάς επαναλαμβάνει ανάλογες βεβαιώσεις. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο δήλωνε ότι ''σε περίπτωση πολέμου η Ελλάδα θα τηρούσε στάση φιλικής ουδετερότητας προς την Βρετανία'', ενώ τον Οκτώβριο του ιδίου έτους έλεγε στον Waterlow ότι θα ήθελε πιο στενές διμερείς σχέσεις. Στα τηλεγραφήματα του Βρετανού πρέσβεως προς την κυβέρνησή του αναφέρονται τα επιχειρήματα του Μεταξά υπέρ μιας διακρατικής συμμαχίας ( γεωγραφική θέση της Ελλάδος, δυνατότητα ελιμενισμού του βρετανικού στόλου στα ελληνικά ύδατα, παροχή βρετανικής οικονομικής ενίσχυσης σε αντιστάθμισμα της γερμανικής οικονομικής διείσδυσης στην Ελλάδα κ.ά.).

Ευλόγως  τίθεται το ερώτημα γιατί ο Μεταξάς εμφανίζεται να ακολουθεί φιλοβρετανική πολιτική, ενώ πιο αναμενόμενη θα ήταν μία φιλοαξονική στάση, την στιγμή μάλιστα που και οικονομικές δεσμεύσεις υπήρχαν προς την Γερμανία και ιδεολογικές συγγένειες με το καθεστώς της. Η συμπάθεια του Μεταξά προς την Γερμανία υπήρξε αναμφισβήτητη. Ο ίδιος είχε εκπαιδευθεί στην Ακαδημία Πολέμου του Βερολίνου, και το καθεστώς της 4ης Αυγούστου είχε ως πρότυπο το εθνικοσοσιαλιστικό γερμανικό κράτος και το ιταλικό φασιστικό, των οποίων η ιδεολογία και οι θεσμοί έγιναν προσπάθειες να εφαρμοσθούν στην Ελλάδα. Παρά τις ιδεολογικές συγγένειες των καθεστώτων, ο Μεταξάς ήταν υποχρεωμένος εκ των πραγμάτων να ακολουθήσει φιλοβρετανική πολιτική. Η βρετανική επιρροή στην Ελλάδα ήταν μεγάλη και βασικός της προωθητής ήταν ο βασιλεύς Γεώργιος ο Β', αγγλόφιλος, για την παλινόρθωση του οποίου το 1935 ο βρετανικός παράγων υπήρξε καίριος. Ο Μεταξάς δεν διέθετε ισχυρά ερείσματα στον λαό και τον στρατό και ουσιαστικά βρισκόταν σε μειονεκτική θέση έναντι του βασιλέως [iv]. Πάντα φοβόταν μήπως οι Βρετανοί αποσύρουν την υποστήριξη στο καθεστώς του και τον ανατρέψουν[v]. Ο φόβος αυτός θα τον διακατέχει ως το 1940. Επιπλέον, Βρετανοί ομολογιούχοι ήλεγχαν μέρος του ελληνικού δημοσίου εξωτερικού χρέους και έτσι ασκούνταν πίεση οικονομική, όπως συνέβη το 1937.

Ο κυριότερος όμως λόγος της φιλοβρετανικής στάσης του Μεταξά ήταν γεωπολιτικός. Ήδη από το 1934, πριν δηλ. ανέλθει στην εξουσία, είχε διατυπώσει το δόγμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για τον μεσογειακό χώρο. Σε σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών την 3η Μαρτίου 1934 (για τις διαβουλεύσεις για το περιεχόμενο του Βαλκανικού Συμφώνου) είχε πει: ''Η Ελλάς δεν είναι μία χερσόνησος περιβρεχομένην από θάλασσαν, αλλά μία θάλασσα περιβαλλομένη υπό ξηράς…η Ελλάς δεν δύναται λοιπόν να τα βάλη ως εκ της γεωγραφικής της θέσεως με καμμίαν απολύτως ναυτικήν Δύναμιν Μεγάλην. Είναι πράγμα το οποίον ουδέ δύναται να σκεφθή… Αν και είναι βεβαίως παράτολμον εις την πολιτικήν να δημιουργή κανείς δόγματα, η Ελλάς δύναται να θέση ως δόγμα πολιτικόν ότι εν ουδεμία περιπτώσει δύναται να ευρεθή εις στρατόπεδον αντίθετον εκείνου, εις το οποίον θα ευρίσκεται η Αγγλία. Δυνάμεθα τούτο ν ατο θεωρήσωμεν ως δόγμα. Εγώ τουλάχιστον το ασπάζομαι''[vi]. Εξετάζοντας επίσης συσχετικά το ενδεχόμενο μιας πολεμικής αντιπαράθεσης στην ευρύτερη περιοχή με την Ιταλία, που ήταν μία ναυτική δύναμη, πρότεινε πολιτική ουδετερότητας έναντι αυτής.

Ταυτόσημη ήταν τότε και η πολιτική που πρότεινε ο Ελευθ. Βενιζέλος, και την οποία είχε ακολουθήσει ως τότε: ''η πολιτική αύτη συνίστατο εις την αποκατάστασιν σχέσεων με την μεγάλην μεσογειακήν Δύναμιν, την γείτονά μς Ιταλία, σχέσεων όσον είναι δυνατόν εγκαρδίων και αναλόγων με εκείνας τας οποίας έχει η Ελλάς επί έναν όλον αιώνα με την Γαλλίαν και την Αγγλίαν''[vii]Θα μπορούσε να ειπωθεί συμπερασματικά ότι η φιλοβρετανική πολιτική του Μεταξά δεν ήταν απλώς μία επιβεβλημένη εκ των πραγμάτων ακολουθητέα πολιτική, αλλά και μία συνειδητή επιλογή βασισμένη στην εκτίμηση των στρατηγικών και γεωπολιτικών δεδομένων, ενταγμένη στην συνολικότερη ελληνική εξωτερική πολιτική στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου, που ελάμβανε υπ' όψιν της τον ιταλικό παράγοντα. Το δόγμα αυτό διακηρυγμένο από το 1934, τμήμα της πολιτικής Βενιζέλου, θα ακολουθήσει με συνέπεια ο Ιω. Μεταξάς. Επομένως, η φιλοβρετανική του στάση διαμορφώνεται σε σχέση με την ιταλική παρουσία και επιθετικότητα, και στοχεύει αφ' ενός στην αμυντική εξασφάλιση της Ελλάδος και αφ' ετέρου στην διατήρηση των λεπτών ισορροπιών στις σχέσεις ενός κράτους που επιθυμεί να παραμείνει ουδέτερο στον μεσογειακό ανταγωνισμό των δύο ναυτικών δυνάμεων, της Βρετανίας και της Ιταλίας. Η μεσογειακή πολιτική της Ελλάδος εξηρτάτο από την στάση των δύο αυτών δυνάμεων και τις μετξύ τους σχέσεις.

Η Βρετανία σαφώς ήθελε να υπάρχει στην Ελλάδα φιλοβρετανικό καθεστώς, και γι' αυτό στήριζε τον Μεταξά. Ο Waterlow στις αναφορές του διαβεβαίωνε για την φιλική στάση του Μεταξά και την χρησιμότητά του για την βρετανική πολιτική, ενώ ο υπουργός εξωτερικών Sir Antony Eden δήλωνε στην βρετανική βουλή ( 28 Απριλίου 1937) ότι η εξωτερική πολιτική της χώρας του στηρίζεται σε φιλικά καθεστώτα ασχέτως ιδεολογίας[viii] . Ωστόσο η Βρετανία δεν επιθυμούσε να αναλάβει συμμαχικές υποχρεώσεις έναντι της Ελλάδος ούτε να εγγυηθεί τα σύνορά της. Έτσι απέρριπτε τις σχετικές προτάσεις του Μεταξά. Αιτία ήταν η προσπάθειά της να κρατήσει τις καλές 
Η Ευρώπη το 1939
σχέσεις με την Ιταλία, καθώς μία πιο στενή συμμαχία με την Ελλάδα θα ενοχλούσε την Ρώμη. Για τα βρετανικά συμφέροντα σημαντικότερη ήταν η διατήρηση της ισορροπίας ισχύος των στόλων των δύο χωρών στην Μεσόγειο. Άλλωστε, υπήρχε η ιταλοβρετανική ''συμφωνία κυρίων'' (Gentlemen's agreement) του Ιανουαρίου 1937, με την οποίαν αναγνωρίζονταν αμοιβαίος σεβασμός στα συμφέροντα των μεσογειακών αυτών δυνάμεων και στο υπάρχον status quo[ix].

Παρ' όλες τις βρετανικές προσπάθειες κατευνασμού της Ιταλίας, η τελευταία παρέμενε σταθερή στην φιλόδοξη πολιτική της στην νοτιοανατολική Ευρώπη και Μεσόγειο. Οι εταίροι του Άξονα είχαν συμφωνήσει, σε συνάντηση του Ιταλού υπ. Εξωτερικών κόμητος Ciano με τον  Hitler στις 24 Οκτωβρίου 1936, ότι η Αλβανία, Γουγκοσλαβία, Ελλάδα και Μεσόγειος θα αποτελούσαν ιταλική ζώνη επιρροής, και ότι κάθε ανατροπή του μεσογειακού status quo θα απέβαινε υπέρ των ιταλικών συμφερόντων. Η ιταλική διπλωματία δραστηριοποιείτο για να ενισχύσει την παρουσία της στις περιοχές που της είχαν ''παραχωρηθεί'' από την σύμμαχό της Γερμανία. Με διάφορες ενέργειες, όπως το σύμφωνο φιλίας με την Γιουγκοσλαβία ( 25 Μαρτίου 1937) και η πολιτική επιρροή στην Αλβανία, που από το 1926 ουσιαστικά ήταν προτεκτοράτο της, προωθούνταν η ιταλική διείσδυση στα Βαλκάνια, ενώ τα Δωδεκάνησα ήταν έξοχη ιταλική ναυτική βάση στην Μεσόγειο.

Οι κινήσεις της Ιταλίας αποτελούσαν προμηνύματα απειλητικά για την Ελλάδα. Ο Μεταξάς στο ημερολόγιό του καταγράφει την ανησυχία του[x]. Ωστόσο, η ιταλική πλευρά φροντίζει να καθησυχάσει τις ελληνικές ανησυχίες. Στο τηλεγράφημα της 2ας Νοεμβρίου 1938  του Έλληνος πρέσβεως στην Ρώμη, διαβάζουμε τις φιλικές διαβεβαιώσεις του Μουσολίνι προς τον Έλληνα ομόλογό του και τις εγγυήσεις του για μετριοπαθή στάση προς τους Δωδεκανησίους[xi]Αλλά η Ελλάδα δεν μπορεί να βασισθεί στις καθησυχαστικές δηλώσεις του Μουσσολίνι. Οι φήμες και τα τηλεγραφήματα της πρεσβείας στην Ρώμη μιλούν για πιθανή ιταλική εισβολή στην Αλβανία. Ο Μεταξάς, ανήσυχος από τις πληροφορίες, γράφει στο ημερολόγιο: ''τι εβδομάδα! Τώρα θα κινηθή ο Μουσσολίνι; μπορεί να μην κινηθή; και τι έχουμε να υποστούμε εμείς; Ανησυχίες μου σοβαρές απόψε'' ( 17 Μαρτίου). Την επομένη γράφει:  ''Φοβερά απόφασίς μου εν περιπτώσει ιταλικής απειλής''[xii]. Οι υποψίες του Μεταξά επιβεβαιώνονται. Στις 7 Απριλίου οι Ιταλοί καταλαμβάνουν την Αλβανία και διώχνουν τον βασιλιά της Αχμέτ Ζώγο, που καταφεύγει στην Ελλάδα.

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος του γεγονότος στην Ελλάδα υπήρξε τεράστιος. ''θα έλεγε κανείς ότι ο ελληνικός λαός είχε προαισθανθεί ότι η μεταβολή εκείνη στις σχέσεις της Ιταλίας και της Αλβανίας, δεν ήταν στην πραγματικότητα παρά ο πρόλογος της φοβερής τραγωδίας που, ούτε καν δύο χρόνια αργότερα, θα σάρωνε την Ελλάδα'' σημειώνει ο Εμμ. Γκράτσι, Ιταλός πρέσβυς στην Αθήνα[xiii].
Η ιταλική επιθετικότητα, που αρκετοί υποψιάζονταν, τώρα ήταν απτή. Η κατάληψη της Αλβανίας δημιουργούσε κοινά σύνορα με την Ελλάδα. Οι ιταλικές στρατιές ήσαν στραμμένες προς την Ελλάδα. Ο Γκράτσι σπεύδει να δηλώσει ότι η χώρα του θα σεβασθεί την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδος. Ο Μεταξάς, δύσπιστος, είχε ήδη πάρει την ''φοβεράν απόφασιν'' να αμυνθεί σε περίπτωση ιταλικής απειλής. Γνωρίζει τα δεινά ενός πολέμου που, συν τοις άλλοις, θα επέφερε την πτώση του καθεστώτος του. Είναι αναγκασμένος να προετοιμάσει την χώρα και για να ισχυροποιήσει την θέση της αναζητεί διεθνή στηρίγματα και συμμαχίες. Την 1η Απριλίου, πριν την επικείμενη εισβολή στην Αλβανία, τηλεγραφεί στο Λονδίνο: ''επιθυμούμεν ζωηρώς να μείνωμεν μακράν των διενέξεων αυτών…πλην δεν δυνάμεθα να παραβλέψωμεν την μεσογειακήν μας θέσιν και την ζωτικήν ανάγκην να μην ευρεθώμεν ποτέ αντιμέτωποι των Άγγλων''[xiv].

Παράλληλα, από τις 8 Απριλίου είχε διαταχθεί πολεμική ετοιμότητα της χώρας για ενδεχόμενη επίθεση στην Ήπειρο ή την Κέρκυρα. Γράφει ο Μεταξάς στο ημερολόγιο: ''έχω απόφασιν να αντισταθώ μέχρις εσχάτων. Προτιμώ την τελείαν καταστροφήν διά τον τόπον μου παρά την ατίμωσιν''[xv]. Προσπαθεί πάντως να μην προκαλεί την Ιταλία. Έτσι, ενημερώνει τηλεγραφικά τον Τσιάνο ότι δεν θα επιτρέψει πολιτική δραστηριότητα του εκπτώτου Αχμέτ Ζώγου που να διαταράξει τις καλές σχέσεις με την Ιταλία. Ο Μουσολίνι ανταπαντά ( 9 Απριλίου) με ευχαριστίες τηλεγραφικές για τον περιορισμό του Ζώγου και επιβεβαιώνει ότι ''στενάς φιλικάς σχέσεις αι οποίαι συνδέουν τας δύο χώρας και των οποίων η διατήρησις θα είναι η βάσις της πολιτικής μου εις το παρόν και το μέλλον''[xvi]Ο Μεταξάς ανακοινώνει στον λαό τις εγγυήσεις του Μουσολίνι  Αυτό, σε συνδυασμό με την αγγλογαλλική εγγύηση των συνόρων της Ελλάδος (και της Ρουμανίας), που δόθηκε στις 13 Απριλίου, συμβάλλουν στον καθησυχασμό της ελληνικής κοινής γνώμης. Αλλά η εγγύηση της 13ης Απριλίου ήταν μία δήλωση αλληλεγγύης που δεν δημιουργούσε ρητές υποχρεώσεις των εγγυητών έναντι της Ελλάδος. Ήταν μάλλον θεωρητική παρά στρατιωτική η '' εγγύηση'', και είχε χαρακτήρα προειδοποιητικό προς την Ιταλία, η οποία είχε τώρα παραβιάσει την ''συμφωνία κυρίων'' της 2ας Ιανουαρίου 1937 ανατρέποντας μονομερώς υπέρ της το status quo της Μεσογείου[xvii].

Μετά την αλβανική κρίση, επιχειρήθηκε να αποκατασταθούν οι ελληνοϊταλικές σχέσεις και να μειωθεί η ένταση. Ήταν κάτι που επιθυμούσε η Βρετανία, πιστή στην κατευναστική της στάση προς την Ιταλία, η ίδια η Ιταλία (φραστικά τουλάχιστον και προς το παρόν) και ο Μεταξάς. Η εξομάλυνση των διμερών σχέσεων είχε σημασία, καθώς αυτές βασίζονταν στο μεταξύ τους σύμφωνο φιλίας του 1928, που έληγε την 1η Οκτωβρίου 1939. Ο Μεταξάς, συνεπής στην ουδετερόφιλη και καλών σχέσεων πολιτική, πήρε την πρωτοβουλία και, μιλώντας στις 21 Αυγούστου στον Γκράτσι, του τόνισε την σημασία που απέδιδε στην ελληνοϊταλική φιλία, και βεβαίωσε ότι δεν είχε παραχωρηθεί δικαίωμα χρήσης  ελληνικών λιμένων από τον βρετανικό στόλο. Παράλληλα διαμαρτυρήθηκε για κάποιες ενέργειες, εχθρικά δημοσιεύματα, ενοχλητικές ιταλικές πτήσεις[xviii]. Είχαν προηγηθεί (Μάιος 1939) παραστάσεις Μεταξά στον Γκράτσι για υπερβολική συγκέντρωση ιταλικού στρατού στην Αλβανία.

Οι γραπτές προτάσεις του Μουσολίνι από πέντε σημεία ήρθαν στις 12 Σεπτεμβρίου, προτάσεις φιλικές και βεβαιώσεις ειρήνης και μη επιθέσεως. Μάλιστα, περιλαμβάνονταν πρόταση απόσυρσης ιταλικών στρατευμάτων στα 20 χλμ. από την αλβανική μεθόριο. Οι προτάσεις Μουσολίνι σήμαιναν επιθυμία ανανεώσεως του συμφώνου του 1928. Ο Μεταξάς δέχθηκε εγκαρδίως τις προτάσεις, και στις 20 Σεπτεμβρίου κοινό ανακοινωθέν ανέφερε ότι οι διμερείς σχέσεις ''εξακολουθούν να είναι ειλικρινώς φιλικαί και να εμπνέωνται υπό πνεύματος πλήρους και αμοιβαίας εμπιστοσύνης''. Παράλληλα ο Μεταξάς είχε ειδοποιήσει την βρετανική κυβέρνηση για να γνωρίζει την θέση της προτού προβεί σε ανανέωση του συμφώνου με την Ιταλία. Αυτή όμως επιθυμούσε ένα σύμφωνο χωρίς ουσιαστικές δεσμεύσεις της Ελλάδος, δηλαδή να μην υποχρεώνεται αυτή σε ουδετερότητα σε περίπτωση ιταλοβρετανικής ρήξης, η οποία φαινόταν πιθανή στο μέλλον, καθώς ο πόλεμος είχε αρχίσει (εισβολή Χίτλερ σε Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου), και η Ιταλία, αν και ουδέτερη ακόμη, συνδεόταν με την Γερμανία με το ''Χαλύβδινο Σύμφωνο'' (22 Μαΐου 1939) που προέβλεπε αμοιβαία στρατιωτική συνεργασία. Τα βρετανικά στρατηγικά συμφέροντα εν όψει μιας ευρείας σύρραξης εξυπηρετούνταν καλύτερα από μία φιλικά ουδέτερη Ελλάδα που δεν είχε δεσμεύσεις ούτε προς την Βρετανία ούτε προς την Ιταλία ακόμη περισσότερο. Γι' αυτόν τον λόγο, το Foreign Office ήταν αντίθετο προς την ανανέωση του ελληνοϊταλικού συμφώνου[xix]. Ο Μεταξάς πιεζόμενος από την αποθαρρυντική στάση της Βρετανίας, δεν ανανέωσε το σύμφωνο. Οι δύο πλευρές περιορίσθηκαν σε ανακοινώσεις ότι θα διατηρούσαν σχέσεις συνεργασίας και εμπιστοσύνης.

Η μη ανανέωση του συμφώνου δεν επηρέασε αρνητικά τις διμερείς σχέσεις. Ασφαλώς η ανανέωσή του δεν θα αποτελούσε εμπόδιο στην σταθερά προσανατολισμένη επεκτατική πολιτική της Ιταλίας ούτε θα απέτρεπε την επίθεση του 1940. Είναι γεγονός ότι εκείνο το διάστημα ο Μουσολίνι έδειχνε φιλικές διαθέσεις έναντι της Ελλάδος. Δεν ένοιωθε ακόμη έτοιμος για πόλεμο ούτε επιθυμούσε να ανοίξει την συγκεκριμένη στιγμή βαλκανικό μέτωπο, κάτι που και ο Χίτλερ δεν ήθελε. Ο Μεταξάς πάλι, δέσμιος του βρετανικού παράγοντα στα ελληνικά πράγματα, δεν θα μπορούσε να ενεργήσει ενάντια στην θέλησή τους. Η επιλογή των αμοιβαίων φιλικών ανακοινώσεων ήταν σύμφωνη με το πνεύμα της ουδετερότητας: δεν δυσαρεστούσε την Βρετανία και διατηρούσε τις καλές σχέσεις με την Ιταλία[xx].

Το καλό κλίμα στις ελληνοϊταλικές σχέσεις διατηρήθηκε ως την άνοιξη του 1940. Στο διάστημα αυτό, δημοσιεύματα εφημερίδων και των δύο χωρών τόνιζαν τις καλές σχέσεις. Στα ίδια πλαίσια ο Μεταξάς, στα εγκαίνια της εκθέσεως ιταλικού βιβλίου στις 18 Δεκεμβρίου 1939, μιλά ενθέρμως για την κοινή ελληνοϊταλική πνευματική κληρονομιά[xxi]. Στο ίδιο διάστημα παρατηρείται στενότερη συνεργασία της Ελλάδος με την Βρετανία στον τομέα της οικονομίας και της ενίσχυσης της παράκτιας άμυνας και αεροπορίας[xxii]. Αλλά προς το παρόν, δεν υπήρχε διάθεση για άνοιγμα ενός βαλκανικού πολεμικού μετώπου.

Οι ελληνοϊταλικές σχέσεις άρχισαν πάλι να δοκιμάζονται (Απρίλιος 1940) από τις συχνές πτήσεις ιταλικών αεροπλάνων πάνω από την αλβανική μεθόριο και από διαδόσεις για σχέδιο κατάληψης της Κέρκυρας. Δημοσιεύματα προκλητικά ιταλικών εφημερίδων συντηρούσαν την καχυποψία στις σχέσεις των δύο χωρών με το να αναφέρονται σε επικείμενη αγγλική επέμβαση στην Ελλάδα. Για άλλη μία φορά ο Γκράτσι σπεύδει να διασκεδάσει τα δημοσιεύματα και να καθησυχάσει τον Μεταξά. Αυτός όμως έχει πλήρη επίγνωση της δύσκολης κατάστασης. Καθώς η θέση της Γαλλίας στο πολεμικό μέτωπο είναι δυσχερής, ο Μουσολίνι δείχνει να αποφασίζει οριστικά την είσοδό του στον πόλεμο. Στο ημερολόγιο του Μεταξά (Μάιος 1940) διαβάζουμε την ανησυχία του τόσο για τον διεθνή περίγυρο όσο και για την χειροτέρευση της υγείας του σε τόσο κρίσιμες στιγμές για την χώρα. Ορισμένες διαβουλεύσεις με τους Βαλκάνιους για συνεργασία των στρατιωτικών τους επιτελείων με σκοπό την αποτροπή της φημολογούμενης ιταλικής επιθέσεως, δεν απέδωσαν  Ο Μεταξάς ως προληπτικό μέτρο διατάζει την επιστράτευση μιας μόνο κλάσεως (η γενική επιστράτευση θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόκληση προς την Ιταλία).

Παρ' ότι τηρεί τα προσχήματα, γνωρίζει πως δύσκολα η ελληνική ουδετερότητα θα διαφυλαχθεί. Χωρίς βαλκάνιους συμμάχους και χωρίς να ελπίζει σε βοήθεια από τους Αγγλογάλλους ('' οι Άγγλοι και οι Γάλλοι μας άφησαν αόπλους και σχεδόν ανυπεράσπιστους'', γράφει στις 31 Μαΐου στο ημερολόγιό του), αναμένει πλέον  την ιταλική επίθεση ( ''κατά πάσαν πιθανότητα πόλεμος Ιταλίας, ας μας βοηθήσει ο Θεός! Θέσις Ελλάδος δύσκολος'', γράφει στις 20 και 21 Μαΐου . Η Γαλλία σύντομα θα συνθηκολογήσει και η Βρετανία δεν διαθέτει επαρκείς δυνάμεις στην ανατολική Μεσόγειο για να υπερασπίσει την Ελλάδα ή να υπερισχύσει της Ιταλίας στην θάλασσα. Η Ελλάδα ουσιαστικά μένει μόνη της για να αντιμετωπίσει την απειλή. Η αγγλογαλλική εγγύηση της 13ης Απριλίου 1939 των συνόρων της Ελλάδας αποδεικνύεται καθαρά θεωρητική ενώ πρακτικά είναι ανύπαρκτη.

Η Ιταλία εισέρχεται στον πόλεμο κατά των Αγγλογάλλων (10 Ιουνίου) και ταυτόχρονα εξαρτά την στάση της έναντι της Ελλάδος από την ίδια την ελληνική στάση. Στις 11 Ιουνίου 1940 ο Μεταξάς δηλώνει ότι η Ελλάδα θα παραμείνει αυστηρά ουδέτερη και δεν θα επιτρέψει στον βρετανικό στόλο να εισέλθει στα ελληνικά λιμάνια[xxiii]. Ο σκοπός της δήλωσης είναι να αφαιρέσει από τον Μουσολίνι την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ως πρόφαση το ενδεχόμενο της βρετανικής επέμβασης, που θα σήμαινε παραβίαση της ελληνικής ουδετερότητας, ώστε να της κηρύξει τον πόλεμο. Η δήλωση αυτή δεν ανέκοψε την ιταλική προκλητικότητα, η οποία αντιθέτως ενισχύθηκε μετά την αποτυχία του Μουσολίνι να πετύχει ευνοϊκούς όρους για την χώρα του μετά την γαλλική συνθηκολόγηση. Αρχίζουν να αποστέλνονται στην Ελλάδα σκηνοθετημένα ιταλικά διαβήματα που αναζητούν το πρόσχημα της επέμβασης. Στις 18 Ιουνίου ανακοινώνεται στον Έλληνα πρέσβυ στην Ρώμη ότι η παρουσία πλοίων του βρετανικού στόλου στα λιμάνια της Κρήτης παραβιάζει την ελληνική ουδετερότητα. Ύστερα από διαμαρτυρίες του Μεταξά και του Έλληνα πρέσβεως, η ιταλική πλευρά αναγνωρίζει ότι οι πληροφορίες της ήταν λανθασμένες[xxiv]. Νέο διάβημα της 26ης Ιουνίου κατηγορεί τον Έλληνα πρέσβυ στην Άγκυρα για δράση εναντίον του Άξονα, ενώ στις 3 Ιουλίου ο Τσιάνο διαμαρτύρεται στον Ι. Πολίτη (πρέσβυ στην Ρώμη) γιατί έχει, ως ισχυρίζεται, αποδείξεις ότι αγγλικά πολεμικά πλοία χρησιμοποιούν τα ελληνικά λιμάνια και παρενοχλούν τα ιταλικά πλοία. ''η διδόμενη εις τον αγγλικόν στόλον βοήθεια, είπε ο Τσιάνο, σημαίνει πόλεμον προς την Ιταλίαν και την Γερμανία''. Ακολουθούν οι ελληνικές διαψεύσεις από την πρεσβεία στην Ρώμη. Ο Μεταξάς στο ημερολόγιό του σημειώνει την ανησυχία του[xxv].


Το ζητούμενο της ιταλικής κυβέρνησης δεν είναι η αλήθεια, αλλά η πρόφαση πολέμου, ένα προσχηματικό casus belli. Οι προκλήσεις συνεχίζονται και παίρνουν πολεμική μορφή. Ιταλικά αεροπλάνα σε τρεις περιπτώσεις βομβαρδίζουν ελληνικά πλοία. Τα περιστατικά παραμένουν κρυφά για να μην αναστατωθεί η κοινή γνώμη, ενώ οι ελληνικές ρηματικές διακοινώσεις παραμένουν αναπάντητες. Στις αρχές Αυγούστου οι προκλήσεις κορυφώνονται. Τα ιταλικά πρακτορεία ειδήσεων ανακινούν θέμα μειονότητας της Τσαμουριάς αναγορεύοντας τον φόνο ενός Αλβανού κακοποιού σε πράξη κατά ενός Αλβανού πατριώτη. Στις 15 Αυγούστου τορπιλίζεται το ''Ελλη'' στην Τήνο από ιταλικό υποβρύχιο. Το επίσημο ανακοινωθέν μιλάει για δράστες ''αγνώστου εθνικότητος''. Ο Μεταξάς ακόμη και τώρα τηρεί τέτοια στάση για να μην προσφέρει στην Ιταλία την πρόφαση που ζητεί.

          Ο Γκράτσι[xxvi] αποδίδει το συμβάν στην ιταλική πρόθεση να τονισθεί η κυριαρχία της στην ανατολική Μεσόγειο και να καμφθεί το ηθικό των Ελλήνων. Το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο. Αποφασιστική συσπείρωση του ελληνικού λαού γύρω από τον ηγέτη του που ήταν αποφασισμένος για ''ένα ένδοξον τέλος''[xxvii]Τις ίδιες μέρες σημειώθηκαν μετακινήσεις ιταλικών στρατευμάτων στην αλβανική μεθόριο. Ανάλογες κινήσεις και από ελληνικής πλευράς, η οποία τηρεί πάντοτε την άψογη στάση έναντι της Ιταλίας. Αλλά η ιταλική επίθεση αναβάλλεται. Η Ιταλία στρατιωτικά δεν είναι έτοιμη ενώ και ο Χίτλερ παρεμβαίνει στον Μουσολίνι και του ζητά να την αναβάλλει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Γερμανία επεμβαίνει στην μεσογειακή σφαίρα ιταλικών συμφερόντων. Ο Μεταξάς με προσωρινή ανακούφιση πληροφορείται την παρέμβαση του Χίτλερ.

          Ο πόλεμος όμως είναι αναπόφευκτος. Ακόμη και η Βρετανία επιθυμεί τώρα την ελληνοϊταλική σύρραξη γιατί έτσι θα δεσμευθούν δυνάμεις του Άξονα στο ελληνικό μέτωπο. Για να βεβαιωθεί όμως η Βρετανία ότι η Ελλάδα θα αντισταθεί, ενθαρρύνει τον Μεταξά και του υπόσχεται βοήθεια[xxviii]. Όλον τον Σεπτέμβριο ο ιταλικός στρατός συγκεντρώνεται στην Αλβανία. Ο Μεταξάς θεωρεί ''επικείμενον το τέλος'' (1 Οκτωβρίου), παρ' όλα αυτά κάνει την ύστατη προσπάθεια να το αποτρέψει, ζητώντας την μεσολάβηση του Χίτλερ στην Ιταλία[xxix]. Στις 15 Οκτωβρίου έλαβε χώρα στην Ρώμη το πολεμικό συμβούλιο υπό τον Μουσολίνι και αποφασίσθηκε η επίθεση για τα τέλη του μηνός, αφού πρώτα θα σκηνοθετούσαν επεισόδιο στα ελληνοαλβανικά σύνορα, που ορίσθηκε για την 26η Οκτωβρίου ( ο Χίτλερ δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να αποτρέψει τον Μουσολίνι από τα σχέδιά του).

          Ο Μεταξάς από μέρα σε μέρα αναμένει την ιταλική επίθεση. Τελικά, στις 28 Οκτωβρίου 1940, την 3η πρωινή ώρα ο Γκράτσι του επέδωσε την διακοίνωση της κυβέρνησής του, με την οποία επαναλαμβάνονταν οι κατηγορίες για αθέτηση της ουδετερότητας από την ελληνική πλευρά, και ζητούσε την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος[xxx]. Ο Μεταξάς του απάντησε ψυχρά, λακωνικά και ατάραχος στην γαλλική, την  γλώσσα της διπλωματίας: ''alors c' est la guerre'' (=λοιπόν, πόλεμος). Την ίδια μέρα με διάγγελμά του καλούσε τον ελληνικό λαό να αγωνισθεί για την πατρίδα. Ο πόλεμος ήταν ήδη πραγματικότητα.
Ο Ιωάννης Μεταξάς, έχοντας σταθερή πολιτική γραμμή για την εξωτερική πολιτική της χώρας, προσπάθησε όσο μπορούσε και του επέτρεπαν οι συνθήκες, να την εφαρμόσει με συνέπεια. Η πολιτική του συνίστατο στην διαφύλαξη της ουδετερότητας της χώρας, την οποία προσπάθησε να ενισχύσει μέσα από διπλωματικές ενέργειες, διεθνείς συμμαχίες, και τον εξοπλισμό και την αμυντική θωράκιση της χώρας.
Προσπάθησε μέσα από αντίξοες συνθήκες, διεθνείς και εσωτερικές, να ισορροπήσει μεταξύ της εξάρτησης από τον βρετανικό παράγοντα που σε μεγάλο βαθμό καθόριζε τα ελληνικά πράγματα μέσω ενός αγγλόφιλου βασιλιά και μιας αγγλόφιλης ελληνικής κοινής γνώμης, και μεταξύ της προσωπικής του συμπάθειας για την Γερμανία και τα ιδεολογικά συγγενή καθεστώτα της Γερμανίας και της Ιταλίας. Θέλησε να διατηρήσει την χώρα αλώβητη και αμέτοχη στον επερχόμενο πόλεμο που σταδιακά εξαπλωνόταν στην Ευρώπη. Επιχείρησε να εξισορροπήσει την επιθετικότητα της Ιταλίας με την καλλιέργεια διμερών φιλικών σχέσεων. Για ένα διάστημα έδειχνε να πετυχαίνει τους στόχους του. Όμως οι διεθνείς εξελίξεις ήσαν ραγδαίες. Οι διεθνείς συμμαχίες της Ελλάδας κατέρρευσαν και ο πόλεμος σάρωσε την Ευρώπη και έφθασε στην Ελλάδα. Παρ' όλες τις προσπάθειές του δεν κατόρθωσε να τον αποτρέψει. Αυτό δεν σημαίνει ότι απέτυχε ούτε ότι φάνηκε κατώτερος των περιστάσεων. Οι διεθνείς εξελίξεις είχαν τέτοιον ρυθμό που δεν ήταν δυνατόν να συγκρατηθούν.

Και στην κρίσιμη ώρα, φάνηκε ''αποφασισμένος για κάθε θυσίαν υπέρ της τιμής της Ελλάδος'' (καταγραφή ημερολογίου Ιωάννη Μεταξά στις 2 Οκτωβρίου 1940) παρά να υποκύψει στις ατιμωτικές ιταλικές αξιώσεις.

ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ
[i] Ιω. Μεταξά, Το προσωπικό του ημερολόγιο, τ. Δ' (1933-1941), εκδ. Ίκαρος, 1960, σελ. 426.
[ii] Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 210-212, Γ. Κολιόπουλος, Παλινόρθωση, Δικατορία, Πόλεμος, 1935-1941, εκδ. Εστία, Αθήνα 1984, σελ. 58, 74, Σ. Θ. Λάσκαρις, Διπλωματική ιστορία της συγχρόνου Ευρώπης (1914-1939), Θεσσαλονίκη 1954, σελ. 287-288, Σ. Λιναρδάτος, Ο Ιωάννης Μεταξάς και οι Μεγάλες Δυνάμεις (1936-1940), εκδ. Προσκήνιο, Αθήνα 1993, σελ. 55-57, Π.Πιπινέλης, Εξωτερική πολιτική της Ελλάδος ( 1923-1941), Αθήναι 1948, σελ. 189-191.
[iii] Βλ. Γ. Κολιόπουλος, ό.π., σελ. 75, 84-86, όπου και οι αντίστοιχες παραπομπές στις αναφορές του Waterlow για το Foreign Office.
[iv] Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, τ. ΙΕ', σελ. 397.
[v] Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 359, 460, στις καταγραφές ημερολογίου του Μαρτίου 1939 και της 1ης Απριλίου 1940.
[vi] Π. Πιπινέλης, ό.π., σελ. 198-200.
[vii] Π. Πιπινέλης, ό.π., σελ. 194.
[viii] Δ. Κιτσίκης, Η Ελλάς της 4ης Αυγούστου και οι μεγάλες δυνάμεις, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1974, σελ. 32-33, Γ. Κολιόπουλος, ό.π., σελ. 80-82, όπου και οι παραπομπές στα αρχεία του Foreign Office.
[ix] Γ. Κολιόπουλος, ό.π.,σελ. 60-62, 69-71.
[x] Ιω. Μεταξάς, ό.π., ορισμένες ενδεικτικές καταγραφές, σελ. 287, 301, 310.
[xi] Ιω. Μεταξάς, ό.π., παράρτημα, σελ. 670-672.
[xii] Ιω. Μεταξάς, ό.π.., σελ. 359.
[xiii] Εμμ. Γκράτσι, Η αρχή του τέλους (η επιχείρηση κατά της Ελλάδας), εκδ. Εστία, Αθήνα 1980, σελ. 17.
[xiv] Το αναφέρει ο Β.Π.Παπαδάκης, Διπλωματική ιστορία του ελληνικού πολέμου ( 1940-1945), Αθήναι 1956, σελ. 16.
[xv] Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 364-365.
[xvi] Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 365.
[xvii] Π.Πιπινέλης, ό.π., σελ. 286-287. Κ. Σβολόπουλος, Η ελληνική εξωτερική πολιτική από τις αρχές του 20ου αιώνα ως το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εκδ. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1983, σελ. 227-228.
[xviii] Εμμ. Γκράτσι, ό.π., σελ. 54-56, 61-62, και Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 371-372, 385-389.
[xix] Ιστορία του ελληνικού έθνους, ό.π., τ. ΙΕ', σελ. 404-406, Γ. Κολιόπουλος, ό.π., σελ. 163-168, Π.Πιπινέλης, ό.π., σελ. 292-293.
[xx] Εμμ. Γκράτσι, ό.π., σελ. 90-94.
[xxi] Ιω. Μεταξάς, Λόγοι και σκέψεις 1936-1941, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα, χ.χ., τ. Β', σελ. 224-226.
[xxii] Ιστορία του ελληνικού έθνους, ό.π., σελ. 406-408.
[xxiii] Εμμ. Γκράτσι, ό.π., σελ. 124-125.
[xxiv] Εμμ. Γκράτσι, ό.π., σελ. 126-128, Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 476.
[xxv] Ιω. Μεταξάς, ό.π. σελ. 486-487, όπου και τα κείμενα των αναφορών και της απάντησης του Ι. Πολίτη.
[xxvi] Εμμ. Γκράτσι, ό.π., σελ. 201-203.
[xxvii] Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 497-498.
[xxviii] Εμμ. Γκράτσι, ό.π., σελ. 236, Γ. Κολιόπουλος, ό.π., σελ. 192-193.
[xxix] Ιω. Μεταξάς, ό.π., σελ. 507, εγγραφές ημερολογίου στις 22, 27, 28, 30 Σεπτεμβρίου.
[xxx] Βλ. Ελληνικά Διπλωματικά Έγγραφα 1940-1941, Αθήνα 1980, αρ. 1, όπου περιλαμβάνεται το κείμενο αυτό όπως και όλα τα άλλα σημαντικά διπλωματικά έγγραφα της περιόδου αυτής.

     ΠΗΓΕΣ
1)    Documents on British Foreign Policy, 1919-1939, H.M. Stationery, London 1960, 3η σειρά, τ. Ε'.
2)    Ελληνικά Διπλωματικά Έγγραφα 1940-1941, Αθήνα 1980.
3)    Ιω. Μεταξάς, Το προσωπικό του ημερολόγιο, τ. Δ' (1933-1941), εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1960.
4)    Ιω. Μεταξάς, Λόγοι και σκέψεις 1936-1941, τ. Β', εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα, χ.χ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1)    Εμμ. Γκράτσι, Η αρχή του τέλους (η επιχείρηση κατά της Ελλάδας), εκδ. Εστία, Αθήνα 1980.
2)    Ιστορία του ελληνικού έθνους, τ. ΙΕ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978.
3)    Δ. Κιτσίκης, Η Ελλάς της 4ης Αυγούστου και οι μεγάλες δυνάμεις, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1974.
4)    Γ. Κολιόπουλος, Παλινόρθωση, Δικτατορία, Πόλεμος, 1935-1941, εκδ. Εστία, Αθήνα 1984.
5)    Α. Κύρου, Ελληνική εξωτερική πολιτική, Αθήναι 1955.
6)    Σ.Θ. Λάσκαρις, Διπλωματική ιστορία της συγχρόνου Ευρώπης ( 1914-1939), Θεσσαλονίκη 1954.
7)    Σ. Λιναρδάτος, Ο Ιωάννης Μεταξάς και οι Μεγάλες Δυνάμεις (1936-1941), εκδ. Προσκήνιο, Αθήνα 1993.
8)    Β.Π. Παπαδάκης, Διπλωματική ιστορία του ελληνικού πολέμου (1940-1941), Αθήναι 1956.
9)    Π.Πιπινέλης, Εξωτερική πολιτική της Ελλάδος ( 1923-1941), Αθήναι 1948.
10)           Κ. Σβολόπουλος, Η ελληνική εξωτερική πολιτική από τις αρχές του 20ου αιώνα ως το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εκδ. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1983. 



17 σχόλια:

  1. ...εξ αιτίας του εσωτερικού κομμουνιστικού κινδύνου ..
    -Τον πείραξε το λιβάνι

    ... Οι επεκτατικές διαθέσεις της ιταλικής εξωτερικής πολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο γίνονταν εύκολα αντιληπτές. ...
    -Γίνονταν ή είχαν γίνει;

    ..δαπανήθηκαν 12 δις δρχ. για τον εξοπλισμό και την οχύρωση της χώρας [i].
    -Που δαπανήθηκαν ποιός στρατιωτικός εγκέφαλος επιλέγει την στατική αμυνα για τον κίνδυνο απο Βορρά; Ολος τυχαίως είχε συνταχθεί σχέδιο απ οτον Δαβάκη για επίθεση απο την Αλβανία

    ..Ο Μεταξάς στο ημερολόγιό του
    -Μόνο ημερολόγιο έγραφε

    ..''έχω απόφασιν να αντισταθώ μέχρις εσχάτων. Προτιμώ την τελείαν καταστροφήν διά τον τόπον μου παρά την ατίμωσιν''..
    Κατσιμήτρος παράκουσε διαταγή, Δαβάκης περίμενε ενισχύσεις Πλαστήρας περίμενε στροφή ιταλικής επίθεσης στην Θεσσαλονίκη ευτυχώς που είχε αποφασίσει δηλαδή

    Οταν έχεις τέτοιους πνευματικούς τι περιμένεις απο το λαό.Είπαμε η Ιστορία αποτελεί πυξίδα για καθε λαό ο τρόπος προσέγγισης της δείχνει το επίπεδο του.

    Δυστυχώς για την Ελλάδα η Ιστορία κόβεται και ράβεται κατά το δοκούν
    Η ευκολία μια απο τις κατάρερς της φυλής μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μη βαράς τον τοίχοοοοοοοοοοοοοο, δεν είναι εύκολο σου λέω!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Συγκάτοικος Τα Στραβά τα βόδια τη νυχτα βοσκάν εχει βαθος η παροιμία αυτη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δε γνωρίζω από βόδια, εμείς κατσίκες είχαμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αράδα παν τα πρόβατα και πίσω παν τα γίδια…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Άριστα, στη βουκολική ποίηση, μπράβο!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Οταν δεν υπάρχει αντίλογος ο οποίος να στηρίζεται και να υποστηρίζεται με επιχειρήματα η άτακτη υποχώρηση βαφτίζεται σε στρατηγικό ελιγμό.Συνηθισμένη πρακτική , γοητεύει και παράγει μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα ΨΥΧΙΚΉΣ ανάτασης και νίκης , αναγκαία για να τραφεί το ΕΓΩ

    Οσο για την βουκολική ποίηση πίστευα ότι θα καταλάβαινες οτι Είναι Ελληνικές Παροιμίες.Μην σε βάζω σε δύσκολα να αναζητήσεις την διαφορά παροιμίας και ποιητικού λόγου, ούτε το πόσο σημαντικές είναι για την παράδοση και την ιστορία ενός τόπου, ούτε για το ότι αποτελούν απόσταγμα Λαικής Σοφίας.

    Μέσα απο αυτές ο Ελληνικός λαός διαχρονικά, κατέγραψε φορές την αγελαία συμπεριφορά, ανυπαρξια δημιουργικής και κριτικής σκέψης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τωεα οτι αφορα το "φαντασμα" τηςκομουνιστικης απειλης "Ο Ουοτερλοου 9βρετανος πρεσβευτης)...θεωρουσε τα περι αμεσης κομουνιστικης απειλης εντελως αστηρικτα και προσζημα του Μεταξα για να αταλαβει την εξουσια οπως επιθυμυσε'Ι. Κολιοπουλος Η Δικτατορια του Μεταξα σελ 78,
    Απο την αλλη ομως ο Ακριας να μου επιτρεψει να διαφωνησω στον σχεδιασμο της αμυνας α) η στατικη αμυνα ηταν συμφωνή με την τακτικη "ορθοδοξια" της περιοδου και λιγο πολυ ΟΛΟΙ οι Στρατοι του περιδοου ακομα και οι Γερμανοι "Γραμμη Ζικριηφηντ-Δυτικο τειχος" και οι Σοβιετικοι "Γρεαμμη Σταλιν" και Γαμμη Μολοτωφ"β)Μια ελληνικη επιθεση στην Αλβανια εσω και προληπτικη περα απο τα αενητικα διπλωματικα αποτελεσματα πιθανοτατα θα εκανε την Αλβανια τον ταφο του Ελληνικου Στρατου και προς επιρρωση των ισχυρισμων για το τι συμβαινει οταν ενας στρτος διεξαγει πειθετικες ενεργιες ενατι σε ενα αντιπαλο πο υυπερεχει σε μηχανοκινητες δυναμεις οπως καλη ωρα ο ΕΣ εναντι των Ιαλων αναφερω την Πολωνικη αντεπιθεση εναντιον των Γερμανων το Σεπτεβριο του 1939 η την αντεπιθεση ων Σοβιετικων την δευτερη μερα της επειιχηιρησης Μπαρταροσσα η οποια βασιστικε πανω στην 'Οδηγεια υπ.3" του Σταλιν την οπια μεταπολεμικα οι ιδιοι οι Σοβιετικοι την χαρακτηριζαν ως "γροθια με ανοκτα δακτυλα"
    Σε οτι αφορα την "ηττοπαθεια" του Μεταξα και του Γεν, Στρατηγειου. θα ηθλεα να υπενθυμισω οτι προπολεμικα ΟΛΟΙ ειαν υπεριμησει την αξια του Ιλαικου Στρατουπ.χ. οι Βρετανοι ηθελαν να αποσυρουν ολες τους δυμανεις απο την Μεσογειο οταν οι Ιταλοι εισηλθαν στον πιλεμο και μονο την τελυται στιγμη επικρατησαν πιο ψυχραιμες αποψρις σθμφωνα μεοσα γραφει ο Ραυμον Καρρτιε στην Ιστορια του Β!Π.Π. τομος Α,Αρα δεν μπορει να κανεις να μεμθει κανεις τον ΕΣ γιατι προεβη σε ενεργιες που ολοι οι αλλοι της περιοδου θα εκαναν στην θεση του....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. 1. Για το αν υπήρχε εσωτερική κουμουνιστική απειλή ας διαβάσετε το ΙΔΙΩΝΥΜΟ που ψήφισε η κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου και το σκεπτικό του. Αυτό άλλωστε εφάρμοσε ο Μεταξάς για τη δίωξη των κουμουνιστών.
    2. Αυτός που θα κρίνει τη στρατιωτική ευφυία του Μεταξά θα πρέπει να έχει αποφοιτήσει πρώτος και με ΑΡΙΣΤΑ από τη στρατιωτιή ακαδημία του Βερολίνου και να έχει αναρτηθεί εκεί για χάρη του η ανάλογη επιγραφή που λέει : ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΛΥΤΟΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ. Τα επιτελικά του σχέδια άλλωστε της νίκης των Βαλακανικών Πολέμων το αποδεικνύουν !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Πολλά απέδειξαν τα επιτελικά του σχέδια μοναδικής στρατιωτικής ευφυιας η επιλογή στατικής άμυνας

    και τα περί ΑΡΙΣΤΑ δεν είναι επιχείρημα ανέτρεξε στην Ιστορία της Ελλάδας και θα βρείς πολλούς με ΑΡΙΣΤΑ και όμως φελλούς

    Πότε έγινε πόλεμος και όλο το στρατιωτικό επιτελείο ήταν τοσο μακριά απο το μέτωπο; Ποιοί λησαν οι δύο που διέγνωσαν τον Κίνδυνο Μέτσοβο-Ιωάννινα-Αρτα;


    Οσο για τα περί κουμμουνιστικής απειλής πόσους βουλευτές είχε ο ανεκδιηγητος δικτακτορισκος; Πόσοι πολιτικοί πέθαναν για να έρθειε στο προσκήνιο; Ποιά η δύναμη του τότε ΣΕΚΕ; Ποιά η σχέση ΜΕΤΑΞΆ με Μασονία και Εβραικό στοιχείο; Ποιά η σχέση του με τον Βασιλιά και τους Αγγλους; Να συνεχίσω; Ποιά η σχέση μας με την ναζιστική Γερμανία;

    Περίμενα αντίλογο κάποιοι είνια μαθημένοι να ρίχνουν τιμητικές βολές ως περιμενε το Ιταλικό Επιτελείο ο Μεταξάς και το Επιτελείο του 10-15 μέρες σωστά μόνο που την ακάλυπτη Σαμαρίνα ένας Δαβάκης της επεσήμανε και την οχύρωση που θα ζηλευαν ΄παντες με πενιχρά μέσα ένας Κατσιμητρος την έστησε παγιδεύοντας τους Ιταλούς

    Αλλα αυτοί πολεμούσαν κάθε μέρα γιατί ήταν Ελληνες δεν ήταν Ελληνες και δεν έγραφαν ημερολογια όργωναν την μεθόριο ενέπνεαν λαό και στρατό και ολάκερη την τοπική κοινωνία

    Λυπάμαι πολύ που λέιπει απο Ελληνες το θάρρος και η Ειλικρίνεια

    Αλλωστε ο Ηρωας το είπε καθαρά κλαίτε μωρέ πέθανε ο βρυκόλακας και εσείς κλαίτε αντί να πανυγηρίζεται;

    οσο για τον ηρωικό του θάνατο απλά να επισημάνω ότι οι Γερμανοί φεύγοντας εκτελούσαν τους δοσίλογους, φορές και οι Αγγλοι έκαναν το ίδιο σκότωναν πράκτορες τους μετά την αποστολή τους

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. 1)η «κομμουνστικη» απειλη (μετα το καλοκαιρι του 1920) ηταν ένα φαντασμα το οποιο επισιεη συντηρητικη παραταξη σε πανευρωπαικο επιπεδο ως φοβητρο για να επιτυχει τους πολιτικους της στοχους π.χ. η περιπτωση των (πλαστων ) «επιστολων Ζηνοβιεφ» και οποιος δεν συναινουσε κινδυνευει να χαρακτηρστει «συμοδειπορος» και κυριολεκτικα να «νεκροφισλησει» την πολιτικη του σταδιοδρομιακομα και αν ηταν πολτικος της εμβελιας του Βενιζελου εκτος φυσικα και ο σταυρος ο οποιος γραφει τουλαχιστον 70 χρονια μετα γνωριζει καλυτερα την κατασταση στην Ελλαδα από τον Βρετανο Πρεσβευτη ο οποιος ηταν παρων….
    2) Η λογικη του επιχειρηματος «Αυτός που θα κρίνει τη στρατιωτική ευφυία του Μεταξά θα πρέπει να έχει αποφοιτήσει πρώτος και με ΑΡΙΣΤΑ από τη στρατιωτιή ακαδημία του Βερολίνου»είναι τουλαχιστον σαθρη καθως βαση αυτης π.χ, ο μονος που θα μπορουσε να κρινει τον Αλεξανδρο θα ηταν ο Ναπολεων!Αστειοτητες η για να παραφρασω «λογο περι αδυνατου»» του Λυσια επιχειρηματολογια τετοιυ ειδους δεν την χρησιμοποει κανεις σοβαρολογωντας αλλα αστειευομενος…..Δεν γλιτωσαμε από την προσωπολατρεια του «πατερουλη Σταλιν» μονο και μονο για να υπολυψουμε στην προσωπολατρεια του «μπαρπα Γιαννη» Μεταξα….

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Εγώ μιλώ με επιχειρήματα (Ιδιώνυμο τουτέστιν Ν.4229/1929 που ψήφισαν οι βουλευτές, Βαλκανικές στρατιωτικές νίκες που διπλασίασαν την Ελλάδα)και ακούω παραληρήματα ! Το Δαβάκη και το Κατσιμήτρο ποιος τους τοποθέτησε εκεί ;
    Δεν καταλαβαίνω τα περί στατικής και άστατης άμυνας, ο κύριος που προφανώς έχει βγάλει σχολή πολέμου ας το εξηγήσει για να δούμε αν θα υπήρχαν καλύτερα αποτελέσματα.....
    Τέλος σας συνιστώ το βιβλίο του συντρόφου Τάκη Λαζαρίδη "Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι..."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Εγω δεν εχω να συστήσω κανενα βιβλίο συντρόφου εχω να συστήσω- αν αντέχει η λογική σας- τα κάυωθι τρία βιβλία
    1) Αλεξάνδρου Λ. Ζαούση: ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ: 1939-1945 (τόμοι 3, εκδ. Παπαζήσης, 1987)

    2) @ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ Ι.Α. τ.πζ. ΔΑΒΑΚΗΣ - ΠΙΝΔΟΣ Η ΔΡΑΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΟΥ Κ. ΔΑΒΑΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ

    3) Η HΠΕΙΡΟΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΣΑΣυγγραφέας :ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣΤόπος Έκδοσης :ΑΘΗΝΑ Έτος Έκδοσης :2007


    Αν τόσο πολύ σας ενδιαφέρει η Αριστερά
    Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ-ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ
    Εκδότης: ΔΩΡΙΚΟΣ

    Εδω θα βρεις υλικό για τον Ιωάννη Μεταξά και τονρόλ οτου στους Βαλκανικούς Πολέμους http://www.ioannismetaxas.gr/Balcan_Wars.html
    Διαβασε με προσοχή πίσω απο τις λέξεις τι κρύβεται

    Δεν σε ρώτησα πόσοι βουλευτές ψήφισαν το ιδιώνυμο σε ρώτησα πόσους βουλευτές είχε ο Μεταξάς ειναι μονοψήφιος αριθμός τόσο πολύ αγαπητός ο μεγας στρατηλάτης μου θύμισε τους δύο άλλου μεγάλους Ζέρβα και Γρίβα όπου πραγματικά στην εκλογική τους κάθοδο σημειώσαν εκπληκτικά αποτελεσματα

    Βίοι παράλληλοι των όσων ο ιΑγγλοι χρησιμοποιούν στνός ελλαδικής σκηνής

    Ενω εγω απαντώ σε οτι αναφέρεις εσυ απαντας επιλεκτικά ας είναι καλα είναι και έτσι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. ...Η επιτυχία της Ελλάδος οφείλεται:
    * Στην άριστη συνεργασία πολιτικής ηγεσίας, ανακτόρων και στρατού, δηλαδή Ελευθερίου Βενιζέλου, Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου.
    * Στο οργανωμένο επιτελείο, το σωστό σχεδιασμό και με την συνεχή παρουσία του αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου στα πεδία των μαχών.
    * Στη άρτια προετοιμασία και εκπαίδευση στρατού και ναυτικού, έργο που επιτελέστηκε κατά τις κυβερνήσεις του Γεωργίου Θεοτόκη1899-1909. Ο ίδιος ως υπουργός των Ναυτικών το 1886, επί Τρικούπη φρόντισε να αγοραστούν τα πλοία Ύδρα, Σπέτσαι, Ψαρά, να γίνουν ναυτικές σχολές και να εκπαιδευτούν πληρώματα. Στην διάρκεια της πρωθυπουργίας του έγινε και η αγορά του θωρηκτού Αβέρωφ, με δωρεά του Γεωργίου Αβέρωφ, ποσού 100.000 λιρών. Αγοράστηκαν επίσης, τουφέκια μάνλιχερ, ιδρύθηκε το «Ταμείο Εθνικής ’μυνας» και το «Ταμείο Εθνικού Στόλου». Την προετοιμασία του στρατού συνέχισε και ο Βενιζέλος καλώντας και Γάλλους αξιωματικούς τον Ιανουάριο του 1912, κάτι για το οποίο διαφώνησε ο Μεταξάς.
    * Στις σωστές στρατιωτικές και διπλωματικές αποφάσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου από το 1910. Στους διπλωματικούς χειρισμούς του στις Συνθήκες του Λονδίνου 1913 και Βουκουρεστίου 1913.
    * Στον ηρωισμό των στρατιωτών που αντιμετώπισαν ηρωικά κακουχίες, έλλειψη τροφίμων ακόμα και την χολέρα που αποδεκάτισε το στράτευμα κατά τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο.

    Μια επιπλέον βοήθεια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. QUIZ : Από ποιον πρωθυπουργό της Ελλάδος έγιναν τα παρακάτω ;
    1 Καθιερώνεται το 8ωρο και η πληρωμή των υπερωριών.
    2 Καθιερώνεται η υποχρεωτική αργία της Κυριακής.
    3 Απαγορεύεται αυστηρά η παιδική εργασία.
    4 Καθορίζονται κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων - το λεγόμενο «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» και υπογράφονται οι πρώτες συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
    5 Ιδρύεται το ΙΚΑ (Η λειτουργία του ΙΚΑ άρχισε την 1.1.1937).
    6 Ιδρύεται η Εργατική Εστία και η Λυρική Σκηνή.
    7 Καθιερώνεται η υποχρεωτική διαιτησία μεταξύ κεφαλαίου και εργαζομένων.
    8 Καθιερώνεται η Πρωτομαγιά ως επίσημη εθνική εργατική εορτή.
    9 Καθιερώνεται η άδεια μετ' αποδοχών.
    10 Χαρίζονται τα αγροτικά δάνεια.
    11 Ιδρύονται κρατικοί παιδικοί σταθμοί.
    12 Η ανεργία εξαφανίζεται.
    13 Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους, ο προϋπολογισμός γίνεται πλεονασματικός.
    14 Γίνεται ευρεία διανομή της γης, πλήθος αποξηράνσεων και αρδευτικών έργων, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση της γεωργικής παραγωγής και του εισοδήματος των αγροτών.
    15 Ξεκινούν, οι πρώτες γεωτρήσεις για άντληση πετρελαίου στο Κατάκολο Ηλείας.
    Και όλα αυτά έγιναν μέσα σε μια τετραετία ......
    Ηταν ο ίδιος Πρωθυπουργός που αρνήθηκε να πληρώσει δάνειο την Ελλάδος στην Βελγική Societe Commerciale de Belgique, με το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την κατάσταση του λαού και της χώρας και Η Ελλάδα δικαιώθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο δημιουργώντας νομικό προηγούμενο, στο οποίο μάλιστα το 2003 στηρίχθηκε η Αργεντινή για την μονομερή διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του δημοσίου χρέους της!
    Ηταν ο ίδιος Πρωθυπουργός που κατά δήλωση Μίκη Θεοδωράκη στο ΣΚΑΪ τον έκλαψε όλη η Ελλάδα όταν πέθανε και που ότι σε συνέντευξη που έδωσε προς το τέλος της ζωής του ο Γρηγόρης Φαράκος, άλλοτε Γενικός Γραμματέας του Κ.Κ.Ε. αποκάλυψε ότι ακόμη και αυτός είχε πάει στην κηδεία του Πρωθυπουργού του ΟΧΙ.

    Τί σημασία λοιπόν πόσους βουλευτές είχε, σάμπως ο Γεωργάκης με 165 βουλευτές πως θα μείνει στην ιστορία ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Υπάρχει Ισχυρός αντίλογος και σε αυτό
    Πολλά αποτελούν παλαιότερα μέτρα Βενιζέλου αλλά δεν θα σταθω και τόσο σε αυτά

    Στέκομαι:

    ...Οι Αφοί Ηλιάσκοι, μέσω της Τράπεζας Αθηνών, το 1949 ήταν κάτοχοι του 15% όλων των ανώνυμων εταιρειών της χώρας. Η Εθνική Τράπεζα, η Τράπεζα Αθηνών, η Εταιρεία Λιπασμάτων, το Καλυκοποιείο, η «Πάουερ», οι εταιρείες Λαναρά, καπνέμποροι, η ΑΓΕΤ Ηρακλής κ.ά. στήριξαν ανοιχτά τη δικτατορία. Μερικοί κεφαλαιοκράτες και με απαίτησή τους πήραν επίκαιρες κυβερνητικές θέσεις. Π.χ. ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος της ΑΓΕΤ έγινε υπουργός Εθνικής Οικονομίας, ο Κων/νος Ζαβιτσάνος, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, έγινε υπουργός Οικονομικών, ο Δημ. Μάξιμος, διευθυντής της Εθνικής, έγινε υπουργός Εσωτερικών, ο Αλέξανδρος Κορυζής, εκτός από υπουργός Υγείας – Πρόνοιας, έγινε πρωθυπουργός μετά το θάνατο του Μεταξά.

    ...Τρίπτυχο Μεταξάς-Μποδοσάκης-Ισπανικός Εμφύλιος

    ...Τρίπτυχο Μεταξάς-Μποδοσάκης-Χιτλερική Γερμανία
    ..Φαινόμενο Μποδοσάκης:Οπωσδήποτε, όμως, στην επιλογή αυτή πρέπει να συνέβαλαν ουσιαστικά οι πολιτικές διασυνδέσεις του νεόκοπου βιομήχανου. Την εποχή της μεταβίβασης της πλειοψηφίας των μετοχών του Πυριτιδοποιείου υπουργός των Στρατιωτικών και ισχυρός άνδρας της κυβέρνησης είναι ο Γ. Κονδύλης, του οποίου ο Αθανασιάδης είναι ο κυριότερος, αν όχι και ο αποκλειστικός χρηματοδότης.

    Εμπειρία στον κλάδο της πολεμικής βιομηχανίας ο Αθανασιάδης δεν έχει, τρέφει όμως από παλιά σχετικές φιλοδοξίες. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή συνεταιρίζεται με την Εθνική Τράπεζα, την Τράπεζα Βιομηχανίας και τον Επαμ. Χαρίλαο για την ίδρυση πολεμικής βιομηχανίας, σχέδιο του οποίου η υλοποίηση προσκόπτει στην πολιτική αστάθεια της εποχής, παρόλο που έγινε και η εισαγωγή των πρώτων μηχανημάτων. Αν δεν έχει ειδικές γνώσεις στην πολεμική βιομηχανία, ο Αθανασιάδης έχει μακρά και διεθνή εμπειρία στις προμήθειες του δημοσίου...» («Η Γηραιά σελήνη...»)


    ..Εξέταση Κόστους κατασκευής Γραμμής Μεταξά σε συνδυασμό με την βασική αρχή -βέλτιστο αποτέλεσμα ισχύς όπως επίσης με στατική αμυνα έναντι προμήθειας τεθωρακισμένων οχημάτων

    Πολύ απλά αν με τα χρήματα που δαπανήθηκαν για την γραμμή μεταξά αγοραζονταν τεθωρακισμενα οχήματα σε περίπτωση ελληνοβουλγαρικού πολέμου (λόγος κατασκευής γραμμής μεταξά) σε 24 ωρες απο τα ελληνικά στρατεύματα θα είχε καταληφθεί η Σόφια Απο που προκύπτει αυτό;
    -..Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης υπήρξε από τους πρωτοπόρους της ιδέας της μηχανοκίνησης του πεζικού και της χρησιμοποίησης αρμάτων ως κύριου όπλου για τη διάσπαση και καταδίωξη του εχθρού, καθώς πρόκρινε την ευελιξία των μηχανοκίνητων μονάδων έναντι της γραμμής οχυρών. Έγραψε αρκετά στρατιωτικά έργα, μεταξύ των οποίων και το βιβλίο «Ο πόλεμος του μέλλοντος»Κάνοντας τον Τζών Φρήμαν να γράψει πως ο Αντισυνταγματάρχης ήταν ο θεωρητικός προφήτης του μηχανοκίνητου πολέμου.

    Για αυτό και εμεινε συνταγματάρχης

    Θέλεις την άποψη μου αν και δικτάτορας αν και πράκτορας των Αγγλων αν και Μασονος αν και φιλοεβραίος αν και φιλοναζιστής -κοινώς 4η Αυγούστου είμαστε και ότι βγεί όπως έλεγε και ο Μανιαδάκης- έπραξε πολλά θετικά για τον Ελληνισμό έπραξε και πολλά αρνητικά όμως

    Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με την Ιστορία και να έχουμε το θάρος να διαβάζουμε ακόμα και ότι είναι εξω απο τις ιδεολογικές μας θέσεις
    γιατί μόνο έτσι θα μάθουμε απο τα λάθη του παρελθόντος και ειδικά η παράθεση του ιστοχώρου Ιωαννης Μεταξάς την οποία και σου παρέθεσα ανωτέρω σχετικά με τους Βαλκανικούς Πολέμους είναι δίκαιη και περα για περα σωστή και αληθινή και ας μην τολμά να πεί όλη την αλήθεια τουλάχιστον δεν προσθέτει ψεύδη και δεν δίνει έμφαση σε γεγονότα που δεν την εχουν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_24/10/2012_499677


    Όσον αφορά τις διασυνδέσεις του με επιχειρηματίες είναι βέβαιο ότι αυτή τη στιγμή λείπουν από την Ελλάδα οι ισχυροί (μη κρατικοδίαιτοι) επιχειρηματίες, και ότι αν δεν βρεθούν οι ανεργία θα χτυπήσει 50%.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.