Τα επτά «πρέπει» για την Κύπρο - Ευρύτερες προοπτικές ακόμα και χωρίς αέριο

Τα επτά «πρέπει» που απαιτούνται για να μπορέσει η Κύπρος να διαδραματίσει ρόλο στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, πραγματεύεται έκθεση της Επιτροπής Ενέργειας του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ). Σε συνέντευξή του στον «Φ», ο πρόεδρος της Επιτροπής του ΣΕΛΚ, Κωνσταντίνος Ταλιώτης, αναπτύσσει τα σημεία που εντοπίζεται να υπάρχει ανάγκη δράσης.
Η δημιουργία εξειδικευμένου λιμανιού, η βελτίωση του συντονισμού των συναρμοδίων υπουργείων και κυβερνητικών τμημάτων και η ταχεία αδειοδότηση των εταιρειών αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες.
Ακολουθούν, η χάραξη συνολικής εθνικής στρατηγικής, η βελτίωση του φορολογικού πλαισίου, η στοχευμένη εκπαίδευση για απόκτηση τεχνογνωσίας, η πλήρης διαφάνεια και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Κάποιες από τις εισηγήσεις της Επιτροπής Ενέργειας του ΣΕΛΚ έχουν βρει ανταπόκριση και δρομολογούνται από την κυβέρνηση. Ο κ. Ταλιώτης, πάντως, επισημαίνει ότι η χώρα πρέπει να σπεύσει μεθοδευμένα για να μη χάσει το τρένο της προσέλκυσης εταιρειών που παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες στον τομέα υδρογονανθράκων.
Η Κύπρος μπορεί να αργήσει ή και να μη γίνει ενεργειακός κόμβος (energy hub). Θα εξαρτηθεί από πολλά και, κυρίως, από την ποσότητα του φυσικού αερίου που θα βρεθεί στην κυπριακή ΑΟΖ. Το νησί, όμως, μπορεί κάλλιστα να γίνει κέντρο υποστηρικτικών υπηρεσιών (service centre), αν ενισχύσει τα πολλά πλεονεκτήματα που διαθέτει με αναγκαίες βελτιώσεις και αλλαγές.  

Με ποιο τρόπο συμβάλει η Επιτροπή Ενέργειας του ΣΕΛΚ στη βελτίωση του στρατηγικού προγραμματισμού και του περιβάλλοντος διαχείρισης του τομέα υδρογονανθράκων; 
Η κύρια ενέργεια της Επιτροπής μας ήταν η προετοιμασία και συζήτηση μιας έκθεσης η οποία καταγράφει τις κύριες προκλήσεις και ευκαιρίες της βιομηχανίας υδρογονανθράκων στην Κύπρο. Προβαίνει, μάλιστα, σε εισηγήσεις για τη βελτίωση του λειτουργικού περιβάλλοντος της βιομηχανίας. Η σύνταξη της έκθεσης πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2015-2016 στη βάση συνεντεύξεων και συναντήσεων με εκπροσώπους εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, εκπροσώπους των αρμόδιων υπουργείων, κυβερνητικών τμημάτων και ρυθμιστικών Αρχών, όπως και άλλων εξειδικευμένων επιτροπών του ΣΕΛΚ.
Η έκθεση πραγματεύεται επτά συνολικά θέματα για τα οποία εντοπίστηκε ανάγκη βελτίωσης του υφιστάμενου λειτουργικού περιβάλλοντος, τρία εκ των οποίων χαρακτηρίζονται υψηλής προτεραιότητας. Ο σκοπός της έκθεσης είναι να αποτελέσει τη βάση για περαιτέρω ανταλλαγή απόψεων, ούτως ώστε να υιοθετηθούν τελικά βέλτιστες πρακτικές που θα καταστήσουν την Κύπρο ακόμη πιο ελκυστικό κέντρο παροχής υπηρεσιών στον τομέα υδρογονανθράκων για ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Κορυφαίες προτεραιότητες
Από τα επτά θέματα με τα οποία καταπιάνεται η έκθεση χαρακτηρίσατε τα τρία υψηλής προτεραιότητας. Ποια είναι και πώς επηρεάζουν τον τομέα;  
Πρωτίστως, είναι η δημιουργία ενός εξειδικευμένου λιμανιού που να παρέχει δυνατότητα αποκλειστικής χρήσης από τις εταιρείες υδρογονανθράκων. Οι εργασίες που διεξάγουν απαιτούν απρόσκοπτη πρόσβαση σε χερσαίες εγκαταστάσεις, με συγκεκριμένες προδιαγραφές, αυστηρά πρωτόκολλα ασφάλειας και δυνατότητα εξυπηρέτησης παράλληλων και πολλαπλών εργασιών.
Ως δεύτερο θέμα εντοπίστηκε η ανάγκη βελτίωσης του συντονισμού των διαφόρων υπουργείων και κυβερνητικών τμημάτων που εμπλέκονται στη λειτουργία της βιομηχανίας υδρογονανθράκων. Λόγω της πολυπλοκότητας, του υψηλού κόστους (που ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ) και της φύσης των εργασιών της βιομηχανίας υδρογονανθράκων, η μεγιστοποίηση του συντονισμού και της σαφήνειας εκ μέρους των Αρχών διευκολύνει και επιταχύνει τις αποφάσεις και τις ενέργειες των εταιρειών, αλλά και τα οφέλη για το κράτος.
Επίσης, οι εργασίες των εταιρειών υδρογονανθράκων προϋποθέτουν αδειοδότηση και παρακολούθηση από διάφορες κρατικές Αρχές και τμήματα, τα οποία θα πρέπει να ενεργούν συντονισμένα και έγκαιρα αφού τυχόν καθυστερήσεις  μπορεί να επιφέρουν σημαντικό επιπλέον κόστος στις ήδη δαπανηρές εργασίες τους. Πρέπει να σημειώσω ότι σ’ αυτόν τον τομέα έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σύμφωνα με πρόσφατη πληροφόρηση από τις εταιρείες.
Ποια άλλα θέματα θεωρείτε ζωτικής σημασίας για την εδραίωση του τομέα ενέργειας στην Κύπρο; 
Υπάρχει ανάγκη για χάραξη και αποτύπωση μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής στον τομέα των υδρογονανθράκων. Μια εθνική ενεργειακή στρατηγική αποτελεί θεμέλιο για την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων προκλήσεων του τομέα, την επίτευξη ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας και τη βιωσιμότητα και αποδοτικότητα του ενεργειακού κλάδου. Επιπλέον, η στρατηγική αυτή θα πρέπει να υιοθετείται και να εφαρμόζεται απρόσκοπτα σε βάθος χρόνου.
Ένα άλλο θέμα, το φορολογικό πλαίσιο. Χρήζει διαμόρφωσης, ώστε να ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες των εργασιών της βιομηχανίας υδρογονανθράκων, όπως είναι, για παράδειγμα, η επένδυση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ με αβέβαια έσοδα σε βάθος χρόνου. Οι ενεργειακές εταιρείες χρειάζονται ένα φορολογικό πλαίσιο αυτού του είδους που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της βιομηχανίας υδρογονανθράκων. Πρέπει να σημειώσω ότι τέτοια πλαίσια φορολογίας έχουν αναπτυχθεί σε πολλές άλλες χώρες.
Ένα άλλο θέμα που εντοπίστηκε είναι η ανάγκη της συνεχούς και στοχευμένης εκπαίδευσης και απόκτησης συγκεκριμένης τεχνογνωσίας των εμπλεκομένων. Ας μην ξεχνάμε ότι η βιομηχανία υδρογονανθράκων δημιουργήθηκε μόλις πριν μερικά χρόνια στην Κύπρο και, όπως είναι αναμενόμενο, το επίπεδο τεχνογνωσίας και εμπειρίας είναι σε αρχικό στάδιο ακόμη. Η απόκτηση της κατάλληλης τεχνογνωσίας θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη αξιοποίηση των ευκαιριών απασχόλησης που θα δημιουργούνται με την ανάπτυξη της βιομηχανίας υδρογονανθράκων στο νησί, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Η κατάλληλη τεχνογνωσία θα παρέχει, επίσης, τη δυνατότητα στις αρμόδιες Αρχές του κράτους να ασκούν πιο αποτελεσματικό έλεγχο στις εργασίες των εταιρειών εξόρυξης.
Πιστεύω πραγματικά πως η απόκτηση εξειδικευμένης γνώσης, όπως και των τεχνικών δεξιοτήτων στον τομέα αυτό, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να καταστεί η Κύπρος κέντρο γνώσης και εξυπηρέτησης της βιομηχανίας για ολόκληρη την περιοχή – μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί!  
Το τελευταίο σημείο που εντοπίζεται στην έκθεση είναι η πλήρης εναρμόνιση της βιομηχανίας υδρογονανθράκων στην Κύπρο με τις πρακτικές διαφάνειας και καταπολέμησης της διαφθοράς, που έχουν υιοθετηθεί από πολλές άλλες χώρες παγκοσμίως. Αυτό θα δημιουργήσει ένα ακόμη πιο ελκυστικό περιβάλλον για τη δραστηριοποίηση και άλλων εταιρειών στον τομέα των υδρογονανθράκων.
Επιτροπή Ενέργειας με σημαντικό ρόλο
Τι είναι και πώς ενεργεί η Επιτροπή Ενέργειας του ΣΕΛΚ. Κύριε Ταλιώτη ως πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας του ΣΕΛΚ, πέστε μας πώς συστήθηκε και σε τι αποσκοπεί με τη λειτουργία της. 
Τα μέλη της Επιτροπής Ενέργειας του ΣΕΛΚ είναι εγκεκριμένοι λογιστές/ελεγκτές. Προέρχονται, κυρίως, από ελεγκτικούς οίκους και από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη βιομηχανία υδρογονανθράκων. Η Επιτροπή επικεντρώθηκε, μέχρι σήμερα, σε θέματα υδρογονανθράκων λόγω της πολύ μεγάλης σημασίας αυτού του τομέα για τον τόπο μας.
Θα ήθελα να τονίσω ότι η συγκεκριμένη Επιτροπή είναι ίσως από τις λίγες επιτροπές του ΣΕΛΚ, αλλά και του επιχειρηματικού κόσμου γενικότερα, στην οποία συμμετέχουν επαγγελματίες από τομείς της οικονομίας, που κάποιες φορές μπορεί να ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Αναφέρομαι στις εταιρείες λογιστών αλλά και ειδικά στην παρουσία επαγγελματιών από τις εταιρείες εξόρυξης υδρογονανθράκων.
Η Επιτροπή συζητά και καταγράφει τις απόψεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων της βιομηχανίας υδρογονανθράκων για συγκεκριμένα θέματα που τους απασχολούν. Σε πολλές περιπτώσεις έχουμε ανταλλάξει απόψεις για συγκεκριμένα θέματα με επαγγελματίες του κλάδου, οι οποίοι δεν είναι μέλη της Επιτροπής. Σημαντικό συνεπώς ρόλο σ’ αυτήν τη διαδικασία έχουν διαδραματίσει οι ρυθμιστικές Αρχές του τομέα υδρογονανθράκων του κράτους. Πρέπει να αναφέρω επίσης ότι συμμετέχουμε στην Επιτροπή με την προσωπική μας ιδιότητα, ως ανεξάρτητοι επαγγελματίες, μέλη του ΣΕΛΚ, ενώ οι εργασίες της Επιτροπής διέπονται από τις αρχές της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας και του δικαίου του ανταγωνισμού.
Μπορούμε να γίνουμε κέντρο υποστηρικτικών υπηρεσιών
Τελευταία ακούγεται όλο και περισσότερο ότι η Κύπρος θα μπορούσε να καταστεί περιφερειακό κέντρο υποστηρικτικών υπηρεσιών («service center») για τους υδρογονάνθρακες. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Μπορεί η Κύπρος να το πετύχει και ποια θα είναι τα οφέλη; 
Η ερευνητική και αναπτυξιακή δραστηριότητα που προηγείται της εξόρυξης και της πώλησης των αποθεμάτων φυσικού αερίου που ανακαλύπτονται, περιλαμβάνει την εμπλοκή πολλών εταιρειών που παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες, σε όλα τα στάδια των πολυδάπανων και χρονοβόρων αυτών έργων. Οι υπηρεσίες που παρέχουν αυτές οι εταιρείες αποτελούν ένα πολύ μεγάλο μέρος των έργων έρευνας και ανάπτυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Προϋποθέτουν, μάλιστα, την ύπαρξη χερσαίων υποδομών και υπηρεσιών εξυπηρέτησης.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω τη διαφορά ενός κέντρου υποστηρικτικών υπηρεσιών (service center) από ένα ενεργειακό κέντρο (energy hub). Ένα ενεργειακό κέντρο περιλαμβάνει σημαντικές ανακαλύψεις εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων υδρογονανθράκων, δίκτυο αγωγών, πρόσβαση στις αγορές και τη χρήση υποδομών υγροποίησης και αποθήκευσης.  
Η Κύπρος έχει να επιδείξει σημαντικά πλεονεκτήματα στην προσέλκυση εταιρειών υποστηρικτικών υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως η γεωγραφική της θέση, το πλήρως εναρμονισμένο με την ΕΕ φορολογικό και νομικό σύστημα, η θετική αντιμετώπιση των αρμόδιων Αρχών, τα υψηλά προσόντα του εργατικού δυναμικού, η ποιότητα και ασφάλεια διαβίωσης, αλλά και πολλά άλλα.
Θα ήθελα, επίσης, να τονίσω το γεγονός ότι η δημιουργία ενός περιφερειακού κέντρου παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών για τη βιομηχανία υδρογονανθράκων θα είναι μια σημαντική ευκαιρία για την Κύπρο. Μπορεί, σε μεγάλο βαθμό, να υλοποιηθεί ανεξάρτητα από την εκμετάλλευση των υφιστάμενων και οποιωνδήποτε μελλοντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Πιστεύω πως η Κύπρος, με τα σημαντικά πλεονεκτήματα που διαθέτει, είναι πραγματικά σε θέση να προσφέρει στις εταιρείες υποστηρικτικών υπηρεσιών μια κατάλληλη και επαρκή βάση, για τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων τους στην περιοχή με την υιοθέτηση συγκεκριμένων ενεργειών, όπως ανέφερα και προηγουμένως. Τα οφέλη μπορεί να είναι πολλαπλά: δημιουργία θέσεων εργασίας, αύξηση των φορολογικών εσόδων του κράτους, πολλαπλάσια οφέλη για την οικονομία από την εγκατάσταση και επίσκεψη στελεχών των εταιρειών στην Κύπρο, δημιουργία τοπικής τεχνογνωσίας και εμπειρίας και περαιτέρω αναβάθμιση της γεωπολιτικής σημασίας του τόπου μας.
Ανταπόκριση
Τα ευρήματα και οι εισηγήσεις που περιέχονται στην έκθεσή σας έχουν βρει ανταπόκριση από τους αρμόδιους, έχουν γίνει ενέργειες προς την κατεύθυνση που εισηγείστε; 
Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ότι έχουν γίνει αρκετές συναντήσεις και έχει πραγματοποιηθεί ανταλλαγή απόψεων για τα ευρήματα της έκθεσης με τα αρμόδια υπουργεία και τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες της Δημοκρατίας. Έχουν δοθεί, μάλιστα, λύσεις σε διάφορα θέματα.
Πιο συγκεκριμένα έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στις διαδικασίες αδειοδότησης των εταιρειών, αφού πλέον υπάρχει περισσότερη εμπειρία από τα αρμόδια τμήματα του κράτους. Επιπλέον, στο καίριο θέμα της δημιουργίας λιμανιού, υπήρξε δημόσια τοποθέτηση από την Υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων για την έναρξη μελέτης με στόχο την κατασκευή ενός λιμανιού με τη μέθοδο του Design-Βuild-Operate-Transfer. Αυτό αποτελεί σίγουρα μια θετική εξέλιξη. Δεν πρέπει φυσικά να μας διαφεύγει το γεγονός ότι και άλλες γειτονικές χώρες εργάζονται εντατικά για τη δημιουργία παρόμοιων υποδομών και, παρόλα τα πλεονεκτήματα της Κύπρου, μπορεί αυτές οι χώρες να προτιμηθούν. Ο παράγοντας χρόνος έχει και σ’ αυτόν τον τομέα πολύ μεγάλη σημασία.
 

  Λευτέρης Αδειλίνης