Οι προεκτάσεις του άξονα Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου (GRISCY)

Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΤΟΥ ΛΙΒΑΝΟΥ ΓΙΑ ΜΟΣΧΑ-ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΚΙΝΑΣ -ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Του Μάριου Πούλλαδου

Η ΒΗΡΥΤΟΣ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ, ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ, ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΧΘΕΙ ΣΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΑΙΚΤΗ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ. Η ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ, ΩΣΤΟΣΟ, ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΤΟΥ ΛΙΒΑΝΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΩΝ ΗΠΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΥΚΟΛΗ ΥΠΟΘΕΣΗ, ΚΑΘΩΣ Ο ΠΟΥΤΙΝ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΕΙ ΕΝΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ
Σε κάθε περίπτωση, η πραγματοποίηση της τριμερούς στον Λίβανο θεωρείται επιτυχία για την Λευκωσία, καθώς υπήρξε συμφωνία για προώθηση ενός Πλαισίου αναφορικά με την ανάπτυξη των αποθεμάτων υδρογονανθράκων που εκτείνονται και στις δύο πλευρές των ΑΟΖ Κύπρου-Λιβάνου (οριοθέτηση 2007)
Με αργά αλλά σταθερά βήματα σφυρηλατείται ο αναδυόμενος άξονας Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου, τον οποίον ξένοι αναλυτές βάφτισαν πλέον ως «GRISCY», από τα αγγλικά ακρωνύμια των τριών χωρών. Όσο και αν ο Ερντογάν βρυχάται εκτοξεύοντας απειλές προς πάσα κατεύθυνση, ο δρόμος για επικύρωση της συνεργασίας μοιάζει πλέον χωρίς επιστροφή, αφού ήδη δύο Αμερικανοί γερουσιαστές πρότειναν τον "Νόμο για την εταιρική σχέση ασφάλειας και ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο", ο οποίος ισχυροποιεί πλέον τις στρατηγικές και ενεργειακές συμμαχίες των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, με συνδετικό κρίκο την Κύπρο.

Στο ενεργειακό κόλπο βρίσκεται ήδη η Αίγυπτος, ενώ με την τριμερή Κύπρου-Ελλάδας-Λιβάνου σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών αυτήν τη εβδομάδα, η Βηρυτός αναμένεται, το επόμενο διάστημα, να αναδειχθεί σε σημαντικό παίκτη όσον αφορά τα ενεργειακά της περιοχής. Η πλήρης εναρμόνιση, ωστόσο, των ενεργειακών συμφερόντων του Λιβάνου με τους στόχους των ΗΠΑ στην περιοχή δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, καθώς ο Πούτιν φαίνεται προς το παρόν να διατηρεί ένα συγκριτικό πλεονέκτημα.

Τα χαρτιά των υπερδυνάμεων

Τον περασμένο Μάρτιο ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην περιοχή, είπε πως προγραμματίζει να θέσει "κόκκινες γραμμές" στα ρωσικά έργα στον Λίβανο. Παρά τη σκληρή, ωστόσο, γλώσσα, οι ηγέτες του Λιβάνου έχουν ήδη διευρύνει και σχεδόν διπλασιάσει τη συνεργασία με ρωσικές εταιρείες στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας.

Μπορεί οι ΗΠΑ να εξακολουθούν να διατηρούν έναν σημαντικό βαθμό διπλωματικής επιρροής στα ζητήματα ενέργειας του Λιβάνου, ωστόσο, όπως σημειώνει το αραβικό Al Μonitor, οι ρωσικές ενεργειακές επενδύσεις στον Λίβανο έχουν εξουδετερώσει αυτές των Αμερικανών. "Οι Ρώσοι έχουν πλεονέκτημα έναντι των Αμερικανών στον Λίβανο, αλλά και στην περιοχή", δήλωσε στο Al-Monitor ο Amal Abou Zeid, σύμβουλος του λιβανέζικου Υπουργείου Εξωτερικών.

Ήδη η ρωσική Νοvatek έχει μπει από τον Νοέμβριο του 2017 μαζί με την κοινοπραξία ENI-TOTAL στην ΑΟΖ του Λιβάνου, με αναλυτές να θεωρούν αλληλένδετη την εμπλοκή της Ρωσίας στον εμφύλιο της Συρίας με την προσπάθεια διαμόρφωσης της μελλοντικής ενεργειακής αρχιτεκτονικής στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Συγκεκριμένα, η Ρωσία μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να μετατρέψει τη Συρία σε κόμβο ενεργειακής διαμετακόμισης για πωλήσεις στην Ασία. Για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων ενεργειακών υποδομών υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να δαπανήσει περίπου 30 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ο νέος γύρος αδειοδότησης

Τον περασμένο Ιανουάριο, ο πετρελαϊκός γίγαντας Rosneft της Ρωσίας υπέγραψε συμφωνία για μια 20ετή διαχείριση, λειτουργία και ενδεχόμενη αποκατάσταση και επέκταση μέρους του τερματικού αποθήκευσης πετρελαίου στην Τρίπολη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου. Η Rosneft βρίσκεται επίσης στον κατάλογο των εταιρειών για υποβολή προσφοράς με άλλες κοινοπραξίες, συμπεριλαμβανομένης μιας αμερικανικής εταιρείας, για τερματικό σταθμό αερίου στον Λίβανο, αναφέρουν αραβικά ΜΜΕ.

Δεν είναι, πάντως, τυχαίο που λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη Πομπέο στον Λίβανο, ο Πρόεδρος της χώρας, Μισέλ Αούν, ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, και τον διευθύνοντα σύμβουλο της Rosneft, Ιγκόρ Σέκιν. Η κατάσταση μπορεί να γίνει ακόμη πιο περίπλοκη σε περίτπωση που οι ΗΠΑ εμπλακούν, μέσω εταιρειών, όπως η Exxon Μοbil, στον νέο γύρο αδειοδότησης της χώρας.

Κερδισμένη η Κύπρος

Σε κάθε περίπτωση, η πραγματοποίηση της τριμερούς στον Λίβανο θεωρείται επιτυχία για τη Λευκωσία, καθώς υπήρξε συμφωνία για προώθηση ενός Πλαισίου αναφορικά με την ανάπτυξη των αποθεμάτων υδρογονανθράκων που εκτείνονται και στις δύο πλευρές των ΑΟΖ Κύπρου-Λιβάνου (οριοθέτηση 2007). «Μια τέτοια συμφωνία θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα για τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών, παρέχοντας την απαραίτητη νομική ασφάλεια σε διεθνείς εταιρείες που επιθυμούν να επενδύσουν στην έρευνα για υδρογονάνθρακες στην περιοχή», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, στέλνοντας, ουσιαστικά, μήνυμα προς πολλές κατευθύνσεις.

Το αποτέλεσμα των επαφών στον Λίβανο καθησυχάζει και τον Υπουργό Εξωτερικών του Λιβάνου, Γκέμπραν Μπασίλ, ο οποίος, το προηγούμενο διάστημα, είχε, σύμφωνα με το Reuters, διαβιβάσει επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, και την επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, ζητώντας τους να διασφαλίσουν ότι ο αγωγός East Med δεν θα παραβιάσει τα δικαιώματα του Λιβάνου, σε αυτό που ισχυρίζεται ως δική του ΑΟΖ.

Κλειδί, πάντως, για ουσιαστικότερη συμμετοχή του Λιβάνου στις συμμαχίες με Κύπρο, Αίγυπτο και Ελλάδα είναι η επίλυση της θαλάσσιας διασυνοριακής διαμάχης με το Ισραήλ. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η Ουάσιγκτον, με τον Ντέιβιντ Στέτερφιλντ, ενεργό Υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ για Near Eastern Affairs, να έχει αναλάβει ως μεσολαβητής μεταξύ των δύο πλευρών, στο πλαίσιο του ευρύτερου «Σχεδίου Ειρήνη» που προωθεί η Κυβέρνηση Τραμπ στην περιοχή.

Πέρα από τα ενεργειακά

Εν κατακλείδι, μέσω της συνεργασίας των GRISCY, ξένοι αναλυτές εκτιμούν πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιχειρήσουν την ανατροπή της επέκτασης του αγωγού TurkStream στην Ελλάδα, να πετύχουν την αποδυνάμωση της λεγόμενης «Ρωσο-Ισραηλινής Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης», ενώ παράλληλα να ανακόψουν τον εμπορικό άξονα της Λεβαντίνης μεταξύ της Κριμαίας, της Συρίας, του Σινά και της Ερυθραίας σε περίπτωση κρίσης.

Η ζωηρή εμπλοκή, ωστόσο, των Αμερικανών στην περιοχή αποσκοπεί σε ακόμη ένα πιο σημαντικό γεωπολιτικό ζήτημα, που συνδέεται άμεσα με το φιλόδοξο σχέδιο της Κίνας «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος», ο οποίος θεωρείται ουσιαστικά ο «Νέος Δρόμος του Μεταξιού». Ο έλεγχος του Λιμανιού του Πειραιά από το Πεκίνο παρέχει ένα στρατηγικό σημείο εισόδου στην πολωνική πρωτοβουλία «Three Seas Initiative» και τη βάση για τον βαλκανικό «δρόμο του μεταξιού».

Επομένως, οι ΗΠΑ γνωρίζουν πως είναι προς το συμφέρον τους να παρακολουθούν όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με το σχέδιο της Κίνας για διεύρυνση της γεωοικονομικής επιρροής της στην Ανατολική Ευρώπη και Μεσόγειο, ειδικά μετά και την κίνηση-ματ για έλεγχο του Λιμανιού της Χάιφα στο Ισραήλ. Όλα αυτά, ενώ σε πολιτισμικό επίπεδο η συμμαχία Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ εκλαμβάνεται από πολλούς ως η αιχμή του δόρατος του ιουδαιο-χριστιανικού πολιτισμού εναντίον των δυνάμεων του Ισλάμ, του οποίου εκφραστής στην περιοχή φιλοδοξεί να καταστεί η Τουρκία.

Ένα περίεργο δημοσίευμα

Εντελώς απαρατήρητο πέρασε από τον κυπριακό Τύπο αυτήν την εβδομάδα ένα περίεργο δημοσίευμα του Βloomberg, σε σχέση με τα ενεργειακά του Ισραήλ, που αφορά άμεσα και την Κύπρο. Συγκεκριμένα, το άρθρο, επικαλούμενο ανώνυμες πηγές, αναφέρει πως η Exxon Μobil βρίσκεται σε συζητήσεις με εταιρείες, προκειμένου να κατασκευάσει μια πλωτή πλατφόρμα υγροποίησης φυσικού αερίου (FLNG) προς εκμετάλλευση του κοιτάσματος Λεβιάθαν στην ισραηλινή ΑΟΖ. Με αυτόν τον τρόπο, ισχυρίζεται το άρθρο, θα επιτραπεί στους εταίρους του κοιτάσματος να εξάγουν σε χώρες που δεν θα βασίζονταν σε αγωγούς. «Είναι πιθανόν οι συζητήσεις τελικά να οδηγήσουν σε μια εταιρική σχέση», προειδοποίησαν οι ανώνυμες πηγές. Πάντως, ένας αντιπρόσωπος της Exxon Mobil αρνήθηκε να σχολιάσει τις προθέσεις του στο Ισραήλ, ενώ ερωτηθείς για την ανακάλυψη «Γλαύκος» στην Κύπρο, είπε: «Είναι πολύ νωρίς για να σχολιάσουμε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα παραγωγής». Η εταιρεία Delek, ο μεγαλύτερος μέτοχος στο Λεβιάθαν, εξετάζει, στην παρούσα φάση, διάφορες επιλογές, όπως η αγορά μεριδίου σε έναν από τους σταθμούς υγροποίησης της Αιγύπτου. Η Delek είναι και μέτοχος στην Αφροδίτη, η οποία προορίζεται, όπως όλα δείχνουν, και αυτή να καταλήξει σε σταθμούς της Αιγύπτου. Οι εταίροι που εκμεταλλεύονται το Λεβιάθαν έχουν διασφαλίσει τον τρόπο εκμετάλλευσης της α’ φάσης παραγωγής και πλέον αναζητούν τρόπους για διοχέτευση του αερίου της β’ φάσης στις περιφερειακές αγορές. Υπενθυμίζεται ότι η μια από τις ιδέες ήταν να μεταφερθεί το Λεβιάθαν στην Κύπρο, προκειμένου να ενισχυθεί η προοπτική κατασκευής σταθμού υγροποίησης στο νησί. Το γεγονός ότι έγιναν επαφές της Exxon Μοbil με τον Ισραηλινό Υπουργό Ενέργειας το προηγούμενο διάστημα για εμπλοκή της εταιρείας στον νέο γύρο αδειοδότησης στην ΑΟΖ, ενθάρρυναν το προηγούμενο σενάριο. Ωστόσο, το δημοσίευμα του Βloomberg αφήνει να δημιουργηθούν εντυπώσεις για διάφορα παιχνίδια που παίζονται στο παρασκήνιο από συγκεκριμένες εταιρείες με διαφορετικές ατζέντες. Όσον αφορά την ιδέα FLNG, αυτή έχει απορριφθεί, κατά το παρελθόν, από τους Ισραηλινούς, εξαιτίας ζητημάτων που άπτονται της ασφάλειας και συγκεκριμένα του κινδύνου κακόβουλων ενεργειών εκ μέρους της Χαμάς.

Σημερινή