Ανάλυση: 6 + 2 επιπτώσεις από επιχειρήσεις της Τουρκίας στη ΒΑ Συρία

  Ανδρέας Πιμπίσιης  

Εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού υψηλού ρίσκου βρίσκεται σε εξέλιξη από την κατοχική Τουρκία. Πρόκειται για ένα μεγαλεπήβολο όραμα νεκρανάστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που προωθείται βαθμηδόν και αφορά στην ευρύτερη περιοχή μας. Σε αυτό τον σχεδιασμό εντάσσεται η Κύπρος, η Συρία, η Αίγυπτος, η Λιβύη και η Ελλάδα (Αιγαίο) και άλλες χώρες στις οποίες ενισχύει την επιρροή της η Άγκυρα.  

Είναι προφανές, από τις κινήσεις που γίνονται αλλά και από εκτιμήσεις που έχουν διαμορφωθεί από ξένες Κυβερνήσεις και Οργανισμούς, πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο πλαίσιo αυτού του σχεδιασμού προσεγγίζει ως πακέτο την περιοχή και επιχειρεί να θέσει είτε υπό την κατοχή του εδάφη τρίτων κρατών είτε υπό την επιρροή του τις χώρες τούτες. Στα πλαίσια αυτά, ο τουρκικός αναθεωρητισμός επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός τόξου διευρυμένης επιρροής που έχει περισσότερες γεωγραφικές περιοχές (Ανατολική Μεσόγειο, Βαλκάνια, Αφρική, Ασία, Καύκασο).  

Ο Ερντογάν διαχρονικά επιδιώκει να καταστεί ηγέτης των μουσουλμάνων, ενώ στρατηγική επιδίωξη είναι και η αύξηση των εδαφών της Τουρκίας. Αυτό που έχει θέσει ως στόχο είναι όπως το 2023, όταν δηλαδή θα συμπληρωθούν 100 χρόνια τουρκικού κράτους, μπορέσει να παρουσιάσει αποτελέσματα που θα ενισχύουν, θα μεγαλώνουν, τη χώρα του.   

Σημειώνεται συναφώς ότι το κύριο σύνθημα του Συνεδρίου του ΑΚΡ, τον Σεπτέμβριο του 2012, ήταν «Μεγάλο έθνος, μεγάλη δύναμη, στόχος το 2023». Μια αφίσα στον χώρο του συνεδρίου έγραφε: «Όποιος έχει τις ρίζες του στο 1453, έχει στόχο του το 2023». Έκτοτε σε αυτό τον στόχο αναφέρθηκε πολλές φορές και διά της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης, την οποία βαθμηδόν προωθεί με την αλλαγή συνόρων. 

Σε σχέση με την Κύπρο και την Ελλάδα, οι κινήσεις είναι ξεκάθαρες. Η Τουρκία επιδιώκει στρατηγικό έλεγχο της Κύπρου σε θάλασσα και ξηρά κι αυτός ο στόχος εντάσσεται στα πλαίσια των ευρύτερων σχεδιασμών. Στη θάλασσα έχει εισβάλει με γεωτρύπανα στοχεύοντας να ακυρώσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας ή να εδραιωθεί η παρουσία της, αρπάζοντας θαλάσσια περιοχή.  

Την ίδια ώρα, πιο συστηματικά τα τελευταία χρόνια το καθεστώς Ερντογάν επιχειρεί να ενσωματώσει τα κατεχόμενα διά της πλήρους εξάρτησης -που υπάρχει έκπαλαι- επιβάλλοντας την παρουσία του. Τούτο γίνεται κυρίως με τα βήματα ισλαμοποίησης των κατεχομένων, που πολλά έχουν γίνει με συστηματικό τρόπο.  

Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο η Τουρκία θα προχωρήσει σε προσάρτηση των κατεχομένων, επεκτείνοντας τα εδάφη της μέχρι και τη γραμμή Αττίλα. Αντί ψευδοκράτος να είναι Τουρκία (που πρακτικά είναι). Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς η Άγκυρα μετρά τις αντιδράσεις. Γι' αυτό και μπορεί τούτο να καταστεί πιο εύκολο μέσα από μια συμφωνία στο Κυπριακό, που θα παραπέμπει σε ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο.  

Για την Ελλάδα είναι σαφές πως πέραν από τις συστηματικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, η Τουρκία δεν έχει ακόμη αποφασίσει να αναβαθμίσει τις προκλήσεις. Ένα σενάριο που υπήρχε για να σταλεί στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδος τουρκικό ερευνητικό σκάφος δεν υλοποιήθηκε. Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis έχει κάνει σεισμικές έρευνες στα όρια της ελληνικής περιοχής αποφεύγοντας να προκαλέσει την Αθήνα. Ξένες διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως ο Ερντογάν είναι εκείνος που θα αποφασίσει ενδεχόμενη εισβολή στην ελληνική θάλασσα. Όπως είναι εκείνος που αποφασίζει να παραμένουν τα δυο γεωτρύπανα στην κυπριακή ΑΟΖ, χωρίς να υπάρχουν, ως φαίνεται, μέχρι τώρα αποτελέσματα. Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει απορρίψει εισηγήσεις συνεργατών του να μεταφερθούν οι εργασίες στη Μαύρη Θάλασσα, όπου οι πιθανότητες να υπάρξουν αποτελέσματα είναι αυξημένες. Τούτο επιβεβαιώνει πως η επιδίωξή του είναι η εφαρμογή της επεκτατικής του πολιτικής και όχι το οικονομικό όφελος, το οποίο θεωρεί καλοδεχούμενο εάν και εφόσον προκύψει.  

Η Άγκυρα, πάντως, παρουσιάζεται πιεστική με τη Λιβύη για να καθορίσουν ΑΟΖ(!), αλλά και προς τον Λίβανο για να μην προχωρεί σε συνεργασίες με την Κυπριακή Δημοκρατία. Επί του παρόντος οι τουρκικές πιέσεις δεν αποδίδουν.  

Το τουρκικό εγχείρημα, μεγαλεπήβολο απόρροια της μεγαλομανίας του Ερντογάν, δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς η οικονομία της χώρας αντιμετωπίζει προβλήματα και ενδέχεται να αποτελέσει την αχίλλειό της πτέρνα. Γι' αυτό και ο Ερντογάν γίνεται πιεστικός προς τους συνεργάτες του για να αποδίδουν το γρηγορότερο οι σχεδιασμοί στα διάφορα μέτωπα, που έχει ανοίξει. 

Είναι σαφές πως το καθεστώς Ερντογάν κινείται σε τεντωμένο σχοινί. Η δράση του προκαλεί αντιδράσεις στο διεθνές πεδίο και οι χώρες που διαχρονικά διατηρούσαν καλές σχέσεις με την Τουρκία κρατούν αποστάσεις, λόγω και της πίεσης προφανώς που δέχονται οι Κυβερνήσεις από την κοινή τους γνώμη.

Η Άγκυρα, με τις ενέργειές της, διαμορφώνει μια εκρηκτική κατάσταση στην περιοχή που δεν αποκλείεται να κλιμακωθεί. Ο Ερντογάν παίζει με τη φωτιά και είτε θα καεί είτε θα κάψει την περιοχή. 

 

Η Ρωσία μετρά μόνο κέρδη

Το σημείο που όλοι οι Αμερικανοί αναλυτές στάθηκαν ευθύς μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας για την παύση των επιχειρήσεων στη Συρία, ήταν ο παράγοντας Ρωσία. Υπογραμμίζοντας σε όλες τις περιπτώσεις τα κέρδη που έχει η Ρωσία από την όλη εξέλιξη.
Ουσιαστικά η Ρωσία χωρίς να χρειαστεί να κάνει κίνηση βρέθηκε να κάνει ταμείο, ενώ μπορεί να έχει πρόσθετα οφέλη και σε βάθος χρόνου. Πρώτα και κύρια έμεινε αμέτοχη στον αρχικό καυγά Αμερικανών και Τούρκων. Με την έναρξη των επιχειρήσεων οι Ρώσοι πήραν τις θέσεις των Αμερικανών, ενώ συνάμα φρόντισαν για τον Άσαντ.
Κομβικό σημείο θα είναι η συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 22 Οκτωβρίου, 120 ώρες μετά τη συμφωνία Τουρκίας -ΗΠΑ.
Ο Ντάνιελ Πάιπς, βαθύς γνώστης της Μέσης Ανατολής, δήλωσε προ ημερών ότι αυτό που περιμένει να δει είναι «αν ο Πούτιν θα βρει τρόπους που θα μεγιστοποιούν τη ρωσική επιρροή επί της Άγκυρας και επί των Κούρδων».
Αυτή τη στιγμή η Ρωσία όχι δεν έχασε τον έλεγχο που ανέκαθεν είχε στη Συρία, αλλά καταφέρνει να βγει και πιο κερδισμένη. Κερδίζοντας, χωρίς να κάνει την παραμικρή κίνηση, κατά κράτος τις Ηνωμένες Πολιτείες στον παγκόσμιο πόλεμο εντυπώσεων που συνεχίζεται με αμείωτη σφοδρότητα και μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου.
Κέρδη υπάρχουν και για το καθεστώς Άσαντ, το οποίο δέχθηκε μεν μια ακόμα επίθεση, δέχθηκε μια εισβολή, αλλά στο τέλος φαίνεται να σταθεροποιεί τη θέση του. Κι εκεί που οι Αμερικάνοι και πολλοί σύμμαχοί τους ονειρεύονταν την απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία, μάλλον τώρα θα πρέπει να αναθεωρήσουν. 

Και οι χαμένοι των εξελίξεων

Το ένα λάθος δεν διορθώνεται με άλλο λάθος, αλλά αυτό επιχείρησαν οι Αμερικανοί προκειμένου να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις για τις ενέργειές τους στη Συρία. Πρώτα έκαναν το λάθος να αποχωρήσουν από τη Συρία και να ανοίξουν τον δρόμο στην Τουρκία να εισβάλει. Στη συνέχεια επιχείρησαν με ένα δεύτερο λάθος να διορθώσουν το πρώτο, με αποτέλεσμα μια συμφωνία που κάθε άλλο παρά διορθώνει την κατάσταση στη Συρία.
Και στις δύο περιπτώσεις αυτοί που πλήρωσαν και θα συνεχίσουν να πληρώνουν το τίμημα είναι οι Κούρδοι της Συρίας. Στην πρώτη φάση έμειναν εκτεθειμένοι, γιατί τους εγκατέλειψαν οι Αμερικανοί και τους άφησαν στους Τούρκους. Και στη συνέχεια ήρθε η συμφωνία με την οποία τους αναγκάζει να εγκαταλείψουν τις περιοχές τους και να κινηθούν νοτιότερα.
Όσο για τους Αμερικανούς ενδιαφέρον θα έχει το πώς θα κινηθούν και ευρύτερα στην περιοχή αντιλαμβανόμενοι ότι η Ρωσία έχει το πάνω χέρι. Δεν αποκλείεται να αναζητήσουν συμμαχίες που θα είναι της απολύτου εμπιστοσύνης τους. Εάν θα μείνουν στη συνταγή Τουρκίας ή θα στραφούν προς άλλες κατευθύνσεις είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να αναμένουμε να ξεκαθαρίσει στις αμέσως επόμενες ημέρες. 

Φιλελεύθερος