Είναι κι αυτό μια εθνική απειλή για την Κύπρο μας - Έκθεση: Βαίνει σε ερημοποίηση η Μεγαλόνησος

Δέσποινα Ψύλλου

Φτωχότερη σε βλάστηση, σε πανίδα και σε νερό κινδυνεύει να γίνει στο μέλλον η Κύπρος, ενώ την ίδια στιγμή θα αντιμετωπίζει υψηλότερες θερμοκρασίες και άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Πρόκειται για συμπεράσματα που προκύπτουν από την πρώτη εξειδικευμένη έκθεση για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στα οικοσυστήματα της Μεσογείου.
Όπως ανέφερε στον «Φ» ο καθηγητής του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και εμπειρογνώμονας στην εν λόγω έκθεση Γιάννης Βογιατζάκης, «οι προβλέψεις για την Κύπρο και γενικότερα την ανατολική Μεσόγειο  είναι αρκετά δυσοίωνες». Ωστόσο, όπως σημειώνει, υπάρχει ακόμη χρόνος πριν αυτές καταστούν μη αναστρέψιμες. 
«Εάν οι πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης παραμείνουν ως έχουν, η θερμοκρασία στη Μεσόγειο αναμένεται να αυξηθεί κατά μέσο όρο 2,2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2040», είπε ο κ. Βογιατζάκης και εξήγησε ότι αυτή η αύξηση σημαίνει για κάποιες περιοχές άνοδο ακόμη και 5 βαθμών Κελσίου. Επιπλέον, σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, τις αλλαγές που έχουν καταγραφεί τα τελευταία 50 χρόνια, καθώς και προβλέψεις που στηρίζονται στη χρήση κλιματικών και άλλων περιβαλλοντικών μοντέλων, αναμένονται ιδιαίτερα έντονες συνέπειες από την κλιματική αλλαγή, που θα πλήττουν εντονότερα την ανατολική Μεσόγειο. «Επί παραδείγματι, αναμένεται η μείωση της παραγωγής (σοδειάς), αλλά και η μείωση του ζωικού κεφαλαίου. Πράγμα που σημαίνει αύξηση της ζήτησης τροφής. Επιπλέον αναμένεται μείωση των υδάτινων πόρων. Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας, η οποία προβλέπεται να φτάσει στο 1 μέτρο μέχρι το 2100, επηρεάζοντας το 1/3 του πληθυσμού της Μεσογείου. Η αύξηση των καταστροφικών πυρκαγιών. Η αύξηση ξενικών ειδών, των λεγόμενων χωροκατακτητικών.

Οι προβλέψεις για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Κύπρο είναι αρκετά δυσοίωνες, συνεχίζει ο κ. Βογιατζάκης, προσθέτοντας ότι αυτές αφορούν άνοδο της θερμοκρασίας και μείωση της βροχόπτωσης. «Δεδομένου του νησιώτικου χαρακτήρα της Κύπρου και συνεπώς λόγω της έλλειψης χώρου, περιορίζονται πολλές από τις λύσεις προσαρμογής που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως. Για τα νησιώτικα οικοσυστήματα υπάρχουν ήδη ενδείξεις για αλλαγές στη φαινολογία φυτικών και ζωικών οργανισμών και στη λειτουργία, στη δομή και στη δυναμική των οικοσυστημάτων. Παραδείγματα αποτελούν η χρονική ασυμφωνία μεταξύ συμβιωτικών ειδών, η απώλεια ειδών, η μείωση πληθυσμών και οι αλλαγές στον πλούτο βιοποικιλότητας. Επίσης η θνησιμότητα δασικών συστάδων λόγω ξηρασίας, μεγάλης κλίμακας πυρκαγιές, χωρική μετατόπιση και επικράτηση ανταγωνιστικών αλλά και ξενικών/χωροκατακτητικών ειδών και η απώλεια εδαφών και διάβρωση».
Ως προς τις λύσεις για την άμβλυνση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής ή ακόμη και για να αποφευχθούν αυτές, ο κ. Βογιατζάκης σημειώνει ότι θα πρέπει α) να γίνεται προσαρμοστική διαχείριση οικοσυστημάτων και γαιών, η οποία θα ενημερώνεται από διαρκή παρακολούθηση της κατάστασης των φυσικών πόρων. Μια ισορροπία, δηλαδή, στην εκμετάλλευση της γης και των πόρων. β) Να δημιουργηθεί το κατάλληλο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο για τη χωροταξία και τον σχεδιασμό χρήσεων γης, η οποία είναι το κλειδί στην εφαρμογή οποιωνδήποτε μέτρων. γ) Να οργανωθεί η ενημέρωση του κοινού και να προωθηθεί η περιβαλλοντική εκπαίδευση. Όλα ξεκινούν στο σπίτι και το σχολείο. Η στάση μας στα απλά καθημερινά διαμορφώνει την ευρύτερη δράση ενός κοινωνικού συνόλου.

Οι δεντροφυτεύσεις θα θωρακίσουν την χώρα μας
Ο κ. Βογιατζάκης σημειώνει ακόμη πως οι δενδροφυτεύσεις που οργανώνονται από τους πολίτες σε συνεργασία και υπό την επίβλεψη των αρμόδιων Αρχών, μπορούν να θωρακίσουν την Κύπρο. Ωστόσο, όπως αναφέρει, θα πρέπει να μελετηθεί η έκταση στην οποία θα γίνουν οι δενδροφυτεύσεις, να επιλεχθούν οι σωστές θέσεις και τα σωστά είδη για το κλίμα που δημιουργείται. Τέλος, αναφέρθηκε στην Εθνική Στρατηγική για την κλιματική αλλαγή καθώς και στον παγκόσμιο στόχο -ο μέσος όρος αύξησης της θερμοκρασίας να μην υπερβεί τους 1,5 βαθμούς Κελσίου διεθνώς. «Είναι περιεχόμενο και της Συμφωνίας του Παρισιού του 2016, την οποία έχουν υπογράψει 187 από τις 197 χώρες. Με απλά λόγια εάν και εφόσον συγκρατήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας μεταξύ 1,5 - 2 βαθμών Κελσίου, η κατάσταση θα είναι διαχειρίσιμη. Κάτι το οποίο προϋποθέτει παράλληλα μέτρα άμβλυνσης παγκοσμίως».

600 επιστήμονες μελετούν την κλιματική αλλαγή
«Η πρώτη εξειδικευμένη έκθεση για την κλιματική αλλαγή και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της στα οικοσυστήματα της Μεσογείου, εκπονήθηκε από το διεθνές επιστημονικό δίκτυο Med ECC (Mediterranean Experts on Climate and Environmental Change)», ανέφερε ο κ. Βογιατζάκης και εξήγησε ότι πρόκειται για ένα διεπιστημονικό δίκτυο περίπου 600 επιστημόνων από όλες τις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου, οι οποίοι συνεισφέρουν την εμπειρογνωμοσύνη τους. Η εργασία της τεράστιας αυτής ομάδας ειδημόνων, χωρίστηκε σε ομάδες και τομείς που ανέλυσαν όλες τις πτυχές της κλιματικής αλλαγής τόσο για το χερσαίο και υδάτινο περιβάλλον όσο και για την υγεία και ευημερία του ανθρώπου. «Η πρωτοβουλία ανήκει στο CNRS (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας) και τον διεθνή οργανισμό Plan Bleu. Στόχος, η παρακολούθηση της κατάστασης του περιβάλλοντος στη Μεσόγειο, η ενημέρωση των κυβερνήσεων των χωρών της Μεσογείου και η ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσα από επίκαιρες και επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες». Άλλωστε όπως σημειώνει ο κ. Βογιατζάκης, το οικοσύστημα της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς είναι «το δεύτερο πιο πλούσιο οικοσύστημα στον κόσμο από πλευράς βιοποικιλότητας».
Η εν λόγω εξειδικευμένη έκθεση συζητήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2019, στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του φόρουμ «4th Regional Forum of the Union for the Mediterranean: “Paving the way forward”». Πρόκειται για μια διακυβερνητική ευρωμεσογειακή οργάνωση, την Ένωση για τη Μεσόγειο (UfM), στην οποία συγκεντρώνονται οι 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και 15 χώρες της Νότιας και Ανατολικής Μεσογείου.

Φιλελεύθερος