Ελλάδα - Αργεντινή: Μαθήματα Αποφυγής Χρεοκοπίας

Γράφει ο Επώνυμος
Μετά τον πρόσφατο παραλληλισμό τής τρέχουσας κατάστασης τής ελληνικής οικονομίας με αυτήν τής Αργεντινής τού τέλους τής δεκαετίας τού ’90 από τα μέσα ενημέρωσης, είναι αναγκαία η κατάδειξη τόσο των σημείων σύγκλισης, όσο και ιδιαιτέρως αυτών τής απόκλισης, των οποίων η δυναμική θα μπορούσε να αποτελέσει την οδό διαφυγής από την κρίση, πάντα υπό την προϋπόθεση κατάλληλων χειρισμών.
Η συμπεριφορά των αγορών και τής οικονομίας τής Αργεντινής στη δεκαετία τού ’90 έχει, πράγματι, πολλές ομοιότητες με την αντίστοιχη τής Ελλάδος κατά τη δεκαετία 2000-10. Ας δούμε συγκεκριμένα τις ομοιότητες των δύο καταστάσεων και τα λάθη που οδήγησαν την Αργεντινή στη γνωστή κατάληξη.
Επί μία δεκαετία, οι Επενδυτικές τράπεζες διοχέτευαν άφθονο χρήμα στη χώρα, το οποίο οι πολιτικοί χρησιμοποιούσαν για να εξυπηρετήσουν τις λαϊκιστικές πολιτικές τους χωρίς να διαχειρίζονται τη διόγκωση τού ελλείματος και τού χρέους: όταν το Υπουργείο Οικονομικών τής Αργεντινής εύρισκε στην αγορά εύκολο χρήμα ήταν δύσκολο να επιβάλει τακτική λιτότητας στους πολιτικούς, μια και το χρήμα ήταν εκεί και οι πολιτικοί το γνώριζαν…
Η διόγκωση τού δημοσίου τομέα, η διαφθορά και η φοροδιαφυγή ήταν και στις δυο χώρες μια παράλληλη πραγματικότητα.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το χρέος της Αργεντινής ανήλθε στο 41% από 29% τού ΑΕΠ μεταξύ 1993 και 1998. Αντίστοιχες πολιτικές ακολουθήθηκαν και στην Ελλαδα τη δεκαετία τού 2000, με συνέπεια το χρέος να εκτοξευθεί στα €300 δις από μόλις €150 στο ξεκίνημα αυτής τής δεκαετίας (από 94% σε 118% τού ΑΕΠ).
Η τριετία 1998-2001 ήταν η πιο κρίσιμη για την κατάληξη τής Αργεντινής στην χρεωκοπία ενώ υπήρχαν περιθώρια να σωθεί. Αν λάβουμε ως αντιστοιχία το αργεντινό 1998 με το ελληνικό 2010, μπορούμε να εστιάσουμε στα πολιτικά λάθη τής Αργεντινής που είχαν ήδη γίνει από το 1998 και οδήγησαν στη χρεωκοπία και τη στάση πληρωμών το 2001, ώστε να επισημάνουμε τις πρακτικές που πρέπει να αποφύγει η Ελλάδα προκειμένου αυτή να βγει ανώδυνα από την κρίση:
Το 1998 η Αργεντινή είχε φτάσει να δανείζεται μέσω των κεφαλαιαγορών με 10,5% πάνω από τα τότε Αμερικανικά επιτόκια και κατέφυγε σε χρηματοδότηση από το ΔΝΤ σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποπληρώσει τις άμεσες υποχρεώσεις της – καταφέρνοντας μόνο να αναβάλει για τρία χρόνια την οριστική στάση πληρωμών και να οδηγηθεί έτσι στη χρεωκοπία.
Την ίδια περίοδο, οι επενδυτικές τράπεζες συνέχιζαν να προωθούν το χρέος τής χώρας με ακόμα υψηλότερες αποδόσεις γι αυτές, και, ακόμα χειρότερα, ταυτόχρονα πρότειναν – και πέτυχαν – ένα Debt Swap (ανταλλαγή χρέους), όπου οι παλαιοί ιδιοκτήτες ομολόγων αποκτούσαν το δικαίωμα να πάρουν νέα ομόλογα μακρύτερης διάρκειας σε ευνοϊκότερους όρους, με το σκεπτικό να μεταφερθεί η πίεση τού χρέους από το 2001 στο 2005. Πράγματι, $ 30 δις άλλαξαν διάρκεια ζωής και 7 Επενδυτικές τράπεζες εισέπραξαν $ 100 εκατομμύρια σε προμήθειες.
Μέσα σε μερικές μόλις εβδομάδες από την εκτέλεση τού Debt Swap, η Αργεντινή ξαναβρέθηκε χωρίς χρηματοδότηση γιατί οι αγορές δεν πείστηκαν για την αποτελεσματικότητα τής οικονομικής της πολιτικής, και αναγκάστηκε να καταφύγει σε ένα δεύτερο δάνειο από το ΔΝΤ, που έδωσε για μερικές εβδομάδες μια ανάσα. 6 μήνες αργότερα η Αργεντινή δηλώνει χρεωκοπία.

Αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα έχει ήδη φτάσει να πληρώνει για το δανεισμό της 4,0% πάνω από τα γερμανικά επιτόκια και ο φαύλος κύκλος πρέπει να διακοπεί άμεσα, μια και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη στάση πληρωμών.
Στα μέσα τού 1998, τραπεζίτες απ΄όλες τις μεγάλες Επενδυτικές τράπεζες συσσωρεύονταν σε δημοφιλή εστιατόρια τού Μπουένος Άιρες προτείνοντας λύσεις στην κυβέρνηση, και κάτι παρόμοιο γίνεται αυτή την περίοδο στην Ελλάδα: αρκεί κανείς να κλείσει τραπέζι σε κάποιο από τα κεντρικά ξενοδοχεία τής Αθήνας ή να ταξιδεύσει σε μια πτήση προς τα μεγάλα οικονομικά κέντρα, για να διαπιστώσει πόσοι τραπεζίτες έρχονται με φακέλλους φουσκωμένους από προτάσεις. Είναι απόλυτα σίγουρο ότι στα συρτάρια τού ελληνικού Υπουργείου Οικονομικών υπάρχουν προτάσεις αντίστοιχες με εκείνες προς την Αργεντινή, οι οποίες, παρότι ακούγονται ελκυστικές, το μόνο που καταφέρνουν είναι να αγοράζουν χρόνο και να τον πληρώνουν πολύ ακριβά.
Εκτιμάται ότι εκείνη τη δεκαετία στην Αργεντινή πάνω από $1 δις είχε πληρωθεί στις Επενδυτικές τράπεζες για τις υπηρεσίες τους, ενώ στην αντίστοιχη περίοδο εκτιμάται ότι η Ελλάδα έχει καταβάλει πάνω από € 1,5 δις για τον ίδιο λόγο.
Το βάρος βέβαια παραμένει στους έχοντες την πολιτική εξουσία και όχι στους τραπεζίτες, μια και οι πρώτοι είναι υπεύθυνοι για τη λήψη και την εφαρμογή των σωστών μέτρων.
Ο τρόπος να αποφύγει η Ελλάδα τα λάθη τής Αργεντινής και την προοπτική τής χρεωκοπίας είναι γνωστός:
Πρέπει να ασκήσει άμεσα μια σωστή οικονομική πολιτική διαχείρισης και μείωσης των εξόδων με παράλληλη αύξηση των εσόδων, με το σύνολο των μέτρων στην κατεύθυνση που αναλύθηκαν από τον πρωθυπουργό αψηφώντας επί τέλους το όποιο πολιτικό κόστος. Εξάλλου, το συγκριτικό πλεονέκτημα που έχει η Ελλάδα όντας στην Ευρωζώνη οφείλει να το διαχειριστεί σωστά για να αποτρέψει την περαιτέρω παρέλκυση τής κρίσης. Σίγουρα το ΔΝΤ δεν αποτελεί λύση όπως προτείνουν κάποιοι αναλυτές, μια και η αναποτελεσματικότητα τής συνδρομής του καταδείχθηκε όχι μόνο στην Αργεντινή, αλλά και σε ένα μεγάλο αριθμό άλλων χωρών. Ακόμη και θεσμικά, ο ίδιος ο Πρόεδρος τού ΔΝΤ δηλώνει ότι η Ελλάδα μπορεί να βοηθηθεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, και είναι το λιγότερο αξιοπερίεργο να αντιπροτείνουν κάποιοι Έλληνες αναλυτές το ΔΝΤ σα λύση.
Η Ελλάδα, έστω και οριακά, μπορεί να διαψεύσει όλες της Κασσάνδρες, αρκεί να μετατρέψει την εμπειρία τής Αργεντινής σε δική της πείρα.