Παγκόσμια κατάρρευση και εθνική αντίσταση

Γεώργιος Ε. Δουδούμης*                               

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς διεθνολόγος για να διαπιστώσει, ότι τόσο οι οικονομικές όσο και οι πολιτικές σχέσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν δημιουργήσει πολλαπλά και σύνθετα προβλήματα με τοπικούς πολέμους, φτώχεια και ατομικούς και μαζικούς ξεριζωμούς που βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη με τάσεις επιδείνωσης.

Τις τελευταίες δεκαετίες, αρχής γενομένης με τον πόλεμο εναντίον του Ιράκ που ακολούθησε την ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ, ζήσαμε μια σταθερή υπεροπτική και απαξιωτική συμπεριφορά των ΗΠΑ και συμμάχων τους όχι μόνο προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αλλά κυρίως προς την παγκόσμια κοινή γνώμη, η οποία δεν φαίνεται να είναι σε θέση να παίξει κάποιον ουσιαστικό αποτρεπτικό ρόλο στις αυθαιρεσίες της αμερικανικής υπερδύναμης δεδομένου ότι τα διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης βρίσκονται υπό τον έλεγχο αυτών που κινούν τα νήματα των καταστροφών.

            Η ρίζα του κακού βρίσκεται στις ΗΠΑ, οι οποίες αυτή την περίοδο προσπαθούν να συντηρήσουν την μονοκρατορία τους με νύχια και με δόντια θεωρώντας εδώ και πολλές δεκαετίες ως βασικότερο αντίπαλο των συμφερόντων τους την ηπειρωτική Ευρώπη (ουσιαστικά την Ευρ. Ένωση πλην του Ην. Βασιλείου), η οποία παγιδευμένη από τη Γερμανία έχει χαράξει ανεξάρτητη πορεία, εκτός αμερικανικών προδιαγραφών. Οι διάφορες απόπειρες των ΗΠΑ, φανερές και ύπουλες, να εμποδίσουν τις δυσμενείς γι’ αυτές εξελίξεις δεν είχαν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και οι ΗΠΑ αναβάθμισαν τις προσπάθειές τους χοντραίνοντας το διπλωματικό παιχνίδι. Θεωρώντας τη Ρωσσία, τόσο ως οικονομικό εταίρο όσο ως υποψήφιο μακροχρόνιο πολιτικό σύμμαχο της Ευρ. Ένωσης, τον παράγοντα εκείνον που θα έκανε την πλάστιγγα να γείρει αποφασιστικά σε βάρος των αμερικανικών στόχων, έχουν αποδυθεί, όχι χωρίς επιτυχία, κυρίως από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σε μια προσπάθεια να μη επιτρέψουν την σύμπτωση των οικονομικών συμφερόντων της Ευρ. Ένωσης με αυτά της Ρωσσίας. Πρωτίστως η προσπάθεια αυτή έχει να κάνει με τη συνεργασία που αφορά ενεργειακές πρώτες ύλες, δηλαδή τον κινητήριο μοχλό της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η Γερμανία πρόλαβε, με λεπτές κινήσεις που οφείλονται στην κυβέρνηση του Γκ. Σραίντερ, να εξασφαλίσει την κάλυψη μεγάλου ποσοστού των τρεχουσών αναγκών της σε φυσικό αέριο μέσω του αγωγού Nordstream, η κατασκευή του οποίου συμφωνήθηκε οριστικά το 2005, ενώ λειτουργεί πλήρως από το 2012 τροφοδοτώντας άμεσα μέσω της Βόρειας Θάλασσας τη Γερμανία με ρωσσικό φυσικό αέριο. Ο ίδιος ο πρώην καγκελάριος Σραίντερ ανέλαβε και παραμένει Πρόεδρος της Επιτροπής μετόχων του Nordstream. Υπενθυμίζεται, ότι προς μεγάλη έκπληξη πολλών ο καγκελάριος Σραίντερ είπε όχι στους Αμερικάνους όταν του ζήτησαν να συμμετάσχει η Γερμανία στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ.

            Η αποτυχία των Αμερικάνων να αποτρέψουν τη δημιουργία του Nordstream δεν τους απέτρεψε από το να εμποδίζουν σήμερα (με μοχλό τον Γερμανό Επίτροπο της Ευρ. Ένωσης, αρμόδιο για ενεργειακά θέματα, Γκ. Αίτινγκερ) την κατασκευή του South Stream, μέσω του οποίου επιδιώκεται να επωφελούνται ενεργειακώς χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης από το ρωσσικό φυσικό αέριο που σχεδιάστηκε να μεταφέρεται από αυτόν.

            Η Ουκρανία, αντιμετωπίζοντας το δίλημμα επιλογής οικονομικής συνεργασίας με τη Ρωσσία από τη μια πλευρά και με την Ευρ. Ένωση από την άλλη, λειτούργησε ως ουρανοκατέβατη προσφορά για τις ΗΠΑ προκειμένου να δημιουργήσουν εμπλοκή και να διαταράξουν τις σχέσεις μεταξύ Ευρ. Ένωσης και Ρωσσίας, οι οποίες σε γενικές γραμμές αναπτύσσονταν αρκετά ομαλά. Κινούμενοι σε επίπεδο μικροπολιτικής ίντριγκας οι περιορισμένης διορατικότητας Ευρωπαίοι πολιτικοί έπεσαν με ορμή στην αμερικανική παγίδα πρωτοστατώντας στη δημιουργία μιας διένεξης απρόβλεπτων διαστάσεων όσον αφορά τη βλάβη των ίδιων ευρωπαϊκών συμφερόντων, τα οποία εθίγησαν από παιδαριώδεις χειρισμούς. Στην παγίδα έπεσαν όμως και οι ίδιοι οι Αμερικάνοι νομίζοντας ότι είχαν σκάψει λάκκο μόνον για άλλους, χωρίς να προβλέψουν ενδεχόμενες σοβαρές αντιδράσεις της Ρωσσίας ικανές να βλάψουν όχι μόνο καίρια αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα, αλλά και τον ιστό των διεθνών τους σχέσεων βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

            Όσον αφορά την Ευρ. Ένωση, οι οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσσίας δεν είναι παρά πυροβολισμοί στα ίδια της τα πόδια και μάλιστα σε μια στιγμή που δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια της και χωρίς τους αυτοπυροβολισμούς. Ήδη, το ΑΕΠ της Γερμανίας στο δεύτερο τρίμηνο του 2014 σημείωσε αρνητικό πρόσημο (-0,2%) σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ αντίστοιχα καμμία χώρα της Ευρ. Ένωσης δεν σημείωσε ανάπτυξη μεγαλύτερη του 1% που σημείωσε η Λεττονία, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat. Όταν λοιπόν η Γερμανία αρχίζει να λαχανιάζει, περιττό να κάνουμε πρόσθετες προβλέψεις. Είναι δεδομένο ότι η ευρωζώνη έχει ημερομηνία λήξης και μάλιστα κοντινή.

            Όσον αφορά τις ΗΠΑ, προφανώς τράβηξαν πολύ το σχοινί και έσπρωξαν τη Ρωσσία σε σχηματισμό πολλαπλών συσπειρώσεων, κυρίως όμως με την Κίνα. Ο μεθοδευόμενος σε μεγάλη κλίμακα αποκλεισμός του δολλαρίου από τις παγκόσμιες συναλλαγές προβλέπεται να το καταστήσει ένα νόμισμα απρόβλεπτο και αδύναμο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση της ήδη παραπαίουσας οικονομίας των ΗΠΑ. Υπογραμμίζεται, ότι τον περασμένο Ιούλιο οι χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσσία, Ινδία, Κίνα, Νότ. Αφρική) ανακοίνωσαν ότι προτίθενται να δημιουργήσουν ένα Νομισματικό Αποθεματικό Ταμείο ως εναλλακτική λύση στα υφιστάμενα δυτικά εργαλεία, το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Ήδη με τα σημερινά δεδομένα είναι ομολογημένο από επίσημα αμερικανικά χείλη, ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον σε οικονομική κατάσταση τέτοια που θα τους επέτρεπε να εμπλακούν και να συντηρήσουν έναν πόλεμο τύπου «καταιγίδα της ερήμου». Η εποχή που οι ΗΠΑ σχεδίαζαν και μπορούσαν ενδεχομένως να πραγματοποιήσουν την αναδιάταξη της Μ. Ανατολής πέρασε μάλλον ανεπιστρεπτί. Οι ΗΠΑ προβλέπεται στο μέλλον να ασχολούνται όλο και περισσότερο με τα του οίκου τους και τα προβλήματα αποσύνθεσης της κοινωνίας τους θα τους απασχολούν πιθανότατα περισσότερο από τις προσπάθειες αποσύνθεσης άλλων χωρών. Όταν οι ΗΠΑ πάψουν να είναι ένα πλούσιο κράτος-αλήτης και παραμείνουν μόνο κράτος-αλήτης θα νοιώσουν την οφειλόμενη περιφρόνηση και θα αισθανθούν τις αντιδράσεις. Ίσως να στηθούν και Ειδικά Δικαστήρια με αναδρομική ισχύ των αρμοδιοτήτων τους.

            Το κέντρο βάρους ισχύος έχει αρχίσει εμφανώς να μετατοπίζεται στο τρίγωνο Ρωσσίας-Κίνας-Ινδίας. Με πρωτοβουλία της Ρωσσίας εκτιμάται ότι η Ινδία θα συνεργάζεται πλέον με την Κίνα στο πλαίσιο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, του οποίου πρόκειται σύντομα να γίνει μέλος. Με Ρωσσία-Κίνα-Ινδία να δρουν συμμαχικά μειώνεται και η αξία του ρόλου του Ιράν στην περιοχή, χωρίς να αποκλείεται και η δική του συμμετοχή ως πλήρες κράτος-μέλος στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης.

Οι ΗΠΑ προβλέπεται να μη διαθέτουν πλέον τις οικονομικές προϋποθέσεις για να πρωτοστατήσουν μόνες στις παγκόσμιες εξελίξεις για τις δεκαετίες που έρχονται και οι προσπάθειες τους να συμμαχήσουν οικονομικά με την θνήσκουσα Ευρ. Ένωση προκειμένου να επιζήσουν αγκιστρωμένες πάνω της εκτιμάται ότι δεν θα καρποφορήσουν, εφόσον η ίδια η Ευρ. Ένωση εκτιμάται ότι μετά τη διάλυση της ευρωζώνης θα αναζητήσει άλλες μορφές πολυμερούς ενδοευρωπαϊκής συνεργασίας μικρότερης εμβέλειας και σε αριθμό χωρών, αλλά και σε οικονομικές δυνατότητες.

Στο νέο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό οι ΗΠΑ και η Ευρώπη προβλέπεται να έχουν διαφορετικούς των σημερινών ρόλους. Οι ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα υποβαθμισθούν κατακόρυφα, ανάλογα με την οικονομική τους κατάρρευση, γεγονός που προβλέπεται να οδηγήσει και σε τήρηση των ανάλογων αποστάσεων από τους σημερινούς της συμμάχους. Όσον αφορά την Ευρ. Ένωση, είναι ορατός πλέον ο δρόμος που οδηγεί στην σταθερότητα της Ευρώπης των πατρίδων. Τα εθνικά κράτη, μακριά από φιλοσοφίες της δόλιας παγκοσμιοποίησης και ομοσπονδιακές παγίδες είναι η μόνη σοβαρή ελπίδα της Ευρώπης του αύριο, κυρίως της μεσογειακής Ευρώπης, η οποία στις πρόσφατες δεκαετίες έπαιξε επιτυχώς τον ρόλο του χρήσιμου ηλίθιου.

*Γεώργιος Ε. Δουδούμης                               

Οικονομολόγος – Συγγραφέας

gdoudoumis@yahoo.com