Το Ισλαμικό Κράτος και η Κύπρος

Ζήνωνας Τζιάρρας*

Σε πρόσφατο δημοσίευμα του SigmaLive είχαμε παρατηρήσει την πιθανή απειλή που αποτελεί το Ισλαμικό Κράτος για την Κύπρο. Ως γνωστό, το Ισλαμικό Κράτος (ή Ισλαμικό Χαλιφάτο) έχει προκύψει από την επιδρομή της Ισλαμιστικής εξτρεμιστικής οργάνωσης ISIS (Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Μεγάλης Συρίας) το οποίο ενδυναμώθηκε εν μέσω του συριακού εμφυλίου πολέμου και προχώρησε στην κατάληψη εδαφών στο (βόρειο) Ιράκ και τη Συρία. Προσδοκεί δε, την επέκταση του και στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο – περιλαμβανομένης και της Κύπρου.

Επειδή όμως έχει αναπτυχθεί μια συζήτηση η οποία από τη μια κινδυνολογεί και από την άλλη υποβαθμίζει τους υπαρκτούς κινδύνους σε σχέση με το εν λόγω ζήτημα, θεωρούμε ότι είναι ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα θέτοντάς τα σε μια πιο ρεαλιστική βάση. Με αυτή τη λογική, πιο κάτω παραθέτονται οι τρόποι με τους οποίους το Ισλαμικό Κράτος αποτελεί πιθανή απειλή για την Κύπρο αλλά και τις επιλογές της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Απειλή από θαλάσσης. Το Ισλαμικό Κράτος δεν υφίσταται σαν κράτος έχει όμως ντε φάκτο έλεγχο σε περιοχές του Ιράκ και της Συρίας. Και παρόλο που δεν είναι νομικώς αναγνωρισμένη οντότητα, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη την ισχύ που απορρέει από τις επιχειρησιακές του επιτυχίες σε επίπεδο εδαφικό, ενεργειακό, οικονομικό, στρατηγικό, ηθικό, κ.α. Σε περίπτωση που το Ισλαμικό Κράτος αποκτούσε θαλάσσια σύνορα, έξοδο, δηλαδή, στη Μεσόγειο (π.χ. μέσω Συρίας), τότε θα αποτελούσε σοβαρή απειλή όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για τις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου που βρίσκονται πολύ κοντά.

Μερικοί σπεύδουν να αποκλείσουν αυτό το σενάριο λέγοντας ότι το Ισλαμικό Κράτος δεν κατέχει τα κατάλληλα μέσα αλλά ούτε και το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό για να φέρει εις πέρας τέτοιες επιχειρήσεις. Παρόλο που το επιχείρημα αυτό δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, πρέπει να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος έχει χρηματοδοτηθεί – και πιθανόν χρηματοδοτείται ακόμα – από κράτη όπως η Τουρκία και το Κατάρ, ενώ δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε το πόσο έχει εξελιχθεί σαν οργάνωση τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά με την ανοχή περιφερειακών και διεθνών δυνάμεων.

Πράγματι, το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι ασταμάτητο. Αυτό πρέπει να γίνει ξεκάθαρο. Δεν είναι υπερδύναμη, δεν είναι υπεράνω στρατιωτικής ή άλλης αντίστασης εάν αυτή προκύψει. Ωστόσο, κανένας δρώντας δεν έχει κάνει ουσιαστικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση πέραν από τις συνεχιζόμενες αμυντικές επιχειρήσεις των Κούρδων του Ιράκ. Σε μικρότερο βαθμό έχουν αντιδράσει η ιρακινή κυβέρνηση, η Συρία, το Ιράν, και οι ΗΠΑ με αεροπορικούς βομβαρδισμούς, χωρίς όμως σημαντικά αποτελέσματα. Συνεπώς, η ικανότητα αποτροπής του Ισλαμικού Κράτους υπάρχει, η διάθεση όμως για κάτι τέτοιο είναι λιγότερο εμφανής.

Υπερ-συνοριακή απειλή. Κάτι άλλο που φαίνεται να μην λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, είναι το διεθνές δίκτυο του Ισλαμικού Κράτους και των εξτρεμιστών Μουσουλμάνων γενικότερα. Διαδηλώσεις υπέρ του Ισλαμικού Κράτους έχουν γίνει σε χώρες όπως η Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία. Παρόλο που οι αριθμοί των διαδηλωτών δεν είναι μεγάλοι, είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούμε πλέον να μιλούμε για μια τοπική οργάνωση και απειλή. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι εύκολο κανείς να δει πως η Κύπρος εμπίπτει σε αυτή τη συζήτηση. Συνυπολογίζοντας τη σχέση της Τουρκίας με Ισλαμιστικά κινήματα όπως η Χαμάς και το Ισλαμικό Κράτος (τελευταίως έχει επίσης αναφερθεί ότι ο Ερντογάν έχει πάρε-δώσε με Σαουδάραβα μεγιστάνα που υποστηρίζει την Ισλαμική τρομοκρατία), αλλά και τη συνεχή συντηριτικοποίηση της κοινωνίας στα κατεχόμενα, τότε η απειλή του Ισλαμικού Κράτους προκύπτει ως πιο κοντινή. Δεν θα ήταν, δηλαδή, απίθανη η δημιουργία εξτρεμιστικών Ισλαμιστικών πυρήνων και στα κατεχόμενα.

Τα πιο πάνω σενάρια είναι αληθοφανή. Είναι πιθανά σε κάποιο βαθμό και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι αναπόφευκτα, ότι η Κύπρος είναι καταδικασμένη ή άλλες υπερβολικές προσεγγίσεις. Αναλύσεις όπως η πιο πάνω γίνονται όχι για να σπείρουν τον πανικό αλλά προς ενημέρωση του κοινού και της πολιτείας η οποία και είναι υπεύθυνη για την ενδελεχή εξέταση των σεναρίων και την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων.

Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι Κύπρος δεν είναι η μόνη χώρα της περιοχής που αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο πρόβλημα. Γι’ αυτό, η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να προχωρήσει σε ουσιαστικό διάλογο με άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες της περιοχής όπως το Ισραήλ, η Ελλάδα, και η Αίγυπτος, καθώς και με μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, και τα κράτη της ΕΕ, προς υιοθέτηση στρατηγικού και πολυεπίπεδου σχεδίου δράσης.

Σημερινή