Πιέσεις μέσω Ναμπούκο για άνοιγμα «Ενέργειας»

Όπως επισημαίνεται, εντός των προσεχών βδομάδων αναμένεται και η επικύρωση της συμφωνίας από την ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης, δεδομένου ότι τα δύο μεγάλα κόμματα, το κυβερνών του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το αντιπολιτευόμενο του Ντενίς Μπαϊκάλ έχουν κοινή θέση επί του προκειμένου. Σύμφωνα με το εσωτερικό σημείωμα, η Άγκυρα έχει υπογραμμίσει ότι μετά την επικύρωση της συμφωνίας από την Εθνοσυνέλευση,δημιουργείται εκ των πραγμάτων μια πολιτική υποχρέωση για άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια».

Μήνυμα Άγκυρας προς Ε.Ε. ενόψει επικύρωσης συμφωνίας για τον αγωγό από την Εθνοσυνέλευση
ΠΑΥΛΟΣ ΞΑΝΘΟΥΛΗΣ, ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Η Άγκυρα επιστρατεύει την επικείμενη επικύρωση της συμφωνίας για τον αγωγό Ναμπούκο από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυ- νέλευση, αξιώνοντας ως αντάλλαγμα από Βρυξέλλες και Μαδρίτη την άσκηση πιέσεων προς τη Λευκωσία για άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια»
Την επικύρωση της συμφωνίας για τον αγωγό Ναμπούκο επιστρατεύει η Άγκυρα, ζητώντας από τις Βρυξέλλες και τη Μαδρίτη να ασκήσουν πιέσεις προς τη Λευκωσία για άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια» των τουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση αναμένεται σύντομα να επικυρώσει τη συμφωνία συμμετοχής της χώρας στην υλοποίηση του φιλόδοξου και συνάμα αμφιλεγόμενου αγωγού, ο οποίος επιδιώκεται να αποτελέσει τη βασική εναλλακτική αρτηρία παροχής φυσικού αερίου από την Κασπία προς κράτη-μέλη της Ε.Ε, με στόχο να σπάσει το ρωσικό μονοπώλιο του κολοσσού Gazprom.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η Άγκυρα έχει ήδη ενημερώσει την Ε.Ε. για την επικείμενη επικύρωση της συμφωνίας, υποδεικνύοντας προς τις Βρυξέλλες και προς τη Μαδρίτη ότι «τώρα είναι η ώρα» να κινηθούν προς την Κυπριακή Δημοκρατία και να ζητήσουν «άμεσα» το άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια», το οποίο ως γνωστόν περιλαμβάνεται μεταξύ των έξι κεφαλαίων που πάγωσε μονομερώς η Λευκωσία, με επίσημη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών Μάρκου Κυπριανού στα πρακτικά του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων στις 8 Δεκεμβρίου 2009.

Εσωτερικό σημείωμα της Ε.Ε. αναφέρει μάλιστα ότι η Άγκυρα έχει επισημάνει ότι το πρώτο βήμα έχει ήδη γίνει, αφού η αρμόδια Επιτροπή της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης έχει εγκρίνει τη συμφωνία για τον Ναμπούκο.

Όπως επισημαίνεται, εντός των προσεχών βδομάδων αναμένεται και η επικύρωση της συμφωνίας από την ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης, δεδομένου ότι τα δύο μεγάλα κόμματα, το κυβερνών του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το αντιπολιτευόμενο του Ντενίς Μπαϊκάλ έχουν κοινή θέση επί του προκειμένου. Σύμφωνα με το εσωτερικό σημείωμα, η Άγκυρα έχει υπογραμμίσει ότι μετά την επικύρωση της συμφωνίας από την Εθνοσυνέλευση, «δημιουργείται εκ των πραγμάτων μια πολιτική υποχρέωση για άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια».

Θα αποτελούσε οξύμωρο σχήμα και μια τεράστια πολιτική αντίφαση, εάν ακόμη και μετά την έναρξη της διαδικασίας υλοποίησης του αγωγού, η Τουρκία, η οποία μέσω της διαμετακόμισης φυσικού αερίου θα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε., στερείται της δυνατότητας ανοίγματος του κεφαλαίου Ενέργεια», τονίζεται στο σημείωμα. Το σημείωμα, το οποίο καταγράφει τις θέσεις που διαβίβασε η Άγκυρα προς τις Βρυξέλλες, επισημαίνει επίσης ότι και η Κομισιόν έχει τοποθετηθεί υπέρ του ανοίγματος του κεφαλαίου «Ενέργεια» θεωρώντας ότι «πληρούνται τα τεχνικά κριτήρια που απαιτούνται από το κοινοτικό κεκτημένο».

Από τις κινήσεις της Άγκυρας, καθίσταται σαφές ότι επιχειρεί να εκμεταλλευθεί την επικείμενη επικύρωση της συμφωνίας για τον αγωγό Ναμπούκο από την ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης, προκειμένου να εξασφαλίσει ανταλλάγματα. Άλλωστε, η συμμετοχή της στον αγωγό Ναμπούκο (και όχι μόνο) δημιουργεί εκ των πραγμάτων συνθήκες εξασφάλισης οικονομικών και πολιτικών κερδών, δεδομένης της σχέσης ενεργειακής εξάρτησης που επιδιώκουν οι Αμερικανοβρετανοί να δημιουργηθεί μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας, προκειμένου να περιορίσουν τον ρόλο της Μόσχας στην περιοχή, ανατρέποντας το ρωσικό μονοπώλιο.

Ο σχεδιαζόμενος αγωγός Ναμπούκο αναμένεται να έχει μήκος 3.000 χιλιομέτρων και στοχεύει στη σύνδεση των κρατών της Κεντρικής Ασίας με την Ευρώπη, παρακάμπτοντας τη Ρωσία. Το κόστος του είχε αρχικά υπολογισθεί στα 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια, στη συνέχεια έγινε λόγος για 6 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ στην επίσημη ιστοσελίδα του έργου γίνεται πλέον λόγος για 7,9 δισεκατομμύρια ευρώ, αν και ανεξάρτητες εκτιμήσεις κοστολογούν το έργο πέραν των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το κονσόρτσιουμ αποτελούν 6 εταιρείες, οι οποίες σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, διαθέτουν ίσο ποσοστό, ύψους 16,67%. Πρόκειται για τις εταιρείες ΒΟΤΑSΑS, ΒULGΑRGΑΖΗΟLD ΕΑD, ΜΟLΡlc, ΟΜVGas& Ρower GmbΗ, RWΕΑG και ΤRΑΝSGΑΖS.Α.

Η βιωσιμότητα του σχεδιαζόμενου αγωγού Ναμπούκο θεωρείται πάντως αμφίβολη λόγω αδυναμίας συγκέντρωσης των ποσοτήτων φυσικού αερίου που απαιτούνται.
Εκτιμάται ότι βιωσιμότητα του αγωγού Ναμπούκο προϋποθέτει την εξασφάλιση 30 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως, αλλά με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα υπάρχει δυνατότητα συγκέντρωσης μόνο 15 περίπου δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.

Σημειώνεται ότι όλα τα κράτη που συμμετέχουν στον αγωγό Ναμπούκο έχουν ήδη επικυρώσει τη συμφωνία που υπεγράφη το καλοκαίρι του 2009, πλην της Τουρκίας και της Ρουμανίας.

Δεν κάνει πίσω ο Μάρκος
Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού δεν είναι διατεθειμένος να κάνει πίσω από την απόφαση για μονομερές πάγωμα έξι διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Τουρκίας, περιλαμβανομένης και της «Ενέργειας». Ο Κύπριος ΥΠΕΞ εμμένει στους όρους και τις προϋποθέσεις που έχει καταθέσει και γραπτώς στα πρακτικά του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων στις 8 Δεκεμβρίου 2009, κάτι που έχει προσφάτως επαναβεβαιωθεί στο πλαίσιο επαφών με κοινοτικούς επισήμους.

Οι εν λόγω όροι δεν περιορίζονται μόνο στην άρση των τουρκικών απειλών και προκλήσεων στη θαλάσσια περιοχή Κύπρου αναφορικά με το μείζον ζήτημα της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Αλλά εκτείνονται και στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Η δήλωση του Κυπρίου ΥΠΕΞ, στην οποία περιγράφονται οι όροι που τέθηκαν προς την Άγκυρα για άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια», αναφέρει: «Για την Κυπριακή Δημοκρατία, η πρόοδος επί αυτού του κεφαλαίου, θα εξαρτηθεί από τον σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών-μελών και από τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και στην Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα όπως καθορίζονται στη Συνθήκη του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας». Με άλλα λόγια, μόνο εάν υλοποιηθούν οι πιο πάνω όροι, η Κυπριακή Κυβέρνηση θα συναινέσει στο άνοιγμα του εν λόγω κεφαλαίου.

Σπρώχνουν για άλλα δύο κεφάλαια
Το άνοιγμα δύο ακόμη κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας εξετάζουν σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ» η Κομισιόν και η Ισπανική Προεδρία. Πρόκειται για το κεφάλαιο της «Ασφάλειας Τροφίμων, Κτηνιατρικής και Φυτοϋγειονομικής Πολιτικής» και για το κεφάλαιο των «Δημοσίων Προσφορών». Κανένα ωστόσο από τα δύο κεφάλαια δεν είναι σε θέση να ανοίξει εύκολα για την Τουρκία, αφού οφείλει να εκπληρώσει σαφείς κοινοτικές προϋποθέσεις. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα ότι το κεφάλαιο για την Ασφάλεια Τροφίμων προϋποθέτει την εκπλήρωση έξι όρων (benchmarks). Ένας εκ των όρων αυτών μάλιστα παραπέμπει στην ανάγκη διαπίστωσης της εκρίζωσης της ασθένειας του αφθώδους πυρετού στην ανατολική Θράκη, κάτι που θα πρέπει να γίνει από τον Διεθνή Οργανισμό Επιζωοτίας (ΟΙΕ), ο οποίος εδρεύει στο Παρίσι. Το δε δεύτερο κεφάλαιο, αυτό δηλαδή των Δημοσίων Προσφορών προϋποθέτει ουσιώδεις αλλαγές στη νομοθεσία της Τουρκίας.

Στην πραγματικότητα, έχουν απομείνει μόλις τέσσερα κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, τα οποία είναι «διαθέσιμα για προώθηση». Πέραν των δύο προαναφερθέντων, στα οποία επικεντρώνονται οι προσπάθειες προώθησης το τρέχον εξάμηνο, επί Ισπανικής Προεδρίας, δύο ακόμη κεφάλαια δύνανται τυπικά να προωθηθούν, αλλά αντιμετωπίζουν εγγενείς αδυναμίες.

Πρόκειται για το κεφάλαιο της «Κοινωνικής Πολιτικής και Απασχόλησης», το άνοιγμα του οποίου προϋποθέτει τροποποίηση του Συντάγματος αναφορικά με το δικαίωμα της απεργίας. Και το κεφάλαιο της «Πολιτικής Ανταγωνισμού», για την οποία επίσης απαιτούνται σημαντικές τροποποιήσεις της τουρκικής νομοθεσίας.

Τα τέσσερα αυτά κεφάλαια είναι και τα τελευταία που θα μπορούσε να ανοίξει η Τουρκία, από σύνολο τριάντα τεσσάρων διαπραγματευτικών κεφαλαίων.

Σημειώνεται ότι από τις 3 Οκτωβρίου 2005, ημέρα έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, έχουν ανοίξει δώδεκα κεφάλαια από σύνολο τριάντα τεσσάρων κεφαλαίων. Η πλειονότητα των διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Τουρκίας, δεκαοκτώ συνολικά κεφάλαια, έχουν παγώσει για διάφορους λόγους:

Οκτώ κεφάλαια πάγωσαν λόγω της άρνησης της Τουρκίας να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο, με απόφαση που έλαβε η Ε.Ε σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών στις 11 Δεκεμβρίου 2006.

Τέσσερα επιπλέον κεφάλαια πάγωσαν την άνοιξη του 2007 με μονομερή απόφαση του Προέδρου της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, η οποία αν και δεν ανακοινώθηκε επισήμως, αφέθηκε να διαρρεύσει και ουδέποτε διαψεύστηκε. Τα κεφάλαια που έχει παγώσει η Κυβέρνηση Σαρκοζί σχετίζονται με τη δυνατότητα της Τουρκίας να αποκτήσει καθεστώς πλήρους-μέλους, κάτι που δεν επιθυμεί ο Γάλλος Πρόεδρος, όπως φρόντισαν να διευκρινίσουν πηγές του περιβάλλοντος του.

Έξι ακόμη κεφάλαια πάγωσαν με μονομερή απόφαση της Λευκωσίας, την οποία διαβίβασε προς το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού στις 8 Δεκεμβρίου 2009. Η εν λόγω απόφαση της περιλήφθηκε και επισήμως στα πρακτικά του Συμβουλίου, με επιστολή της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σημειώνεται ακόμη ότι πέραν του κεφαλαίου Έρευνα-Τεχνολογία το οποίο άνοιξε και έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες τον Ιούνιο του 2006, κανένα άλλο κεφάλαιο δεν δύναται να κλείσει τυπικά εάν η Άγκυρα δεν υλοποιήσει χωρίς δυσμενείς διακρίσεις τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Πρωτόκολλο, κάτι που συνεπάγεται άνοιγμα και σύνδεση των τουρκικών λιμένων και αεροδρομίων απευθείας με τα νόμιμα λιμάνια και αεροδρόμια της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ