Παγιδευμένοι στα σκουπίδια

της Ελίνας Γαληνού
Η περίπτωση με τα πρόσφατα επεισόδια της Κερατέας, επανέφερε στο προσκήνιο το άλυτο πρόβλημα της διαχείρισης απορριμάτων. Και όσο μένει άλυτο, οι κίνδυνοι που υποβόσκουν αφορούν όχι μόνο το περιβάλλον και την υγεία, αλλά και την οικονομία. Οι παράνομες χωματερές μας έχουν φορτώσει αρκετά τσουχτερά πρόστιμα από την Κομισιόν, ενώ αναμένονται και άλλα ακόμα πιό δυσβάστακτα, καθώς τα καμπανάκια έχουν ήδη χτυπήσει.
Παρ΄όλα αυτά, χάθηκε και εδώ πολύτιμος χρόνος με τα σκουπίδια να συσσωρεύονται στις χωματερές και να αποτελούν ένα φαινόμενο που δεν συναντάται σε άλλη ευρωπαική χώρα. "Οι αντιδράσεις των κατοίκων της Κερατέας στην κατασκευή Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμάτων, είναι συνηθισμένο φαινόμενο που εξηγεί κατά κάποιο τρόπο γιατί δεν προχωρούν οι λύσεις διαχείρισης σκουπιδιών στη χώρα μας" θα μας πούν κάποιοι. Αυτό όμως, δεν είναι απόλυτα σωστό, γιατί οι κάτοικοι έχουν κάποιο δίκιο. Οταν η περιοχή που ζείς απειλείται με την κατασκευή ενός ΧΥΤΑ σε απόσταση πνοής από τους οικισμούς, δεν είναι παράλογο να ανησυχείς. Ομως από την άλλη μεριά, αν δεν κατασκευαστούν ορισμένοι ΧΥΤΑ, θα συνεχίσουν να υπάρχουν οι χωματερές και να διαιωνίζεται το πρόβλημα. Οι κάτοικοι όμως, παρ΄όλες τις διαβεβαιώσεις των αρχών ότι "όλα θα γίνουν τηρουμένων των κανόνων υγιεινής και προστασίας περιβάλλοντος", δυσπιστούν. Αυτού του είδους οι συγκρούσεις, ίσως εξηγούν κατά κάποιο τρόπο τις καθυστερήσεις που πληρώνουμε. Το θέμα διαχείρισης των σκουπιδιών έχει να κάνει με δύο άξονες. Ο ένας είναι η εναπόθεση των σκουπιδιών και το άλλο, η αποκομιδή τους. Επομένως, η αναζήτηση λύσης θα πρέπει να αντιμετωπίζει και τους δύο. Η κυβέρνηση σκέφτεται να αναθέσει σε ιδιωτικές εταιρείες την αποκομιδή και διαχείριση αποβλήτων, προκειμένου να αντιμετωπίσει την ανεπάρκεια προσωπικού των δήμων ή την αδυναμία τους να πληρώσουν επιπλέον προσωπικό. Αυτό ίσως μπορεί να προχωρήσει, αλλά το κόστος θα είναι μεγάλο για τους δημότες καθώς οι επιπλέον χρεώσεις των εταιρειών, σίγουρα θα μετακυληθούν στους δημότες μέσω των δήμων. Επειτα, υπάρχουν αμφιβολίες για τον ασφαλή διαχωρισμό απορριμάτων, καθώς υπάρχει κίνδυνος να μεταφέρονται τοξικά και βιομηχανικά απόβλητα στους ΧΥΤΑ, αν απουσιάζει ο επαρκής έλεγχος. Οι διαρκείς αναφορές σε δικές μας ευθύνες για τον χρόνο που χάθηκε και τις ευκαιρίες να αξιοποιηθεί μέρος των κοινοτικών κονδυλίων στον απεγκλωβισμό μας από τα σκουπίδια, είναι πλέον άχρηστες. Το θέμα είναι να αναζητηθεί μια λύση κοινά αποδεκτή, και όχι επιβαρυντική οικονομικά. Γιατί μας είναι τελικά τόσο δύσκολο και πώς άλλες χώρες της ΕΕ, έχουν καταφέρει να δώσουν λύσεις εφαρμόζοντας συστήματα εφικτά για όλους; Οι ΧΥΤΑ για τους οποίους αντιδρούν κάτοικοι περιοχών, γιατί θα πρέπει να κατασκευάζονται κοντά σε οικισμούς, λές και χάθηκαν οι ακατοίκητες περιοχές στη χώρα; Ο προσδιορισμός τοποθεσίας για την κατασκευή ενός ΧΥΤΑ όμως, θα πρέπει να έχει μελετηθεί προηγουμένως και χωροταξικά, για να αποφεύγονται οι συγκυριακές λύσεις. Και άλλωστε, η ταφή απορριμάτων δεν είναι η μοναδική λύση, ούτε η καλύτερη, αφού σε άλλες χώρες της ΕΕ, εφαρμόζεται όλο και σπανιότερα. Αντίθετα, οι περισσότερες προτιμούν την ανακύκλωση και κομποστοποίηση, ενώ δίνονται κίνητρα για την προώθηση ανακύκλωσης, κάτι που μπορεί να έχει ανταποδοτικό όφελος στην Οικονομία, διότι πολλά υλικά επαναχρησιμοποιούνται στη βιομηχανία. Μια τέτοια λύση, μπορεί ακόμα να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να συμβάλει στην αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και να είναι ταυτόχρονα, φιλική προς το περιβάλλον και την υγεία. Στην αποτέφρωση και ταφή απορριμάτων, καταφεύγουν μόνο για ορισμένα υλικά που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Είναι μάλλον ευνόητο ότι για να προωθηθούν τέτοιες πρακτικές λύσεις, δεν χρειάζονται ούτε θεοί, ούτε μάγοι. Απλά χρειάζεται βούληση και συντονισμός, αλλά κυρίως, ενίσχυση της συλλογικής συνείδησης. Ισως τα διάφορα συμφέροντα που συνδέονται με τα μέρη του προβλήματος των σκουπιδιών, χάσουν την "πρωτοκαθεδρία". Αν όμως δεν παρακάμψουν το προσωπικό τους όφελος για να βοηθήσουν το σύνολο, το πρόβλημα θα παραμένει άλυτο και θα συνεχίσουμε να υποφέρουμε απ΄αυτό. Περιθώρια όμως άλλα δεν υπάρχουν, γιατί κινδυνεύουμε και από άποψη υγιεινής και από τα πρόστιμα της Κομισιόν...