**«Aghet» ή το ιστορικό της Γενοκτονίας των Αρμενίων (1)

L’ORIENT LE JOUR

Βηρυτός. Η γενοκτονία των Αρμενίων κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο είναι το τελευταίο ταμπού της τουρκικής πολιτικής: ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ, **«Aghet», που παρουσιάζεται από το τηλεοπτικό κανάλι Arte, αφηγείται την τρομερή αυτή σελίδα της ιστορίας και τους πολιτικούς λόγους που την καθιστούν ακόμη σήμερα ένα ευαίσθητο ζήτημα.

Το ντοκιμαντέρ τοποθετεί τη γενοκτονία των Αρμενίων στο γεωπολιτικό πλαίσιο της, από την επανάσταση του 1908 στην Τουρκία έως το 2007, έτος της  δολοφονίας του Τουρκοαρμενίου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ στην Κωνσταντινούπολη, και τη καταδίκη της γενοκτονίας των Αρμενίων από πολλές χώρες.

Η βάση αυτής της ταινίας σε σκηνοθεσία του Eric Friedler, είναι τα αρχεία του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών στο Βερολίνο: χιλιάδες σημειώματα γράφτηκαν από διπλωμάτες, ιεραπόστολους, ανταποκριτές του τύπου στη διάρκεια της γενοκτονίας το 1915.

Ο σκηνοθέτης βάζει μπροστά από τη κάμερα ηθοποιούς που διαβάζουν αυτά τα συχνά οδυνηρά σημειώματα που αφηγούνται τη καθημερινή απέλαση και εκτόπιση των Αρμενίων από τους Τούρκους, υπό τα αδιάφορα μάτια των Γερμανών συμμάχων τους.

Οι φωτογραφίες και οι ταινίες της εποχής είναι λιγοστές, καθώς οι τουρκικές αρχές τις απαγόρευσαν, αλλά οι μαρτυρίες είναι ισχυρές. 

«Μια σφαγή θα ήταν πολύ πιο ανθρώπινη από αυτή την εκτόπιση», έγραφε τότε ένας πρόξενος των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι εκτοπίσεις διάρκεσαν πάνω από ένα χρόνο και περισσότερο από ένα εκατομμύριο Αρμένιους πέθαναν από αυτές.

Το ντοκιμαντέρ έχει επίσης το πλεονέκτημα να τοποθετεί τη γενοκτονία των Αρμενίων στο γεωπολιτικό πλαίσιο της, από την επανάσταση του 1908 στην Τουρκία έως το 2007, έτος της  δολοφονίας του Τουρκοαρμενίου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ στην Κωνσταντινούπολη, και τη καταδίκη της γενοκτονίας των Αρμενίων από πολλές χώρες.

Σε μια συνέντευξη στο αρμενικό περιοδικό Nouvelles d'Arménie Magazine, ο αναπληρωτής διευθυντής των προγραμμάτων του Arte, ο Εμμανουήλ Suard, εξήγησε γιατί το γαλλογερμανικό πολιτιστικό κανάλι επέλεξε να μεταδώσει αυτό το ντοκιμαντέρ.
«Αυτό το θέμα (της Γενοκτονίας των Αρμενίων) εξακολουθεί να είναι αμφιλεγόμενο, το γνωρίζουμε. Δημιουργεί μια ογκώδη αλληλογραφία, όπως τα κουρδικά και  ισραηλινοπαλαιστινιακά ζητήματα», είπε ο κ. Suard. 

Σύμφωνα με τον ίδιο, ενώ ξεκίνησε μια διαδικασία «συμφιλίωση μεταξύ των δύο χωρών που πολέμησαν για πολλά χρόνια», αυτή η ταινία φαίνεται να είναι «εξαιρετικά σοβαρή», και να την διαδίδουμε μου φαίνεται να είναι μέρος της αποστολής μας», δήλωσε ο κ. Suard.

Το "Aghet" έχει λάβει το βραβείο για το καλύτερο ντοκιμαντέρ από τη γερμανική τηλεόραση το 2010. 

L’ORIENT LE JOUR                      17/04/2011

** Ο όρος «Aghed» σημαίνει «Μεγάλη Καταστροφή» στα αρμενικά.

Σχετικά με τη διαμάχη που εμφανίστηκε από το 2007 μεταξύ των Τούρκων («Μεγάλη Καταστροφή») και των Αρμενίων («Γενοκτονία») διανοούμενων:

Μεγάλη καταστροφή η Γενοκτονία; Απάντηση στον Cengiz Aktar (απόσπασμα από επιστολή του Denis Donikian)

 >Δεν είναι απολύτως δίκαιο να λέμε ότι οι Αρμένιοι επέλεξαν τον όρο «Μεγάλη Καταστροφή» στη διάρκεια των γεγονότων του 1915. 

Αν θέλω να περιοριστώ μόνο στις έρευνες που έγιναν από τον Marc Nichanian στο βιβλίο του «Η ιστοριογραφική διαστροφή», η έκφραση αυτή (Aghed στα αρμενικά) λέγεται ότι εμφανίστηκε το 1931 με την πένα του συγγραφέα Hagop Oshagan στο μυθιστόρημά του Mnatsortats («Αυτό που μένει» ή «Οι επιζώντες»). 

Παρατηρώ παρεπιπτόντως ότι η λέξη θα χρησιμοποιηθεί από τους Παλαιστίνιους με την άφιξη των σιωνιστών στην Παλαιστίνη. 

Στην πραγματικότητα, ο όρος «Yeghern» που θα χρησιμοποιηθεί γύρω στο 1919, το οποίο εμπνεύστηκε από τον τρόπο που ονόμαζαν τις σφαγές των Ιαμιδών του 1895 και εκείνων του 1909. 

Κοντά στην έννοια του «πογκρόμ» (ρωσική λέξη από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα που σημαίνει εξόντωση), το «Yeghern» ισοδυναμεί με αυτό που «ήταν», και έγινε, το «Συμβάν, το Γεγονός». 

Αλλά αυτή η λογοτεχνική προσέγγιση συσκοτίζει την πραγματική έννοια που δεν είναι άλλη από το «έγκλημα». 

Στην οικογένειά μου, όπως και σε άλλες αρμενικές οικογένειες, ο πιο συχνός όρος που χρησιμοποιείται ήταν το «Ak'sor», ήτοι η «εξορία», και με μεγαλύτερη ακρίβεια η «εκτόπιση».<