Γεωπολιτικές φαντασιώσεις

Του Αλέξη Παπαχελά

Ο κόσμος αλλάζει γύρω μας κι εμείς δεν παίρνουμε χαμπάρι. Μια μεγάλη αλλαγή που αρχίζουμε σιγά σιγά να συνειδητοποιούμε είναι η απαγκίστρωση των ΗΠΑ από την ευρύτερη περιοχή μας. Οι Αμερικανοί κλείνουν μέτωπα στη Συρία ή στο Ιράν και μοιάζουν αποφασισμένοι να επικεντρωθούν στην Ασία, που είναι και η μεγάλη τους στρατηγική προτεραιότητα για τον αιώνα που διανύουμε. Τι θα σημάνει αυτό είναι νωρίς να το πούμε.  Η Ευρώπη έμαθε να ζει κάτω από την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ μετά τον Πόλεμο και τώρα θα νιώσει το κενό. Εμείς πάλι είχαμε βολευτεί διότι από τη μια ήμασταν αντιαμερικανοί, από την άλλη ελπίζαμε πάντοτε ότι σε μια σύγκρουση στο Αιγαίο ή την Κύπρο η Ουάσιγκτον θα παρέμβαινε, τουλάχιστον για να ηρεμήσουν τα πράγματα. «Αφεντικό», με τη γεωπολιτική έννοια του όρου, δεν μοιάζει να αναδύεται στην περιοχή.  Ο Πούτιν έχει κερδίσει πόντους και πρεστίζ με τους χειρισμούς του, αλλά δεν ακολουθεί μια συγκροτημένη στρατηγική. Η Τουρκία κάνει σπασμωδικές κινήσεις και ο Ερντογάν γίνεται απρόβλεπτος, αλλά και εριστικά αλαζών. Θέλει προσοχή η αλαζονεία αυτή, καθώς συνοδεύεται από μεγάλη ασυμμετρία ως προς την οικονομική δύναμη και τη γεωπολιτική αυτοπεποίθηση που χαρακτηρίζει εμάς και τους γείτονες. Και επειδή τη γεωπολιτική την παίζουμε σαν τις χάντρες του κομπολογιού στους ανά την Ελλάδα καφενέδες, ακούμε διάφορους να αναπτύσσουν θεωρίες για τις συμμαχίες που πρέπει να ακολουθήσουμε ως κράτος. Κάποιοι θέλουν να γίνουμε το ευρωπαϊκό Πουέρτο Ρίκο και να ακουμπήσουμε στην Αμερική. Τη ρώτησαν, όμως, αν ενδιαφέρεται, αν έχει είτε τα λεφτά είτε την όρεξη να το κάνει; Αλλοι προτείνουν τη Ρωσία. Εκείνη τη ρώτησαν; Ή μήπως είδαν καμιά μεγάλη στρατηγική βοήθεια προς τη χώρα μας, μήπως «φύσηξε ο βαρδάρης» και δεν το καταλάβαμε; Δεν πάσχουμε από καμία αγκύλωση όταν πρόκειται για το εθνικό συμφέρον. Η χώρα πρέπει να ακουμπάει εκεί που τη συμφέρει και μόνο. Μη φτιάχνουμε όμως σενάρια από τη φαντασία μας, στηριγμένα σε επιπόλαιες αναλύσεις και ψευτορομαντισμούς. Ρωτούν κάποιοι, ποιοι μας βοήθησαν στην κρίση. Θα σας πω ποιοι απογοήτευσαν, κατά την ταπεινή μου άποψη, και ποιοι πραγματικά βοήθησαν. Απογοήτευσαν οι Γάλλοι, που αν και παραδοσιακοί σύμμαχοι εξάντλησαν τη στήριξη στα λόγια και παράλληλα πίεζαν να αγοράσουμε κανένα ΡΑΦΑΛ με τα λεφτά που δεν είχαμε. Συνεισέφεραν, και μάλιστα καθοριστικά, οι Κινέζοι. Επένδυσαν στην Ελλάδα, αγόρασαν ομόλογα και τέλος πίεσαν τη Μέρκελ όταν φλέρταρε με την ιδέα να μας εκδιώξει από το ευρώ. Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη φάση και η πίεση μάς κάνει να σκεπτόμαστε αν πρέπει να αλλάξουμε γεωπολιτικό προσανατολισμό και να αναζητήσουμε νέες συμμαχίες. Οσοι παθιάζονται με τέτοιες θεωρίες οφείλουν να μιλάνε με βάση πραγματικά δεδομένα. Είναι πολύ εύκολο να κάνεις ένα γεωπολιτικό σάλτο μορτάλε και να βρεθείς στο απόλυτο κενό, χωρίς στηρίγματα. Οπως έπαθαν, π.χ., εκείνοι που συνέχισαν να πολεμούν στα βουνά, γιατί δεν γνώριζαν ότι ο Στάλιν τους είχε πουλήσει χρόνια πριν στη Γιάλτα... kathimerini