Αθήνα & Λευκωσία ψάχνουν κοινή ρότα στα... απόνερα του Barbaros

ΛΕΠΤΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 
 Φόρμουλα αποκλιμάκωσης της έντασης αναζητεί η ελληνική διπλωματία, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τη συνάντηση κορυφής Σαμαρά - Νταβούτογλου στην Αθήνα, όπου θα κυριαρχήσουν το θέμα της εισβολής του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Barbaros και η διεξαγωγή παράνομων ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ.

Τα «χρονοδιαγράμματα» είναι ασφυκτικά, καθώς στις 18 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, όπου η Λευκωσία με τη στήριξη της Αθήνας έχει δεσμευθεί ότι θα απαιτήσει σκληρή δήλωση εις βάρος της Τουρκίας, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου λήγει η ισχύς της τουρκικής NAVTEΧ και όλα θα εξαρτώνται από το τι θα επιλέξει τελικά να πράξει η Αγκυρα: να συνεχίσει τον «τσαμπουκά» με έκδοση νέας NAVTEX ή να αποσύρει προσωρινά το Barbaros, ώστε να στραφεί πια η πίεση προς τη Λευκωσία για να προσέλθει στις συνομιλίες, ενώ θα έχουν επιβληθεί τα τετελεσμένα και θα συντηρείται διαρκώς η απειλή για επιστροφή του Barbaros;
Η Αθήνα, καθώς πρόκειται για ιδιαίτερα λεπτό ζήτημα, επιθυμεί να στείλει -και μάλιστα γραπτώς- η Λευκωσία τις ιδέες και τις προτάσεις της, που θα αναλάβει να μεταφέρει στον Α. Νταβούτογλου, διότι εκτιμά ότι χωρίς κάποιο αντάλλαγμα οι Τούρκοι δεν πρόκειται να υποχωρήσουν. Πιθανότερο, όμως, είναι ότι ο Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης θα έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Α. Σαμαρά και θα του μεταφέρει το πλαίσιο και τα όρια εντός των οποίων μπορεί να κινηθεί η Λευκωσία. Πάντως το μήνυμα, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι ότι η Κύπρος δεν δύναται υπό την απειλή του Barbaros να προβεί σε οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων επί των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες. Θα επισημαίνεται δε ότι οι «δύο συγκλίσεις» στις συνομιλίες Χριστόφια - Ταλάτ και οι δεσμεύσεις για Ταμείο Υδρογονανθράκων από το μνημόνιο αποτελούν ασφαλές πλαίσιο εγγύησης των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων, εφόσον υπάρξει φυσικά λύση του Κυπριακού.

Η ελληνική κυβέρνηση κατανοεί πλήρως τις ανησυχίες της Λευκωσίας και συντάσσεται με τη στάση απόρριψης κάθε ιδέας συζήτησης είτε απευθείας είτε σε παράλληλη διαδικασία του θέματος των υδρογονανθράκων, αλλά συγχρόνως ανησυχεί για το ενδεχόμενο να διατηρηθεί το αδιέξοδο. Ούτε βεβαίως αποκλείεται από τα πιθανά σενάρια η Τουρκία να θελήσει να κλιμακώσει την πίεση προς τη Λευκωσία, στέλνοντας το Barbaros, είτε άλλο ερευνητικό σκάφος στην υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου, όπου ήδη έχει παραχωρήσει παράνομες άδειες ερευνών στην κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ σε δύο «οικόπεδα», που επικαλύπτουν όμως την ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την άφιξη Νταβούτογλου στην Αθήνα όπου και θα συναντηθεί με τον Αντώνη Σαμαρά. Μια συνάντηση στην οποία θα κυριαρχήσει η εισβολή του Barbaros και η διεξαγωγή παράνομων ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ.

Μετρούν διαθέσεις
Σήμερα στην Αθήνα ο γ.γ. του ΥΠΕΞ Αν. Μητσιάλης θα έχει μια πρώτη ουσιαστική διερευνητική συνάντηση με τον ισχυρό άνδρα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, τον υφυπουργό Εξωτερικών Φεριντούν Σινιρίογλου για να διαπιστωθεί εάν η Αγκυρα αφήνει κάποια «χαραμάδα» εκτόνωσης της κρίσης. Το μήνυμα που θα σταλεί στην Τουρκία εστιάζεται στο ότι είναι δεδομένη η προστασία όλων των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων μετά τη λύση και ότι οφείλει και η Τουρκία να αντιληφθεί ότι η πολιτική της στην κυπριακή ΑΟΖ ούτε πέτυχε τη διακοπή των ερευνών της ENI/Kogas, όπως ίσως ήλπιζε, αλλά ούτε βρήκε ανταπόκριση στη διεθνή κοινότητα, καθώς όλοι οι διεθνείς παράγοντες με ηχηρό ή έστω και χλιαρό τρόπο αναγνώρισαν πλήρως το δικαίωμα της Κύπρου για έρευνες εντός της ΑΟΖ της.

Το μήνυμα Αναστασιάδη προς Σαμαρά είναι πως η Κύπρος δεν δύναται υπό την απειλή του Barbaros να προβεί σε οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων επί των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες.

Οι προσπάθειες θα συνεχιστούν με εντατικό ρυθμό μέχρι και το Σάββατο, όταν ο Ευ. Βενιζέλος θα συναντηθεί στην Αγκυρα με τον ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, οπότε θα γίνει και η τελική προετοιμασία του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) στην Αθήνα.

Η απουσία ενός breakthrough στην Αθήνα για το θέμα του Barbaros όχι μόνο θα αφήσει «γυμνή» την ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής, αλλά θα βαρύνει το κλίμα και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με την επιβεβαίωση αδυναμίας διαχείρισης μιας σημαντικής κρίσης. Ιδέες που υπήρχαν για αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των Διερευνητικών Επαφών για την υφαλοκρηπίδα φαίνεται να εγκαταλείπονται, παρά τον τόνο συγκρατημένης αισιοδοξίας που έδωσε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή ο Ευ. Βενιζέλος λέγοντας ότι η Τουρκία «αποδέχεται ρητά την ισχύ του εθιμικού δικαίου της θάλασσας, το οποίο καταγράφεται στη νομολογία των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων που οριοθετούν θαλάσσιες ζώνες με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας». Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία πράγματι έχει αναφερθεί στο πλαίσιο των διερευνητικών σε αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου για οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών επιλεκτικά (προβάλλοντας αυτές που ευνοούν τις τουρκικές διεκδικήσεις) και δεν ανατρέπουν τη βασική διαπραγματευτική γραμμή της Τουρκίας που αρνείται να αναγνωρίσει πλήρη επήρεια σε νησιά, δεν έχει αποδεχτεί επισήμως τη συζήτηση της υφαλοκρηπίδας Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου ως ενιαίου συνόλου και, κυρίως, κρατά στο τραπέζι το χαρτί των «γκρίζων ζωνών».

Η Λευκωσία αμφισβητεί πλήρως το υποτιθέμενο ενδιαφέρον της Τουρκίας για τους Τουρκοκυπρίους, καθώς, όπως τόνισε σε ομιλία του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης, σε μια τέτοια περίπτωση θα καλύπτονταν από το «πακέτο» που έχει διαμορφώσει η Λευκωσία και θα συνέβαλε στην επίλυση του Κυπριακού. Το πακέτο που φαίνεται να αποτελεί το όριο «προσφοράς» της Λευκωσίας ως εγγύηση για τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων αφορά τις δύο συγκλίσεις των συνομιλιών Χριστόφια - Ταλάτ: ότι οι αρμοδιότητες των θαλασσίων ζωνών ανήκουν στο ομόσπονδο κράτος και ότι και για τους φυσικούς πόρους ισχύει η γενική συμφωνία κατανομής ομοσπονδιακών εσόδων, βάσει συγκεκριμένης φόρμουλας -συνδυασμού πληθυσμού και συνεισφοράς στο ΑΕΠ- που σε πρώτη φάση θα προσέφερε στο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο ποσοστό σχεδόν 17%.

Υπάρχει όμως και το συμβατικό πλαίσιο του μνημονίου, το οποίο στο Κεφάλαιο της Ενέργειας (5.6) στην παράγραφο 3 αναφέρει ρητά ότι οι κυπριακές Αρχές υποχρεούνται να διαμορφώσουν σχέδιο για «εγκαθίδρυση θεσμικού πλαισίου για τη διαχείριση των πόρων από τους υδρογονάνθρακες, περιλαμβανομένου ταμείου πόρων το οποίο θα δέχεται και θα διαχειρίζεται τα δημόσια έσοδα από την εκμετάλλευση υπεράκτιου αερίου...». Ομως στο μνημόνιο υπάρχει η σαφής αναφορά ότι η διαχείριση των εσόδων από το φυσικό αέριο θα γίνεται λαμβανομένης υπόψη της «σημασίας επαναφοράς του δημοσίου χρέους της Κύπρου σε σταθερή καθοδική τροχιά...», δέσμευση που σημαίνει ότι μέρος των εσόδων του Ταμείου Υδρογονανθράκων θα κατευθύνεται για την εξυπηρέτηση και απομείωση του δημοσίου χρέους...

Μπαράζ συναντήσεων
Αθήνα και Λευκωσία ανέμεναν τον «τόνο» της αμερικανικής παρέμβασης του αντιπροέδρου Μπάιντεν προς την τουρκική πλευρά κατά τη διάρκεια των συνομιλιών που επρόκειτο να έχει χθες στην Τουρκία, χωρίς πάντως να υπάρχουν ιδιαίτερες προσδοκίες. Η Αγκυρα, ευρισκόμενη ουσιαστικά σε άμυνα, επιδιώκει να τορπιλίσει τα σημαντικά ενεργειακά προγράμματα που έχουν δρομολογηθεί στην περιοχή, καθώς λόγω του Κυπριακού και του ρήγματος στις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί. Τη Δευτέρα συναντώνται στη Λευκωσία οι υπουργοί Ενέργειας Κύπρου - Ελλάδας - Αιγύπτου και στη διμερή κυπρο-αιγυπτιακή συνάντηση αναμένεται να υπογραφεί MOU (μνημόνιο συνεργασίας) που θα αφορά την πώληση φυσικού αερίου της Κύπρου στην Αίγυπτο. Στις 2 Δεκεμβρίου ο Ν. Αναστασιάδης θα επισκεφθεί το Ισραήλ, όπου στην ατζέντα των συνομιλιών με τον Μ. Νετανιάχου θα είναι η ενεργειακή συνεργασία αλλά και η συνεργασία σε τομείς ασφάλειας που αφορούν κυρίως τις υπεράκτιες υποδομές, για τις οποίες το Ισραήλ αναπτύσσει ήδη εξελιγμένα υπερσύγχρονα αμυντικά συστήματα.

Σύντομα θα πραγματοποιηθεί και συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Ιταλίας και του αρμόδιου Ευρωπαίου επιτρόπου, στην οποία θα εξεταστούν τα σχέδια για εξαγωγή του φυσικού αερίου της Αν. Μεσογείου προς την Ευρώπη. Μια κίνηση που δεν είναι πια συμβολική μετά τη δημόσια και επίσημη τοποθέτηση του Ισραηλινού υπουργού Ενέργειας Σιλβάν Σαλόμ στην Ευρωμεσογειακή Συνάντηση που έγινε στη Ρώμη, παρουσία και του Ελληνα υπουργού Γ. Μανιάτη, ότι η χώρα του πέραν των δικτύων αγωγών που θα καλύψουν τις τοπικές αγορές τάσσεται υπέρ της δημιουργίας του μεγάλου αγωγού EastMed, που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο της Αν. Μεσογείου από την Κύπρο στην Ελλάδα και από εκεί στην ευρωπαϊκή αγορά.

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr

Έθνος