H «φούσκα» των ρωσικών αγωγών φυσικού αερίου

TURKISH STREAM
Της Μανταλένας Πίου

Σοβαρά ερωτήματα για τον «Νότιο Ευρωπαϊκό Αγωγό», όπως είναι η επίσημη ονομασία του Turkish Stream και των επεκτάσεών του στην Ευρώπη, έχουν ανακύψει τον τελευταίο καιρό, με πληροφορίες να κάνουν λόγο ακόμα και για επανεκτίμηση της θέσης της Αθήνας για το πρότζεκτ, αν επιτευχθεί η συμφωνία με την Ε.Ε.

Τις αμφιβολίες για τον αγωγό τροφοδότησε η ξαφνική απόφαση της Gazprom να ζητήσει να ανασταλούν οι παραδόσεις σωληνώσεων για τα έργα στον Turkish Stream, τόσο στο τμήμα επί ρωσικού εδάφους όσο και στο υποθαλάσσιο κομμάτι, για τη γραμμή που θα ένωνε τη Ρωσία με την Τουρκία. Ταυτόχρονα, έγκυρες πηγές αναφέρουν ότι η κυβέρνηση δέχεται πιέσεις να αποσύρει τη, μέχρι σήμερα, σθεναρή στήριξή της στο έργο, αφήνοντάς το να «ατονήσει» ή να «παγώσει», αν επιτευχθεί η συμφωνία με τους Ευρωπαίους, ως μία χειρονομία καλής θέλησης της Αθήνας προς τις Βρυξέλλες και ορισμένες χώρες-μέλη, οι οποίες έχουν ενοχληθεί ιδιαίτερα από το άνοιγμα προς τη Μόσχα.

Εξ αρχής, τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι Βρυξέλλες είχαν εκφράσει την κάθετη αντίθεσή τους στον αγωγό, τον οποίο οι Ρώσοι σχεδιάζουν προκειμένου να παρακάμψουν την Ουκρανία στη γραμμή μεταφοράς του αερίου προς τη Νότιο και την Κεντρική Ευρώπη.

Ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Αλεξάντερ Νόβακ δήλωσε προχθές πως η απόφαση της Gazprom να ακυρώσει τη σύμβαση που είχε με την ιταλική εταιρεία Saipem για την κατασκευή του υποθαλάσσιου τμήματος του Turkish Stream οφειλόταν σε τεχνικούς λόγους και δεν επηρεάζει τον αγωγό. Είχε προηγηθεί η επιστολή της Gazprom στους προμηθευτές σωληνώσεων για το χερσαίο τμήμα του έργου επί ρωσικού εδάφους, με την οποία τους ενημέρωνε ότι αναστέλλονται οι παραδόσεις του υλικού.

Κόστος
Οι «τεχνικοί λόγοι» που επικαλέστηκε ο κ. Νόβακ δεν φάνηκε να έπεισαν την αγορά. Πολλοί αναλυτές υπογραμμίζουν τα εκατομμύρια δολάρια που κοστίζει η ακύρωση των παραγγελιών αυτών, αλλά και τις ιδιαίτερες σχέσεις της Saipem με τον ρωσικό όμιλο. Η ιταλική εταιρεία είναι θυγατρική της ENI, συνεργάζεται με τους Ρώσους εδώ και πολλά χρόνια και μάλιστα είχε αναλάβει την κατασκευή του υποθαλάσσιου τμήματος του «South Stream», (προκατόχου του «Τurkish Stream») του αγωγού που ακύρωσε η Μόσχα μετά τα εμπόδια που πρόβαλε η Ε.Ε.

Παράλληλα όμως επισήμαιναν ότι δεν έχει υπογραφεί η επίσημη συμφωνία Ρωσίας-Τουρκίας για το έργο, ούτε η συμφωνία για τις τιμές του αερίου, για τις οποίες η κρατική εταιρεία της Τουρκίας Botas απειλεί τη Gazprom ότι θα προσφύγει στη Διεθνή Διαιτησία.

Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη διαμηνύει με κάθε τρόπο ότι δεν θέλει η Ουκρανία να πάψει να αποτελεί τράνζιτ χώρα για τη διέλευση του ρωσικού αερίου, ενώ ο πρόεδρος της Ουκρανίας Πιοτρ Ποροσένκο, λίγες μόλις ημέρες μετά την κατάρρευση των συνομιλιών με τη Gazprom για την τιμή του αερίου, εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα παραταθεί και μετά το 2019 η συμφωνία ανάμεσα στην ουκρανική Naftogaz και τη Gazprom για τη τράνζιτ διέλευση του αερίου, επειδή δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Το 2019 είναι η χρονιά ορόσημο, καθώς τότε λήγει το συμβόλαιο με τους Ρώσους, το οποίο δεν πρόκειται να ανανεωθεί, όπως έχει δηλώσει η Μόσχα.

Παράπλευρο θύμα της απόφασης αυτής είναι η Σλοβακία, η οποία κινδυνεύει να βυθιστεί σε οικονομική κρίση αν κλείσει η στρόφιγγα του αερίου από την Ουκρανία, δεδομένου ότι ένα σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της, γύρω στο 14%-15% διαμορφώνεται από τις δραστηριότητες γύρω από το αέριο. Η κατάσταση αυτή ίσως να εξηγεί εν μέρει τη σκληρή στάση της Μπρατισλάβα απέναντι στην Αθήνα.

Το παζλ περιπλέκει ο γερμανικός παράγων: Tην ίδια ημέρα που υπογραφόταν στην Αγία Πετρούπολη η ελληνο-ρωσική συμφωνία για τον «Turkish Stream», η Gazprom υπέγραφε συμφωνία με ομίλους όπως η Shell, η γερμανική E-on και η αυστριακή OMV για την επέκταση -ουσιαστικά τον διπλασιασμό της χωρητικότητας - του αγωγού Nord Stream, o οποίος συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία. Με τις κατάλληλες διασυνδέσεις θα μπορούσε να μεταφέρει αέριο προς την Kεντρική και Nότια Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Ουκρανία και κρατώντας στο παιχνίδι τη Σλοβακία.

Και οι δύο αγωγοί, ο Turkish Stream και ο αναβαθμισμένος Νοrd Stream, είναι λίγο δύσκολο να συνυπάρξουν, καθώς θα προκαλέσουν υπερπροσφορά αερίου με τις ποσότητες που μπορούν να μεταφέρουν, συνδυαστικά πάνω από 100 δισ. κ.μ. αερίου το χρόνο σε μία αγορά, που σήμερα, μέσω του ουκρανικού συστήματος αγωγών, καταναλώνει περί τα 40 δισ. κ.μ. Μέχρι στιγμής πάντως η Ρωσία δηλώνει ότι θα προχωρήσει στον «Νότιο Ευρωπαϊκό Αγωγό».

Σε ημερίδα που διοργανώθηκε πριν λίγες ημέρες στην Αθήνα για τη «Διείσδυση του Φυσικού Αερίου στην Ελλάδα», ο Timofey Khryapov, διευθύνων σύμβουλος της VEB Capital, θυγατρικής της ρωσικής τράπεζας VEB, η οποία συμμετέχει 50-50 με νεοσύστατη εταιρεία του δημοσίου στο ελληνικό σκέλος του αγωγού, επαναβεβαίωσε το ενδιαφέρον των Ρώσων για το έργο. Την ένθερμη υποστήριξή του στο πρότζεκτ εξέφρασε ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης.

Σύμφωνα με την παρουσίαση, το «ελληνικό τμήμα» του αγωγού θα έχει μήκος 670 χλμ με τρεις πιθανές διασυνδέσεις: Προς την Ιταλία μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, στη ΠΓΔΜ ? Σερβία - Ουγγαρία, ή προς Βουλγαρία - Ρουμανία - Σλοβακία. Η χωρητικότητά του στο ευρωπαϊκό σκέλος θα φθάνει ως τα 47 δισ. κ.μ ετησίως, ενώ μία επιπλέον ποσότητα 16 δισ. κ.μ. ετησίως προορίζεται για την Τουρκία. Παράλληλα εξετάζονται πιθανές συνέργειες με άλλα πρότζεκτ, όπως ο αγωγός ΤΑΡ, ο ελληνο-βουλγαρικός, ο ελληνο-τιαλικός, ο East Ring κ.λπ.

Ημερησία