To «φάντασμα» της Μεγάλης Αλβανίας επιστρέφει;

Η ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας ακούγεται ολοένα περισσότερο στα Βαλκάνια. Πολλοί φοβούνται την αυξανόμενη προσέγγιση της Αλβανίας με το Κοσσυφοπέδιο. Ιδίως οι Σέρβοι. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα;

Τελευταία παρατηρείται μια ολοένα μεγαλύτερη προσέγγιση μεταξύ Αλβανίας και Κοσσυφοπεδίου. Οι προτάσεις για έναν κοινό Πρόεδρο έχουν μπει βέβαια στο συρτάρι εξαιτίας της διεθνούς κατακραυγής. 

Εντούτοις η δημιουργία κοινής τελωνειακής αρχής βρίσκεται ήδη στα σκαριά. Επίσης η εξάλειψη των συνόρων μεταξύ Αλβανίας και Κοσσυφοπεδίου αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή από τον ερχόμενο Ιανουάριο. Έτσι το όνειρο μιας Μεγάλης Αλβανίας – ή «Φυσικής Αλβανίας» όπως επίσης λέγεται - που θα απλώνεται στα «φυσικά» της σύνορα, δηλαδή σε περιοχές εκτός των αλβανικών συνόρων στις οποίες ζουν Αλβανοί, μοιάζει να έρχεται ξανά στην επιφάνεια μετά από δεκαετίες.

Το σχέδιο αυτό πήρε εκ νέου ώθηση τις τελευταίες εβδομάδες χάρη στον πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι, οποίος ζητά «συνοριακές διορθώσεις» και ειδικότερα την ένωση της Κοιλάδας του Πρεσέβου με το Κοσσυφοπέδιο. Στην περιοχή αυτή γύρω από τις πόλεις Πρέσεβο, Μπουγιάνοβατς και Μεντβέτζα στη νότια Σερβία ζουν περίπου 100.000 Αλβανοί, οι οποίοι εδώ και καιρό δεν ταυτίζονται με το Βελιγράδι. Σύμφωνα με τον Θάτσι αυτές οι «συνοριακές διορθώσεις» είναι δυνατές και αναγκαίες «επειδή η Σερβία δεν έχει καταφέρει να διασφαλίσει τα μειονοτικά τους δικαιώματα».

Ποια εδάφη θα συμπεριελάμβανε μια Μεγάλη Αλβανία;

Οι σημαίες της Αλβανίας και του Κοσσυφοπεδίου κυμάτισαν στην βουλή του Κοσσυφοπεδίου όταν αυτό κήρυξε την ανεξάρτησία του το 2008

Όμως σε ποιες περιοχές θα εκτεινόταν θεωρητικά μια Μεγάλη Αλβανία, ένα σενάριο βέβαια που απορρίπτουν και μάλιστα σε αυστηρούς τόνους τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ; Τα δύο βασικά «συστατικά» της θα ήταν η σημερινή Δημοκρατία της Αλβανίας και το Κοσσυφοπέδιο. Επίσης στη γειτονική ΠΓΔΜ ζουν σήμερα μισό εκατομμύριο Αλβανοί. Σε αυτούς προστίθενται επίσης οι Αλβανοί της νότιας Σερβίας καθώς και μερικές δεκάδες χιλιάδες συμπατριώτες τους που ζουν στο Μαυροβούνιο. Επίσης σε αυτούς θα μπορούσαν να προστεθούν και περιοχές της Ελλάδας σύμφωνα με τον θεωρητικό της Μεγάλης Αλβανίας Κότσο Ντανάι, μολονότι η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει καν την ύπαρξη αλβανικής μειονότητας στην χώρα. Συνολικά οι Αλβανοί που ζουν στην περιοχή των Βαλκανίων εκτός Αλβανίας υπολογίζονται στα έξι εκατομμύρια

Ο Γερμανός ειδικός σε θέματα Αλβανίας Αντρέας Βίλντερμουτ βλέπει το όλο θέμα με ψυχραιμία. Σύμφωνα με τον ειδικό η Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο επιδιώκουν «κάτω από μια επίσημη ένωση να καταφέρουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενότητα». Αυτό είναι για τον ίδιο ένας «θεμιτός σκοπός, δεδομένου ότι δεν μπορεί κανείς να τους επιβάλει κανόνες που ισχύουν στην ΕΕ». Η Σερβία βέβαια αντιμετωπίζει το θέμα διαφορετικά. Δέκα χρόνια μετά την απόσχιση της επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου θέλει να επανακτήσει τον έλεγχο στην περιοχή αυτή. Μάλιστα πριν από λίγες μέρες η φιλοκυβερνητική σερβική εφημερίδα Politika έγραφε στο πρωτοσέλιδό της: «Τα Τίρανα και η Πρίστινα δημιουργούν τη Μεγάλη Αλβανία». Όπως δήλωσε ο Σέρβος υπ. Άμυνας Αλεξάνταρ Βούλιν: «Όλα τα βαλκανικά κράτη έχουν λόγους να φοβούνται». Αυτή η ιδέα θα ήταν μια «ατυχία», η οποία θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε τρόπο, είπε ακόμη ο ίδιος.

Οθωμανικά κατάλοιπα, παλιοί και νέοι ήρωες

Άγαλμα το εθνικού ήρωα των Αλβανών Σκεντέρμπεη στα Τίρανα

Από την άλλη πλευρά ο Κότσο Ντανάι περιοδεύει ανά τα Βαλκάνια με το σλόγκαν «Το αλβανικό ζήτημα δεν έχει λυθεί». Το αλβανικό έθνος εμφανίζεται διαχρονικά διασπαρμένο σε περισσότερα κράτη. Συχνά οι Αλβανοί παρομοιάζονται με τους Κούρδους. Για πολλούς αιώνες ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και πριν από εκατό χρόνια απέκτησαν το δικό τους κράτος. Αυτό που τους ενώνει μέχρι σήμερα είναι η αλβανική γλώσσα αλλά και η λατρεία στον μεσαιωνικό ήρωα Σκεντέρμπεη ή Γκιέργκι Καστριότι ή ελληνιστί Γεώργιο Καστριώτη, ο οποίος τον 15ο αιώνα οργάνωσε επαναστατικό κίνημα κατά του οθωμανικού ζυγού. Μέχρι σήμερα σε πολλές αλβανικές και αλβανόφωνες περιοχές υπάρχουν αγάλματά του, ενώ υπό κατασκευή βρίσκεται αυτή την περίοδο ένα ακόμη αντίστοιχο μνημείο στην πόλη Ούλκιν του Μαυροβουνίου, στην οποία κατοικούν ως επί το πλείστον Αλβανοί.

Στο Κοσσυφοπέδιο πάντως το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα, το Vetevendosje (που σημαίνει «Αυτοδιάθεση») τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ της ένωσης με την Αλβανία. Επίσης τον Ιούλιο πέθανε σε ηλικία 82 ετών ο Αντέμ Ντεμάτσι, πολιτικός, συγγραφέας και σύμβολο του αγώνα για την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και τα δικαιώματα των Αλβανών, ο οποίος είχε μάλιστα τιμηθεί με το βραβείο Ζαχάρωφ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στην κηδεία του κορυφαίοι πολιτικοί του Κοσσυφοπεδίου τον αποκάλεσαν «Πατέρα του Έθνους».

Τόμας Μπρέι, dpa / Δήμητρα Κυρανούδη

Deutsche Welle