Το πρόγραμμα του μαχητικού F-35 υπήρξε μια καταστροφική σπατάλη χρημάτων

Της Elijah Henry
Οι ΗΠΑ είναι βυθισμένες στο δημόσιο χρέος. Από περίπου το 2012, το επίσημο εθνικό χρέος ισούται ή και ξεπερνά το ΑΕΠ. Το πραγματικό δημοσιονομικό χάσμα μάλιστα είναι πολύ μεγαλύτερο: Με το ΑΕΠ μας στα 21,5 τρις δολάρια και το επίσημο χρέος στα 22,5 τρις δολάρια, έχουμε περίπου 200 τρις σε μη χρηματοδοτούμενα στοιχεία παθητικού για τις αμέσως επόμενες δεκαετίες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού αφορά προγράμματα όπως το Medicare και την κοινωνική ασφάλιση, αλλά το σύνηθες χρέος μας προέρχεται από συσσωρευμένα ελλείμματα: το αμερικανικό κράτος δαπανά περισσότερα χρήματα κάθε χρόνο απ’ όσα κλέβει με τους φόρους. Εφόσον η κλοπή είναι η πρωταρχική πηγή εσόδων γι’ αυτό, αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη.

Η μεγαλύτερη εγγραφή του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού για το 2019 (που συμβάλλει έντονα στα προαναφερθέντα ελλείμματα και το μη χρηματοδοτούμενο παθητικό) είναι η κοινωνική ασφάλιση. Η αμέσως επόμενη είναι η άμυνα. Η αμερικανική κυβέρνηση ξοδεύει περισσότερα χρήματα στην άμυνα από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο - με διαφορά. Ξοδεύει μάλιστα περίπου όσα και οι επόμενες οκτώ χώρες συνδυαστικά. Αυτό σημαίνει ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ είναι περίπου ίσος με τους αμυντικούς προϋπολογισμούς της Κίνας, της Σαουδικής Αραβίας, τη Ινδίας, της Γαλλίας, της Ρωσίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας συνδυαστικά.

Είναι αναγκαία ή έστω δικαιολογείται έστω και κατ’ ελάχιστο αυτού του μεγέθους η δαπάνη; Μάλλον όχι. Έχουμε όλοι μας ακούσει διαβόητα παραδείγματα χονδροειδούς σπατάλης και οικονομικής ανικανότητας στο Υπουργείο Αμύνης (DoD) - από τα 21 τρις δολάρια τις τελευταίες δεκαετίες που δεν δικαιολογούνται επαρκώς ως δαπάνες, μέχρι τις κούπες των 1.280 δολαρίων, τις πένσες των 999 δολαρίων και τα καπάκια τουαλέτας των 640 δολαρίων.

Το F-35

Μια από τις μεγαλύτερες σπατάλες του προϋπολογισμού του Υπουργείου Αμύνης των ΗΠΑ - και το σημείο εστίασης αυτού του άρθρου είναι το F-35, το ακριβότερο οπλικό σύστημα στην ιστορία. Και φυσικά, τα κόστη συνεχίζουν να αυξάνονται σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση του Υπουργείου Αμύνης. Το Πεντάγωνο έκανε διαγωνισμούς στο πλαίσιο του προγράμματος με εκκίνηση το 1996, και τα πρώτα F-35 κατασκευάστηκαν και πέταξαν το 2006. Για πρώτη φορά όμως συμμετείχαν σε μάχη το 2018, όταν τα χρησιμοποίησε το Ισραήλ. Έκτοτε οι αμερικανοί Πεζοναύτες (USMC), η αμερικανική (USAF) και η βρετανική (RAF) πολεμική αεροπορία τα χρησιμοποιεί σπάνια σε μάχη. Για ένα αεροσκάφος που υποτίθεται ότι είναι επαρκώς ευέλικτο και προσαρμοζόμενο ώστε να μπορεί να αντικαταστήσει σχεδόν όλα τα άλλα πολεμικά αεροσκάφη, το F-35 χρησιμοποιείται πολύ λίγο.

Ίσως αναρωτιέστε αν αυτό είναι ένα σύνηθες χρονοδιάγραμμα ενός αμυντικού προγράμματος υψηλής τεχνολογίας. Το 2001 λοιπόν, το Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ υπολόγιζε ότι θα έχει το πρώτο έτοιμο προς χρήση σε μάχη F-35 μέχρι το 2010. Αυτό δεν συνέβη - ούτε κατά προσέγγιση. Μέχρι τουλάχιστον και το 2013, αυτά τα μαχητικά της πέμπτης γενεάς δεν μπορούσαν να πετάξουν σε κακές καιρικές συνθήκες ή τη νύχτα. Παρ’ όλα αυτά, το πρόγραμμα F-35 θα κοστίσει περίπου 1,5 τρις δολάρια, ή περίπου όσα δαπάνησε το αμερικανικό κράτος σε ολόκληρο τον πόλεμο του Ιράκ.

Πέρσι, το Defense News εντόπισε 13 σημαντικά ελαττώματα σε ένα ή περισσότερα μοντέλα F-35 μεταξύ των οποίων η πιθανότητα ένα σκασμένο λάστιχο να καταστρέψει ολόκληρο το αεροσκάφος, ανεπαρκή συστήματα όρασης και αισθητήρων, αδυναμία πτήσης σε πολύ ψηλά υψόμετρα, με πολύ μεγάλη ταχύτητα ή εκτέλεσης συγκεκριμένων ελιγμών χωρίς να συντρέχουν προς τούτο ούτε προφανή ούτε πραγματικά σημαντικά προβλήματα. Άλλα ζητήματα περιλαμβάνουν θέματα επιμελητείας και ασφάλειας. Για πολλά απ’ αυτά αναπτύσσονται λύσεις, όμως έκτοτε έχουν εντοπιστεί διάφορα ακόμη ζητήματα με τα οπλικά συστήματα. 

Η πολιτική διάσταση

Πώς εγκρίνεται και συνεχίζει ένα εγχείρημα όπως αυτό, παρά τα διαρκή του προβλήματα; Υπάρχουν 1.400 υπεργολάβοι για το πρόγραμμα των F-35 κατανεμημένοι σε 307 εκλογικές περιφέρειες του Κογκρέσου σε 45 πολιτείες. Για όσους από σας δεν γνωρίζουν το αμερικανικό πολιτικό σύστημα, αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν 307 μέλη του Κογκρέσου (από συνόλου 435) και 90 γερουσιαστές (από συνόλου 100) οι οποίοι έχουν ψηφοφόρους των οποίων η εξασφάλιση των προς το ζην εξαρτάται πλήρως ή εν μέρει από το πρόγραμμα των F-35.

Ακόμη και ο εξαιρετικά προοδευτικός γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς ισχυρίζεται ότι αντιτίθεται στο πρόγραμμα και ταυτόχρονα υποστηρίζει τη διατήρηση ενός μέρους της έδρας του στο Βερμόντ ώστε οι ψηφοφόροι του να μπορούν να επωφεληθούν από τις θέσεις εργασίας των υπεργολαβιών.

Δεν είναι μόνο οι Αμερικανοί πολιτικοί που έχουν δεσμευθεί οικονομικά σ’ αυτή την καταστροφή: άλλες οκτώ χώρες συμμετέχουν στην ανάπτυξη του F-35.

Συμπέρασμα

Δεν έχω κάποια λύση στα ζητήματα που παρουσιάστηκαν εδώ. Καθώς μάλιστα αντιτίθεμαι στη εμπλοκή των ΗΠΑ σε όλους τους πολέμους τους οποίους γνωρίζω, δεν θέλω να δω το F-35 να χρησιμοποιείται περισσότερο απ’ όσο έχει ήδη χρησιμοποιηθεί. Τα πάμπολλα προβλήματά του μπορεί κάποτε να επιλυθούν, και ίσως το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που θα σπαταληθούν στο πρόγραμμα αυτό να έχει ήδη δαπανηθεί.

Τι θέλω λοιπόν να πω; Θέλω να τραβήξω την προσοχή σας στα παράλογα επίπεδα σπατάλης και αναποτελεσματικότητας που εγγενώς πλήττουν το κρατικό σύστημα, και να υποστηρίξω ότι αυτή η σπατάλη είναι αναπόφευκτη για το σύστημα στην παρούσα μορφή του.

Τι πιστεύετε; Μπορεί το σύστημα να διορθωθεί; Πώς θα το διορθώνατε εσείς, και με ποιο σύστημα θα το αντικαθιστούσατε;

*Ο Elijah J. Henry είναι φιλελεύθερος αρθρογράφος.

**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 3 Σεπτεμβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.

Πηγή: Λίμπεραλ