Τουρκία: διάσταση λόγων και έργων

Του Κώστα Γουλιάμου
Το 1929 ανακαλύφθηκε ένας σημαντικός χάρτης σε δέρμα γαζέλας. Ανακαλύφθηκε από τον διευθυντή του Εθνικού Μουσείου της Τουρκίας, στην προσπάθειά του να αρχειοθετήσει ορισμένα έγγραφα. Η έρευνα υπέδειξε πως ο χάρτης σχεδιάστηκε το 1513 από τον Ρiri Reis, γνωστό ναύαρχο του οθωμανικού στόλου του 16ου αιώνα.

Ο Reis ήταν ανιψιός του Κ. Reis, ενός πειρατή που έγινε διάσημος για τις ικανότητές του σε ναυμαχίες. Ο Ρiri Reis από το θείο του έμαθε τα πάντα για την πειρατική τέχνη. Και οι δύο πάντως είχαν ως βασικό στόχο την πειρατεία στη Μεσόγειο και, παράλληλα, την υπεράσπιση των οθωμανικών συμφερόντων στις θάλασσες.

Τηρουμένων των αναλογιών, την πειρατική στρατηγική του Ρiri Reis εξακολουθεί να εφαρμόζει μετά από πεντακόσια τόσα χρόνια η Άγκυρα. Η σημερινή κυβέρνηση της Τουρκίας έχει δώσει το «πράσινο φως» στην κρατική εταιρεία πετρελαίου (ΤΡΑΟ) να προχωρήσει σε έρευνες για πετρέλαιο -και μάλιστα με το πλοίο που φέρει το όνομα του ναυαρχοπειρατή Ρiri Reis- σε τέσσερις περιοχές στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, και δη εκτός των χωρικών υδάτων της Τουρκίας, μεταξύ των οποίων και η θαλάσσια περιοχή του Καστελλόριζου και της Κύπρου. Διευθυντής της τουρκικής πετρελαϊκής εταιρείας ΤΡΑΟ, είναι ο κ. Νουσρέτ Τσομέρτ, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρείας Shell.

Αλλά και ο κ. Οζνλέμ Αλτίνταϊ, αντιπρόεδρος ΤΡΑΟ, πρόσφερε στο παρελθόν τις υπηρεσίες του από υψηλή διοικητική θέση στην εταιρεία ΤΟΤΑL. Δεν χωρά αμφιβολία πως οι κινήσεις του Ρiri Reis ή οι διελεύσεις ακόμα και των πολεμικών πλοίων της Τουρκίας τόσο στο Αιγαίο όσο και στην ΑΟΖτης Κύπρου, ξεπερνούν τα όρια της αβλαβούς διέλευσης. Ως εκ τούτου οι καθημερινές παραβάσεις και παραβιάσεις ουδόλως ανταποκρίνονται στο πλαίσιο της καλής θέλησης αλλά και της στρατηγικής Νταβούτογλου περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες. Οι παραβάσεις και παραβιάσεις της υφαλοκρηπίδας από το Ρiri Reis αποτελούν σοβαρό ζήτημα και, συνεπώς, κάθε προσπάθεια από ορισμένους κύκλους να δοθεί μικρότερη διάσταση από αυτή που πραγματικά έχει, ανήκει στη σφαίρα της πολιτικής αβελτηρίας ή μυωπίας. Οι εν λόγω κύκλοι οφείλουν να γνωρίζουν πως το τμήμα της περιοχής που αναφέρεται ως περιοχή έρευνας του Ρiri Reis περιλαμβάνει και ελληνική υφαλοκρηπίδα, σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Η Τουρκία βέβαια δεν αναγνωρίζει ότι τα ελληνικά νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα, παρόλο που αυτό είναι αντίθετο με το Δίκαιο της Θάλασσας. Ετσιθελικά επιδιώκει -με την αρωγή και σύμπραξη μάλιστα του ΝΑΤΟ- να διαχειριστεί την υφαλοκρηπίδα μέχρι το μέσον του Αιγαίου. Ειδικότερα, η Τουρκία με ΝΑΤΟϊκή παρότρυνση επιζητά κατά βάθος ειδικό νομικό καθεστώς στο Αιγαίο, γνωρίζοντας ταυτόχρονα την αντίδραση της Αθήνας για παραπομπή στη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία η Άγκυρα δεν έχει υπογράψει. Εκείνο που προξενεί κωμικοτραγική εντύπωση είναι το γεγονός ότι, ενώ ξεκινούσε την περασμένη Δευτέρα (19.07) στην Πόλη ο 45ος γύρος των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, την ίδια στιγμή το Ρiri Reis είχε εισέλθει σε ελληνική υφαλοκρηπίδα (45 ναυτικά μίλια νοτίως του Καστελλόριζου) και ως εκ τούτου σε ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Λίγο αργότερα το Ρiri Reis έβαλε πλώρη για Πάφο. Βρέθηκε 100 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Πάφου.

Αναμφίβολα, οι τουρκικές ενέργειες συνιστούν καθεστώς πρόκλησης, αποδεικνύοντας εν τοις πράγμασιν πως στην τουρκική πολιτική υφίσταται διάσταση λόγων και πράξεων. Η Άγκυρα με τις ενέργειές της υπονομεύει τις προοπτικές ενίσχυσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων αλλά και της επίλυσης του Κυπριακού. Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία δεν μπορεί να παραμένει δύναμη κατοχής στην Κύπρο, να διαιωνίζει τις προκλήσεις στο Αιγαίο και στην ΑΟΖ της Κύπρου ενώ την ίδια ώρα θέλει να προχωρήσει η ενταξιακή πορεία της στην Ε.Ε.

Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν ευθύνες και από πλευράς ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων που με την ιμπεριαλιστική πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» στην περιοχή υπονομεύουν την ειρήνη. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για την Ε.Ε. Η κ. Άστον από την Ελλάδα έκανε, φερ’ ειπείν, δηλώσεις επί του θέματος που παρέπεμπαν περισσότερο στη λογική του ΥΠΕΞ Αγγλίας, παρά στην ύπατη εκπρόσωπο της Ε.Ε για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας.

*Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ