Το τρίγωνο της αντιπαλότητας Ιράν – Ισραήλ – Τουρκία

του Δρ. Κωνσταντίνου Γρίβα*

Τουρκία και Ιράν απειλούν το Κουρδιστάν και ενισχύουν τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς κατά του Ισραήλ. Το Ισραήλ απαντά με μοντέλο ολοκληρωτικού πολέμου…
Στο τρίγωνο της αντιπαλότητας Ιράν – Ισραήλ – Τουρκία, που τείνει να διαμορφωθεί στη Μέση Ανατολή, δεσπόζει ένα κομβικό κράτος ή, μάλλον, ένα εν δυνάμει κράτος, το οποίο επηρεάζει σημαντικά τη δυναμική αυτού του συστήματος: το ιρακινό Κουρδιστάν.

Καταρχάς, το Κουρδιστάν είναι γνησίως και ειλικρινώς φίλα προσκείμενο έναντι των Αμερικανών αλλά και του Ισραήλ. Συνιστά δηλαδή ισχυρό φυλάκιο της Δύσης και του Ισραήλ μες στην καρδιά του γεωσυστήματος της Μέσης Ανατολής. Συν τοις άλλοις, ο ρόλος του όσον αφορά στον εφοδιασμό του Ισραήλ με νερό –πράγμα σημαντικότερο ακόμη κι από το πετρέλαιο για το μικροσκοπικό εβραϊκό κράτος– είναι κρίσιμος.

Από την άλλη, όμως, το ιρακινό Κουρδιστάν είναι εν δυνάμει εξαιρετικά επικίνδυνο έναντι της Τουρκίας, δευτερευόντως και του Ιράν, μια και οι δύο αυτές χώρες έχουν σημαντικές μειοψηφίες Κούρδων στο έδαφός τους. Αυτή ήταν μια εξαιρετικά άβολη πραγματικότητα, ακόμη και τον καιρό των σχέσεων «αγάπης» μεταξύ Τελ Αβίβ και Άγκυρας και, για όποιον μελετούσε αποστασιοποιημένα τα δεδομένα, καθίστατο ξεκάθαρο ότι, αργά ή γρήγορα, θα οδηγούσε τις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις σε κρίση.

Σήμερα, λοιπόν, που η κρίση αυτή δίνει το «παρών», η ύπαρξη και μόνο του Κουρδιστάν ευνοεί την περαιτέρω προσέγγιση Ιράν – Τουρκίας και υποδαυλίζει την εχθρότητα μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας. Μεταξύ των άλλων, το Κουρδιστάν δύσκολα γίνεται ανεκτό πλέον από τους Τούρκους, διότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι, αν το Ισραήλ θέλει να ασκήσει εναντίον τους «διακριτική» και έμμεση πλην αποφασιστική προβολή ισχύος, το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να ενισχύσει τους Κούρδους – τόσο τους Κούρδους του Βορείου Ιράκ όσο και το ΡΚΚ. Με άλλα λόγια, αν οι Τούρκοι πριν από τη σύγκρουσή τους με τους Ισραηλινούς είχαν ένα λόγο να χτυπήσουν το Κουρδιστάν, τώρα έχουν δύο. Το δε Ισραήλ, αν είχε ένα λόγο να υποστηρίξει το Κουρδιστάν, τώρα έχει επίσης δύο.

Αυτή, όμως, η «έμμεση προσέγγιση» όσον αφορά στην προβολή ισχύος έχει δύο όψεις. Αν δηλαδή το Ισραήλ μπορεί να ασκήσει προβολή ισχύος στην Τουρκία, στηρίζοντας τους Κούρδους, η Τουρκία όπως και το Ιράν μπορούν επίσης να ασκήσουν προβολή ισχύος στο Ισραήλ, χτυπώντας το Κουρδιστάν. Κάτι που φαίνεται πως ήδη προετοιμάζουν, χωρίς να σημαίνει ότι με σιγουριά θα υπάρξει θερμή αντιπαράθεση ή ότι τα πάντα θα μείνουν σε επίπεδο ψυχολογικού πολέμου.

Συνεχείς είναι πάντως οι αναφορές για συγκεντρώσεις ισχυρών ιρανικών δυνάμεων στα σύνορα με το ιρακινό Κουρδιστάν, καθώς και για αύξηση των διεισδύσεων τουρκικών μονάδων στο ιρακινό έδαφος, στο πλαίσιο των επιχειρήσεων καταστολής ανταρτών.

Αυτός ο πόλεμος «δι’ αντιπροσώπων», όμως, δεν περιορίζεται στο Κουρδιστάν. Μια άλλη πτυχή του είναι η πιθανή ενίσχυση της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Χαμάς στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη με πυραυλικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς, τα οποία ασκούν παραλυτική ψυχολογική πίεση στον ισραηλινό πληθυσμό.

Αυτός ο συνδυασμός άμεσης στρατιωτικής πίεσης στο ισραηλινό έδαφος από τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς και έμμεσης πλην πολύ πιο αποφασιστικής πίεσης στο μέτωπο του Κουρδιστάν από το Ιράν και την Τουρκία μπορεί να οδηγήσει σε γεωπολιτική ασφυξία το Ισραήλ, χωρίς μάλιστα αυτό να είναι σε θέση να αντιδράσει.

Όπως αναφέρεται στην έγκυρη αμυντική επιθεώρηση Jane’s Defence Weekly, το Ισραήλ κατηγόρησε τη Συρία ότι έδωσε στη Χεζμπολάχ βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς (SRBM) Scud. Οι συγκεκριμένες κατηγορίες εκφράστηκαν από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Σιμόν Πέρες στις 13 Απριλίου 2010. Πάντως, τόσο η Συρία όσο και η Χεζμπολάχ αρνούνται τις κατηγορίες. Η πιο προηγμένη έκδοση βλημάτων Scud στο συριακό οπλοστάσιο είναι ο εγχώριας κατασκευής Scud-D, που βασίζεται στο βορειοκορεατικό πύραυλο Hwasong-7. Έχει μήκος 13,5 μέτρα, μεταφέρει πολεμική κεφαλή βάρους έως 500 κιλών και έχει βεληνεκές 700 χλμ., έχοντας έτσι τη δυνατότητα να προσβάλλει οποιοδήποτε σημείο της ισραηλινής επικράτειας. Μέχρι στιγμής, ο πιο μεγάλου βεληνεκούς πύραυλος που βρίσκεται στο οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ είναι ο M-600 – συριακό αντίγραφο ουσιαστικά του ιρανικού Fateh-110. Μεταφέρει εκρηκτική κεφαλή βάρους 500 κιλών και έχει βεληνεκές 250 χλμ.1

Το Ισραήλ ετοιμάζεται για πόλεμο μεγάλης κλίμακας
Δεν μπορούμε, φυσικά, να είμαστε βέβαιοι αν οι ισχυρισμοί του Ισραήλ όσον αφορά στον εφοδιασμό της Χεζμπολάχ και της Χαμάς με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς είναι ορθοί ή αποτελούν μέρος ψυχολογικού πολέμου και επικοινωνιακής προετοιμασίας για την εκδήλωση επιθετικής ισραηλινής ενέργειας στο έδαφος του Λιβάνου και της Λωρίδας της Γάζας. Όπως και να ’χει, πάντως, το Ισραήλ φαίνεται πως ετοιμάζεται για πόλεμο μεγάλης κλίμακας, που θα ξεπερνά κατά πολύ τις συγκρούσεις με τη Χεζμπολάχ του 2006 και την επίθεση στα Κατεχόμενα του 2008, όπως προκύπτει από σειρά ειδήσεων. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει η εξειδικευμένη σε θέματα αμυντικής ειδησεογραφίας διαδικτυακή πύλη DefenceNet, επικαλούμενη δημοσίευμα ισραηλινής εφημερίδας, το Ισραήλ απηύθυνε αίτημα προς τις ΗΠΑ για προμήθεια επιπλέον όπλων. Το αίτημα διατυπώθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας στις ΗΠΑ και είναι ενδεικτικό του προγραμματισμού αλλά και των προβλέψεων της χώρας για τις απειλές που θα αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια. Όπως εκτιμούν στο DefenceNet, «ουσιαστικά, προβλέπεται μακροχρόνια εμπλοκή σε επιχειρήσεις, οπότε είναι απαραίτητη η διατήρηση αποθεμάτων πυρομαχικών και ανταλλακτικών».

Πέραν της άμεσης προμήθειας αμερικανικού οπλισμού από το Ισραήλ, πάντα κατά το DefenceNet, σημαντικό είναι και το ισραηλινό αίτημα για αύξηση του εξοπλισμού που διατηρεί ο αμερικανικός στρατός στο έδαφος του Ισραήλ κατά 50%. Έως τώρα, αμερικανικός στρατιωτικός εξοπλισμός αξίας 600 εκατ. δολαρίων έχει αποθηκευτεί στο έδαφος του Ισραήλ, ο οποίος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ρουκέτες, βόμβες, πυρομαχικά αεροσκαφών και θωρακισμένα οχήματα. Όλος ο οπλισμός είναι όμοιος με ήδη χρησιμοποιούμενο από τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ.

Επίσης, όπως αναφέρει το Jane’s Defence Weekly, oι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ ξεκίνησαν ήδη τη διασπορά των αποθεμάτων πυρομαχικών, καυσίμων, προηγμένων όπλων και διαφόρων ειδών εξοπλισμού από τις κεντρικές αποθήκες σε πολυάριθμες αποθήκες εκστρατείας, αναμένοντας άμεσα έναν πόλεμο που θα απειλήσει όλο το ισραηλινό έδαφος.2

Μοντέλο ολοκληρωτικού πολέμου από το Ισραήλ
Προκειμένου να αποφύγει την πιθανότητα εκδήλωσης μεγάλης κλίμακας «έμμεσου πολέμου» από τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς εναντίον του και από την Τουρκία και το Ιράν εναντίον του Κουρδιστάν, το Ισραήλ φαίνεται πως έχει επενδύσει σε ένα νέο αποτρεπτικό μοντέλο, βασισμένο στον ολοκληρωτικό πόλεμο.

Όπως αναφέρει η αμερικανική αμυντική επιθεώρηση Defense News, το Ισραήλ έχει τροποποιήσει τη μεθοδολογία, τη στρατηγική και τις πολεμικές τακτικές του, ούτως ώστε, σε περίπτωση εκ νέου πολέμου στον Λίβανο με τη Χεζμπολάχ, αντί για τις μικρής κλίμακας επιχειρήσεις που διεξήχθησαν το 2006, τώρα να προβλέπεται μεγάλης κλίμακας σαρωτικός πόλεμος αυξημένης διάρκειας. Μεταξύ των άλλων, προβλέπεται πλήρης ναυτικός αποκλεισμός του Λιβάνου, επιθέσεις σε γέφυρες, αυτοκινητόδρομους και άλλες διαδρομές απ’ όπου μπορούν να εισέλθουν εφόδια διαμέσου των συνόρων με τη Συρία, καταστρεπτικά πλήγματα μεγάλης κλίμακας στις πάσης φύσεως υποδομές της χώρας και συνεχής διεξαγωγή επιχειρήσεων για μακρό χρονικό διάστημα. Επίσης, χερσαίες ισραηλινές δυνάμεις θα διεξάγουν μεγάλης κλίμακας διείσδυση στο έδαφος του Λιβάνου πέρα από τον ποταμό Λιτάνι. Μέρος της στρατηγικής του Ισραήλ είναι να παρασύρει σε σύγκρουση και το στρατό του Λιβάνου, να τον εξοντώσει και, γενικότερα, να δεσμεύσει όλη τη χώρα στις συνέπειες των επιλογών της Χεζμπολάχ.

Συν τοις άλλοις, το Ισραήλ αναμένεται να εφαρμόσει και στον Λίβανο τις στρατηγικές των στοχευμένων φόνων («targeted killings») που έχει εφαρμόσει σε μεγάλη έκταση στη Λωρίδα της Γάζας, εξοντώνοντας ηγετικά στελέχη του αντιπάλου. Παρόμοιος ολοκληρωτικός πόλεμος αναμένεται να εφαρμοστεί και στη Λωρίδα της Γάζας αλλά και κατά οποιουδήποτε άλλου αντιπάλου. Εννοείται ότι το μήνυμα περί ολοκληρωτικού πολέμου δεν περιορίζεται στη Χεζμπολάχ.3

1. α) Jane’s Defence Weekly, 21/4/2010, Vol. 47, Issue 16, p. 5, “Israel accuses Syria over ‘Scuds’ to Hizbullah”, Nick Blanford. β) Jane’s Defence Weekly, 28/10/2009, p. 5., “Hizbullah deploys missile on Lebanese soil”, Alon Ben-David.
2. Jane’s Defence Weekly, 26/5/2010, Vol. 47, Issue 21, p. 5, “Israel disperses materiel in face of missile threat”, Yaakov Katz.
3. Defense News, 31/5/2010, p. 1 & 6. “Israel’s New Hard Line on Hizbollah”, Barbara Opall, Rome.

* Ο Κωνσταντίνος Γρίβας είναι ειδικός σε θέματα γεωπολιτικής ανάλυσης και πολεμικών τεχνολογιών. Διδάσκει το μάθημα της Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.
m-epikaira.gr