Φόβοι για τα γενόσημα φάρμακα

της Ελίνας Γαληνού
Μέσα στο πλαίσιο μεταρρυθμίσεων για την μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και υπό τους ήχους ενθουσιωδών επιχειρημάτων του αρμόδιου υπουργού, πέρασε τελικά το ν/σ για τα γενόσημα φάρμακα. Βάσει αυτού, ανοίγει η πόρτα εισόδου αυτών των φαρμάκων που σε πρώτη εκτίμηση, θα βοηθήσουν στην εξοικονόμηση πόρων των ασφαλιστικών ταμείων. Αυτό άλλωστε αποτελούσε τον μεγαλύτερο στόχο του υπουργού, ο οποίος "σκίστηκε" να τον επιτύχει.
Η επιτυχία ενός τέτοιου στόχου όμως, δεν μπορεί να είναι συνάρτηση ενός μόνου παράγοντα. Διότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα απλό καταναλωτικό προιόν που ενδεχομένως, υποκαθίσταται εύκολα από ένα αντίγραφό του. Ο παράγων "υγεία", θα έπρεπε να βρίσκεται σε πρώτη προτεραιότητα όταν μιλάμε για φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα, που επιλέγονται για θεραπείες ασθενών! Αυτή η αιτιολογία, αρκεί νομίζω να εξηγήσει γιατί προκλήθηκε τόση αναστάτωση από τους ασφαλισμένους και τον ιατρικό κόσμο... Και επειδή το θέμα δεν είναι ευρέως γνωστό και ενδεχομένως να ευδοκιμήσει παραπληροφόρηση προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Η αλήθεια είναι ότι η φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα μας, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα που επιβαρύνει τα ταμεία. Η τιμή πώλησης των περισσοτέρων φαρμάκων, είναι υψηλή για πολλούς λόγους. Η εισαγωγή φαρμάκων στην Ελλάδα, έχει μεγάλο προβάδισμα έναντι της εγχώριας παραγωγής (που κι΄αυτή ακόμα περιορίζεται στο φασόν, αφού εμείς δεν αναπτύξαμε παραγωγή ελληνικού φαρμάκου). Πέρα απ΄αυτό, έχει επικρατήσει η πολυφαρμακεία που καθιστά τους ασθενείς μακροχρόνια εξαρτημένους από πολλά φάρμακα, τα οποία όπως πολλοί γνωρίζουν, το ένα τρέφει την κατανάλωση του άλλου. Αυτοί οι παράγοντες που ευδοκίμησαν εδώ και χρόνια στην χώρα, δεν μπορούσαν παρά να ανεβάσουν το κόστος φαρμακευτικών αγωγών, πράγμα που επιβάρυνε σημαντικά τα ασφαλιστικά ταμεία. Το πρόβλημα αυτό είναι γνωστό και βεβαίως, κάποτε έπρεπε να αντιμετωπιστεί.    
Η προώθηση των γενοσήμων όμως, είναι η καλύτερη λύση του;
Ας δούμε κατ΄αρχήν τι σημαίνει "γενόσημο" (generic) και γιατί οι γιατροί, οι οποίοι έχουν τον κύριο λόγο στα θέματα θεραπείας, ανησυχούν τόσο πολύ. Ενα γενόσημο, θεωρείται τυπικά νόμιμο υποκατάστατο ενός αυθεντικού φαρμάκου, γιατί παρασκευάζεται με τις ίδιες προδιαγραφές του αυθεντικού. Η δραστική ουσία είναι ίδια και η διαφορά βρίσκεται μόνο στα έκδοχα και τα υλικά συσκευασίας. Σε πρώτη εκτίμηση λοιπόν, όλα φαίνονται εντάξει για την ασφαλή χορήγησή του, αφού σε μια ενδεδειγμένη θεραπεία, αυτό που μετράει είναι η δραστική ουσία ενώ τα έκδοχα παίζουν δευτερεύοντα ρόλο.
Η αποτελεσματικότητα όμως ενός φαρμάκου, εξαρτάται όχι μόνο από την μορφή των προδιαγραφών του αλλά και την ποιότητα υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί. Οσοι έχουν εμπειρία από φαρμακευτικές βιομηχανίες, θα γνωρίζουν καλά ένα πράγμα. Ο διάβολος, κρύβεται στη λεπτομέρεια  και εδώ η λεπτομέρεια, έχει να κάνει με τα αντιδραστήρια, τον ποιοτικό έλεγχο και την αξιοπιστία των κλινικών δοκιμών.
Εάν γνωρίζουμε αυτά τα πράγματα από τους έσω μηχανισμούς, είναι αδύνατο να κοιμόμαστε ήσυχοι με την μαζική εισβολή γενοσήμων στη ζωή μας. Εάν παραμερίσουμε όσα ακούγονται περί αναλγησίας των εισαγωγέων ακριβών φαρμάκων  ή των φαρμακείων "που θα χάσουν κέρδη", θα καταλάβουμε το πρόβλημα επιστημονικά. Η παρασκευή του φαρμάκου, βασίζεται στη χημεία. Η ομαλή απελευθέρωση της δραστικής του ουσίας μέσα στον οργανισμό με μια συγκεκριμένη συχνότητα-ώστε να επενεργήσει θεραπευτικά-βασίζεται στην αλληλεπίδραση των εκδόχων ουσιών. Τα έκδοχα, μπορούν να είναι διαφόρων ειδών αλλά όχι ίδιας ποιότητας και επεξεργασίας. Εννοείται λοιπόν πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της ποιότητας των εκδόχων στη λειτουργία του φαρμάκου. Γι΄αυτό μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες στην Ευρώπη ή την Αμερική, υποδεικνύουν στους κατά τόπους παρασκευαστές των φαρμάκων τους, συγκεκριμένες ποιότητες εκδόχων και ενίοτε, συγκεκριμένους προμηθευτές που τα διαθέτουν. Σε αρκετές δε περιπτώσεις, ζητείται και δειγματοληπτικός έλεγχος πριν απελευθερωθεί η κάθε παρτίδα φαρμάκου, για να διασφαλίζεται η ποιότητα του αυθεντικού σκευάσματος πριν κυκλοφορήσει.
Αρα, αυτά αποδεικνύουν ότι η παρασκευή φαρμάκου είναι μια εξαιρετικά υπεύθυνη δουλειά, με την οποία δεν πρέπει να παίζουμε. Τα γενόσημα, για να είναι ασφαλή, θα πρέπει να έχουν περάσει "τα σαράντα κύματα", ώστε να χορηγούνται στις θεραπείες. Σκευάσματα-αντίγραφα που παρασκευάζονται σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές ή η Ινδία, των οποίων μας είναι άγνωστο το πλαίσιο συνθηκών παρασκευής, ποιοτικού ελέγχου και φύλαξης για ουσίες που χρησιμοποιούνται στη φαρμακοβιομηχανία, δεν μπορεί να τα χορηγήσει ένας ευσυνείδητος γιατρός, ελαφρά τη καρδία. Ο εφησυχασμός που προφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, ο οποίος έχει να κάνει με τις εγκρίσεις αδειών των γενοσήμων, προφανώς βασίζεται σε κάποια στοιχεία, αλλά αυτά είναι μόνο χαρτιά. Την κύρια ευθύνη για το αν ο ασθενής θα θεραπευτεί σε προβλέψιμο χρονικό διάστημα χωρίς να του προκύψουν παρενέργειες ίσως και επικίνδυνες, την έχει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, ο θεράπων γιατρός του. Επειτα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις φαρμάκων που προσωποποιούνται ως προς συγκεκριμένες δομές ανθρωπίνων οργανισμών, άρα δεν μπορούν να υποκατασταθούν με αντίγραφα. Και πολλά απ΄αυτά τα γενόσημα που θ΄αρχίσουν να εισέρχονται μαζικά στην αγορά, δεν ξέρουμε ούτε την συμπεριφορά τους ούτε τις ιδιαιτερότητές τους.
Μπορεί η ιδέα των γενοσήμων, σε γενικές γραμμές να φαίνεται ότι μειώνει τη φαρμακευτική δαπάνη, αλλά μην καταλήξουμε να "μειώσουμε" και τον πληθυσμό μας από ανθρώπους...  Σε μια ευνομούμενη χώρα του λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου, ο παράγων ΥΓΕΙΑ, είναι ανεπίτρεπτο να διαχειρίζεται με προχειρότητα.