ΕΟΖ: Τα σχέδια του υπουργείου Ανάπτυξης, για Ειδικές Οικονομικές Ζώνες

Τον δρόμο για τη δημιουργία ειδικών οικονομικών ζωνών (ΕΟΖ) σχεδιάζει να ανοίξει η κυβέρνηση, γνωρίζοντας, όμως, καλά τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει. Στόχος του υπουργείου Ανάπτυξης, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες του «ΤτΚ» μελετά εκ νέου το θέμα, είναι η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων μέσω των ειδικών –και όχι ελεύθερων– οικονομικών ζωνών και ειδικότερα των εξαγωγών, αλλά με διασφαλισμένα τα εργασιακά ζητήματα.

Το επιτελείο του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη εξετάζει όλες τις δυνατότητες και «χτίζει» τα επιχειρήματά του, προετοιμαζόμενο για «σκληρή μάχη» στις Βρυξέλλες, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρείται δεδομένο ότι θα εγείρει ισχυρές αντιρρήσεις, καθώς ως γνωστόν στις ΕΟΖ ισχύουν ειδικοί οικονομικοί, φορολογικοί και εργασιακοί όροι. Το βασικότερο εμπόδιο στην παρούσα φάση, που θα πρέπει να βρει τρόπο να ξεπεράσει η κυβέρνηση, είναι ότι τέτοιες ελεύθερες ζώνες είναι αντίθετες στην ενιαία αγορά για λόγους προστασίας του ανταγωνισμού, και πρέπει να επιδιωχθεί ειδική έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μια διαπραγμάτευση που αναμένεται να είναι δύσκολη, γιατί πρέπει να αντιμετωπιστούν οι διαφωνίες στην Ε.Ε. αφού μια τέτοια εξέλιξη δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα στη χώρα μας.

Στα ισχυρότερα επιχειρήματα της κυβέρνησης, σύμφωνα με πληροφορίες, θα είναι η εργασιακή ισότητα εντός και εκτός των ειδικών οικονομικών ζωνών. Γι’ αυτό και ο προσανατολισμός είναι στις ελληνικές ΕΟΖ να μην ισχύει διαφορετικό εργασιακό καθεστώς (χαμηλότεροι μισθοί από την υπόλοιπη αγορά, ευέλικτες εργασιακές σχέσεις ή και «εισαγωγή» εργαζομένων) όπως ισχύει στις ελεύθερες ζώνες. Επίσης, δεν θα υπάρχει απόκλιση σε θέματα περιβαλλοντικών νόμων.

Η σκέψη των επιτελών του υπουργείου Ανάπτυξης είναι στις ΕΟΖ να υπάρξουν κίνητρα που θα έχουν φορολογικό χαρακτήρα (π.χ. φορολόγηση εταιρικών κερδών με 10%), αλλά θα εγγυώνται την αποφυγή δημιουργίας φορολογικού ντάμπινγκ έναντι των γειτονικών -εκτός ΕΟΖ- επιχειρήσεων. Επιπλέον, θα υπάρχουν απλουστευμένες διαδικασίες από πλευράς γραφειοκρατίας, ώστε να βοηθηθούν εξαγωγικές επιχειρήσεις.

Οπως σχολίαζαν πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης, για την αντιστροφή της υφεσιακής πορείας της Ελλάδας χρειάζεται να υπάρξει δραστική αύξηση των εξαγωγών και σημαντικές εισροές ξένων επενδυτικών κεφαλαίων (FDI). Σε επίπεδο δεικτών τόσο οι εξαγωγές όσο και το FDI αυξάνουν το ΑΕΠ. Σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας, οι εξαγωγές και οι επενδύσεις δημιουργούν θέσεις εργασίας και δείχνουν ότι οι παραγωγικές μονάδες στη χώρα είναι ή γίνονται πιο ανταγωνιστικές.

Η αύξηση των εξαγωγών και η προσέλκυση επενδύσεων είναι οι δύο ουσιωδέστερες αδυναμίες της οικονομίας τα τελευταία πολλά χρόνια, ήδη πολύ προ της κρίσεως.

Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για οριζόντιες μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα δημιουργήσουν πολύ καλύτερες συνθήκες τόσο για τις εξαγωγές όσο και για τις επενδύσεις. Ομως απαιτούν χρόνο για να υλοποιηθούν σωστά και ακόμη περισσότερο χρόνο για να βρουν ανταπόκριση στην πραγματική οικονομία και να επηρεάσουν τις επιλογές των επιχειρήσεων.

«Εισάγοντας ένα καθεστώς ειδικών ζωνών (παράλληλα με τις προσπάθειες για οριζόντιες μεταρρυθμίσεις) μπορεί να δοθεί ένα εναρκτήριο λάκτισμα στις επενδύσεις εξαγωγικού χαρακτήρα πολύ νωρίτερα, από ό,τι θα συμβεί σαν συνέπειαμόνο των οριζόντιων μεταρρυθμίσεων», ανέφεραν αρμόδιοι παράγοντες.

Επομένως η επιλογή των ειδικών ζωνών αποτελεί συμπληρωματικό αναπτυξιακό μέτρο-γέφυρα, εστιασμένο στην άμεση προσέλκυση επενδύσεων που θα ωφελήσουν και το ισοζύγιο συναλλαγών της χώρας.

Με το σκεπτικό αυτό υπάρχουν ποικίλες προσεγγίσεις στο σχεδιασμό τέτοιων ζωνών:

- μπορούν να έχουν γεωγραφικό χαρακτήρα

- μπορούν να αναφέρονται σε οργανωμένες περιοχές – πάρκα

- μπορούν να αφορούν σε ειδικές κατηγορίες δραστηριοτήτων.

Το ζήτημα των ΕΟΖ φέρεται να εξετάζει και το υπουργείο Ναυτιλίας για να «αναστήσει» τη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη καταρχήν του Πειραιά (Πέραμα, Σκαραμαγκά και Ελευσίνα) και σε δεύτερο χρόνο της Χαλκίδας και της Σύρου.

Η σκέψη που υπάρχει είναι οι ελληνικοί ναυτιλιακοί χώροι λιμενισμού, εφοδιασμού, δεξαμενισμού και εκτέλεσης ναυπηγοεπισκευαστικών εργασιών να χαρακτηριστούν «Ειδικές Ναυτιλιακές Οικονομικές Ζώνες» με τα προνόμια των ΕΟΖ και να τους δοθούν με διαδικασία «fast track» οι απαραίτητες εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις λειτουργίας από Ελλάδα και Ε.Ε.

Η ισχύουσα νομοθεσία για τις τελωνειακές ζώνες

 

Στην Ελλάδα υφίσταται νομοθεσία που διέπει τις ελεύθερες ζώνες ως προς τα τελωνειακά θέματα (άρθρο 39 του Ν.2960/2001). Αυτή προβλέπει ζώνες όπου τα εμπορεύματα τρίτων χωρών θεωρούνται ότι δεν βρίσκονται στο τελωνειακό έδαφος εισαγωγικών δασμών.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία αυτή υπάρχουν στη χώρα μας 4 ελεύθερες ζώνες (Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Αστακός), αλλά έχουν μέχρι σήμερα στενά τελωνειακό χαρακτήρα και δεν έχουν διαμορφωθεί σαν πόλος έλξης επενδύσεων.

Η διεθνής πρακτική προβλέπει διάφορες παραλλαγές στις ελεύθερες ζώνες. Η τελωνειακή ελεύθερη ζώνη είναι η πλέον διαδεδομένη πρακτική, εάν λάβουμε υπόψη μας ότι σε μερικές χώρες οι ζώνες αυτές καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις με μεταποιητικές μονάδες εγκατεστημένες σε αυτές ή ακόμη καλύπτουν βιομηχανικά πάρκα μέχρι και πόλεις ολόκληρες, όπως είναι τα «freeports» στην Κίνα. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν παράλληλα φορολογικά και αδειοδοτικά κίνητρα.

Μια άλλη προσέγγιση όπου το ενδιαφέρον εστιάζεται στην προσέλκυση επενδύσεων σε δραστηριότητες καινοτομίας και τεχνολογίας είναι οι εξειδικευμένες ζώνες, όπως τεχνολογικά πάρκα, πάρκα logistics κ.λπ.

Το ζήτημα των ειδικών οικονομικών ζωνών έχει πέσει και στο παρελθόν στο τραπέζι και των συζητήσεων και μάλιστα ήταν κάτι που η γερμανική πλευρά φερόταν να επιθυμεί και να προωθεί, όταν ο Γερμανός υπουργός Φίλιπ Ρέσλερ ερχόταν στην Ελλάδα ως «φίλος» για να διερευνήσει επενδυτικές ευκαιρίες και να φέρει επενδυτικά κεφάλαια στην Ελλάδα και αυτό ως διέξοδο στη γραφειοκρατία και τα θεσμικά και εργασιακά ζητήματα που ακόμη δεν έχει επιλύσει η χώρα μας.

Αυτό είχαν ζητήσει οι Κινέζοι της Cosco προ διετίας σχεδόν ως... αντάλλαγμα, για να κατέβουν στο διαγωνισμό για το Θριάσιο Πεδίο και τη δημιουργία του εμπορευματικού κέντρου εκεί, αλλά η τότε κυβέρνηση αρνήθηκε.

ΡΟΗ ΧΑΪΚΟΥ
rhaikou@e-typos.com

Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής