Η ελληνική εξωτερική πολιτική το 2013

Του Θάνου Π. Ντόκου*

Το 2013 θα είναι μια ακόμη πολύ δύσκολη χρονιά για τη χώρα όσον αφορά την οικονομία, την πολιτική αλλά και την κοινωνική σταθερότητα. Αλλά δεν θα είναι ήσσονος σημασίας και οι προκλήσεις που θα κληθεί να διαχειριστεί η ελληνική εξωτερική πολιτική. Θα επιχειρήσουμε μια συνοπτική παρουσίαση, χωρίς συγκεκριμένη σειρά ιεράρχησης. Στα ελληνοτουρκικά, ούτε η Αθήνα ούτε η Αγκυρα (η κάθε μια για δικούς της λόγους) είναι έτοιμες για μια ουσιαστική συζήτηση των διμερών ζητημάτων. Η έμφαση θα δοθεί στην ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων και τη διαχείριση -με στόχο την αποφυγή κλιμάκωσης- των ζητημάτων που συνδέονται με τους υδρογονάνθρακες στην ανατολική Μεσόγειο.
Δεν είναι σαφές αν η αλλαγή ηγεσίας στην Κύπρο θα οδηγήσει σε αναζωογόνηση των δικοινοτικών συνομιλιών. Στις σχέσεις με την Ε.Ε. θα κυριαρχήσει η προετοιμασία για την προεδρία του 2014, ενώ ζητούμενο είναι η ουσιαστική αναβάθμιση των σχέσεών μας με τις μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα). Στο ευρύτερο περιφερειακό πλαίσιο θα πρέπει να καλλιεργηθεί η αναπτυσσόμενη στρατηγική σχέση με το Ισραήλ, αλλά και να διατηρηθούν οι απαραίτητες ισορροπίες με τους Παλαιστινίους και τον αραβικό κόσμο (και μάλιστα σε εποχή ισλαμοποίησης -με αδιευκρίνιστα προς το παρόν χαρακτηριστικά- στην Αίγυπτο και άλλες χώρες της περιοχής, εμφύλιας σύρραξης στη Συρία, σχεδόν βέβαιης αλλαγής καθεστώτος και εξαιρετικά ρευστής «επόμενης ημέρας», αλλά και πιθανής σκλήρυνσης της στάσης της νέας ισραηλινής κυβέρνησης τόσο στο Παλαιστινιακό όσο και στο θέμα του Ιράν). Στα Βαλκάνια, θα πρέπει να διαχειριστούμε τόσο το εθνικιστικό κύμα στο εσωτερικό της Αλβανίας, όσο και τις πιέσεις ορισμένων Ευρωπαίων στο ζήτημα των σχέσεων Ε.Ε. - ΠΓΔΜ, αλλά και να αρχίσουμε να ανακτούμε μέρος του παλαιότερου ρόλου μας στην περιοχή. Στο υπουργείο Εξωτερικών είναι απαραίτητη η τόνωση του ηθικού και η υλοποίηση μιας σειράς οργανωτικών και επιχειρησιακών αλλαγών για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της ελληνικής διπλωματίας. Υψηλότερη προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην οικονομική διπλωματία. Απολύτως απαραίτητη, και με ασφυκτικά χρονικά περιθώρια, είναι και η αναδιοργάνωση του έτερου πυλώνα εθνικής ασφάλειας, των Ενόπλων Δυνάμεων, που θα πρέπει να προσαρμοστούν άμεσα στα νέα δεδομένα για να μπορέσουν να διατηρήσουν επαρκή επίπεδα αποτροπής με λιγότερα μέσα. Στον τομέα της μετανάστευσης, εκτός από επικοινωνιακή πολιτική για τη βελτίωση της εικόνας της χώρας, χρειάζεται ταχεία λειτουργία της νέας υπηρεσίας ασύλου, περισσότερα κέντρα υποδοχής και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, καθώς και στήριξη από την Ε.Ε. για την εξασφάλιση της συνεργασίας της Τουρκίας και των χωρών προέλευσης σε θέματα επαναπατρισμού. Ενδιαφέρουσες εξελίξεις αναμένονται στον τομέα της ενέργειας: ο αγωγός ΤΑΡ έχει καλές πιθανότητες να επιλεγεί στο πλαίσιο του Νότιου Ενεργειακού Διαδρόμου της Ε.Ε., προωθείται η ιδιωτικοποίηση ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ και ΕΛΠΕ, ενώ τα αποτελέσματα των ερευνών για υδρογονάνθρακες στον ελλαδικό χώρο ενδέχεται να προκαλέσουν αισιοδοξία για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, αν και δεν θα λύσουν άμεσα τα προβλήματά μας. Τέλος, θα πρέπει να συνεχιστούν οι επαφές για οριοθετήσεις ΑΟΖ με ενδιαφερόμενα κράτη.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ