Το Θέμα της Στρογγύλης…

Ειδικού Συνεργάτη

Από το πουθενά, ένα μικρό νησάκι του Αιγαίου, η Στρογγύλη που βρίσκεται δίπλα από το Καστελόριζο, τις τελευταίες ημέρες πρωταγωνιστεί στο θέμα της ΑΟΖ, γιατί το νησί αυτό ανακηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Αμέσως άρχισαν οι αναλύσεις των «άσχετων ειδικών» στο Δίκαιο της Θάλασσας οι οποίοι μιλούσαν για προδοσία της ελληνικής κυβέρνησης διότι με αυτή την απόφαση η Στρογγύλη έπαυσε να έχει οικονομική ζωή και να θεωρείται κατοικήσιμη, άρα δεν διαθέτει ούτε ΑΟΖ ούτε υφαλοκρηπίδα.

Η προδοσία έγκειται, κατ’ αυτούς, στο γεγονός ότι με το να μη διαθέτει ΑΟΖ η Στρογγύλη έγινε ένα μεγάλο δώρο στην Τουρκία διότι δεν υπάρχουν πλέον θαλάσσια σύνορα με τη Κύπρο και έτσι η Τουρκία αποκτά μεγαλύτερη ΑΟΖ στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κύπρου-Κρήτης. Με αυτές τις καταγγελίες θέλουν αυτοί οι «άσχετοι ειδικοί» να δείξουν ότι ο Σαμαράς κι ο Βενιζέλος δώσανε ένα ποσοστό του ορυκτού μας πλούτου στη Τουρκία.

Βέβαια τίποτε από αυτά δεν είναι σωστά. Αυτοί οι κατά τα άλλα «ειδικοί περί την ΑΟΖ» δεν έχουν διαβάσει ούτε ένα άρθρο της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας του 1982, διαφορετικά θα γνώριζαν ότι το Άρθρο 121 που αναφέρεται στον καθεστώς των νησιών αναφέρει ξεκάθαρα ότι τα νησιά έχουν και ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, ανεξάρτητα εάν κατοικούνται ή όχι, ακριβώς δηλαδή τα ίδια δικαιώματα που διαθέτουν και οι ηπειρωτικές περιοχές. Αυτό το άρθρο επίσης αναφέρει ότι βραχονησίδες που δεν μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινη κατοίκηση ή οικονομική ζωή δεν διαθέτουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.

Η Στρογγύλη είναι νησί και όχι βραχονησίδα! Επομένως, ο ορισμός της βραχονησίδας δεν ισχύει γι’ αυτό το νησί. Άρα δικαιούται και ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα και δεν χρειάζεται να δικαιολογήσει οικονομική δραστηριότητα.

Ίσως χρειάζεται να αναφερθεί εδώ, κάτι που δεν είναι γνωστό σε πολλούς, ότι η Τουρκία πολέμησε με πείσμα να καταργηθεί το Άρθρο 121, στις συζητήσεις στη διάσκεψη του UNCLOS, ενώ αντίθετα η αντιπροσωπεία της Ελλάδας αντιτάχθηκε σε αυτή τη τουρκική θέση και πέτυχε να διατηρηθεί το Άρθρο 121. Ο κύριος λόγος που η Τουρκία ψήφισε κατά της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας το 1982 ήταν το Άρθρο 121. 

Βέβαια για να είμαστε και δίκαιοι στο θέμα της Στρογγύλης, το Υπουργείο Πολιτισμού έπρεπε πριν προβεί σε μια τέτοια ενέργεια, να ρωτήσει το Υπουργείο Εξωτερικών για τις συνέπειες, διότι όπως έχει ήδη αναλυθεί, δεν υπάρχουν νομικές συνέπειες, αλλά πολιτικές μια και η Τουρκία θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα των «άσχετων Ελλήνων» γύρω από αυτό το θέμα. Και ο κ. Σαμαράς πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα της μή συνεννόησης με των δυο υπουργείων, διότι με τα εθνικά θέματα, όπως η ΑΟΖ, δεν δικαιούται να παίζει κανείς.

Το Θέμα του «Αρχιπελάγους»

Ένα άλλο «ενδιαφέρον» θέμα, αποτελεί το γεγονός που έχει για καιρό τώρα παρεισφρήσει στην κουβέντα για την ΑΟΖ, και είναι η ιστορία του αρχιπελάγους. Κάποιοι λένε «μην ασχολείστε με την ΑΟΖ, ο ορισμός του Αρχιπελάγους, που προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας, μας δίνει τη μεγάλη πλειοψηφία της θάλασσας του Αιγαίου». Φτάσανε ακόμα και να μιλάνε για το «αρχιπελαγικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου». Αυτό βέβαια είναι ακόμα μεγαλύτερη κουταμάρα απ’ αυτή της βραχονησίδας. Το Δίκαιο της Θάλασσας δίνει δικαιώματα αρχιπελάγους σε κράτη που αποτελούνταιμόνο από νησιά.

Το Μέρος IV που αναφέρεται στα Αρχιπελαγικά Κράτη αποτελείται από ένα Άρθρο. Το Άρθρο 46 αναφέρει ότι τα Αρχιπελαγικά Κράτη είναι τα αμιγώς νησιωτικά κράτη.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η ελληνική αντιπροσωπεία πάλεψε, στη Τρίτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, για να συμπεριλάβει την Ελλάδα στον ορισμό του Αρχιπελάγους. Ο Πρέσβης Σταυρόπουλος εντυπωσίασε τους αντιπροσώπους των άλλων κρατών όταν ανέφερε, σε μια ιστορική του ομιλία, ότι η ελληνική λέξη Αρχιπέλαγος ακούστηκε για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία για να περιγράψει το Αιγαίο! Δυστυχώς η Ελλάδα έχασε αυτή την ψηφοφορία.

Θαλάσσιες Ζώνες

Πρόσφατα, η Αμερική υπέγραψε μια συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με τα νησιά Κιριμπάτι στις 6 Σεπτεμβρίου 2013. Οριοθετήθηκαν τρία διαφορετικά θαλάσσια σύνορα με βάση την  αρχή της μέσης γραμμής (equidistance) που τόσο αντιπαθεί η Τουρκία και είναι σημαντικό ότι η οριοθέτηση αυτή περιλαμβάνει και ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες. Οι Αμερικανοί είναι προφανές ότι έχουν δυο μέτρα και δυο σταθμά. Υποστηρίζουν ότι τα δικά τους νησιά, κατοικήσιμα ή όχι, έχουν πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ, αλλά παρόμοια δικά μας νησιά δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα. Αυτή είναι μια απαράδεκτη φιλοτουρκική θέση των Αμερικανών από το 1982 και πρέπει, επιτέλους, να σταματήσει.

Χρειάζεται επίσης να γίνει αναφορά και σε αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων σχετικά με νησιά σαν το Καστελόριζο και τη Στρογγύλη, διότι η έννοια του “προηγούμενου” (precedent) παίζει πάντα κρίσιμο ρόλο σε παρόμοιες περιπτώσεις οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών. Υπάρχουν δηλαδή αντίστοιχες περιπτώσεις όπου τα δικαστήρια δεν έδωσαν σε νησιά σαν το Καστελόριζο και τη Στρογγύλη «πλήρη επήρεια» (full effect), αλλά και περιπτώσεις που έγινε το αντίθετο. Η Ελλάδα, όμως, μπορεί να φέρει πολλά παραδείγματα που ενισχύουν τη θέση της ιδιαίτερα σε οριοθετήσεις ΑΟΖ κρατών όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ιαπωνία. Οι ΗΠΑ έδωσαν σε κατοικήσιμα και μη νησιά τους στον Ειρηνικό Ωκεανό πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ σε απόσταση 200 ναυτικών μιλίων. Γι΄ αυτό το λόγο οι ΗΠΑ έχουν τη μεγαλύτερη ΑΟΖ στον πλανήτη Γη. Το ίδιο έχει κάνει και η Γαλλία επίσης στον Ειρηνικό Ωκεανό και γι’ αυτό διαθέτει τη δεύτερη  μεγαλύτερη ΑΟΖ στο κόσμο. Μάλιστα και τα δυο αυτά κράτη έχουν δώσει ΑΟΖ και σε βραχονησίδες τους χωρίς να υπάρχει από κάπου αντίρρηση. Η Ιαπωνία, μεταξύ 1997 και 2000, δημοσίευσε γεωγραφικές συντεταγμένες στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ που περιλάμβανε ακόμα και υφάλους και με αυτή την ενέργεια η ΑΟΖ της Ιαπωνίας αυξήθηκε κατά 400,000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Κινητικότητα περί ΑΟΖ

Πέραν όλων των παραπάνω, πρέπει να τονιστεί ότι για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση υπάρχει μια μεγάλη κινητικότητα στο θέμα της ΑΟΖ. Δεν ήταν καθόλου τυχαία η επίσκεψη Βενιζέλου στην Αίγυπτο, όπου συζήτησε την οριοθέτηση ΑΟΖ των δυο κρατών και αποτέλεσε μια κίνηση στρατηγικής σημασίας. Αλλά ο κ. Βενιζέλος ΠΡΕΠΕΙ να ΠΙΣΤΕΨΕΙ στην ΑΟΖ και να συνεργαστεί με επιστήμονες, που γνωρίζουν το θέμα, όχι με τσαρλατάνους.

Η δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών της Αιγύπτου αποκτά ιδιαίτερη σημασία γιατί έγινε την ίδια ημέρα που το δικό μας Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ανακήρυξε την Στρογγύλη αρχαιολογικό χώρο. Ο αιγύπτιος υπουργός ανέφερε ότι «Κάθε χώρα έχει τα δικά της συμφέροντα και δεν μας ενδιαφέρει αν τρίτες χώρες ενοχληθούν, ενώ η συνεργασία Αιγύπτου-Ελλάδας ενισχύεται σταδιακά». 

Η δήλωση αυτή έδειξε ότι η Αίγυπτος υποστηρίζει ότι έχει θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα που σημαίνει ότι αναγνωρίζει δικαίωμα ΑΟΖ στη Στρογγύλη. Έτσι, έμμεσα, υποστηρίζει ότι η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και πάνω απ’ όλα ότι η Αίγυπτος δεν έχει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία. Επομένως, χρειάζεται να αρχίσουν σοβαρές διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την Κύπρο και την Αίγυπτο για την οριοθέτηση ΑΟΖ, χωρίς να ξεχνάμε ότι πριν την οριοθέτηση πρέπει πρώτα η Ελλάδα να ανακηρύξει ΑΟΖ.

Προξενεί εντύπωση ότι ένα σημαντικό γεγονός που συνέβη τη Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2013, πέρασε απαρατήρητο. Εκείνη την ημέρα έγινε ο 55ος  γύρος συνομιλιών από το 2002 που αφορούν τις θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Τουρκία και ήταν μια ιστορική συνάντηση διότι για πρώτη φορά ο Πρέσβης Αποστολίδης, που είναι επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στα θέματα αυτά, ανέφερε το θέμα της ΑΟΖ στον Τούρκο ομόλογό του. Από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν τόλμησαν ποτέ να αναφέρουν την ΑΟΖ στις συνομιλίες με τους Τούρκους. Όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου (ΓΑΠ) έγινε Πρωθυπουργός είχε δώσει εντολή στον Πρέσβη Αποστολίδη να μην αναφέρει την ΑΟΖ στις συζητήσεις του με την τουρκική πλευρά!

Κάτι αλλάζει τώρα και πρέπει να γίνουν γρήγορα βήματα. Ο Αντώνης Σαμαράς από τότε που έγινε Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας έγινε φανατικός οπαδός της ΑΟΖ αλλά ακόμα αναμένεται η ανακήρυξη της ΑΟΖ που υποσχέθηκε στον ελληνικό λαό.

Πηγή: Ιστολόγιο Μιχάλη Ιγνατίου