Aθήνα – Μόσχα: προς μια νέα προσέγγιση;

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Οι παντρεμένοι είναι καλό να μη φλερτάρουν εξωσυζυγικά, προειδοποίησε ευσχήμως την Αθήνα ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι για τα ανοίγματα στη Μόσχα. Αν όμως δεν είναι καλό το εξωσυζυγικό φλερτ, τότε τι να πει κανείς για την άγρια και συνεχή κακοποίηση του ενός συζύγου από τον άλλο; Πόσο λογικό είναι να εμποδίζουμε τον/την κακοποιούμενο/η σύζυγο να αναζητήσει βοήθεια εκτός μιας εστίας που τείνει να μεταβληθεί σε τόπο μαρτυρίου;
Αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση της Ελλάδας και της Κύπρου, που τη μια οι υπερατλαντικοί «σύμμαχοι» ζητάνε να διαλύσει το κράτος (περίπτωση Κύπρου και σχεδίου Ανάν για να μη πάμε πιο πίσω), την άλλη οι «εταίροι» της την καταστρέφουν με οικονομικά μέσα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ανακαλύπτει τη Μόσχα γιατί είναι «φιλορωσικός». Στην πραγματικότητα, σημαντικό μέρος της αριστερής ηγεσίας ψυχολογικά θα ήθελε μάλλον να αποδείξει ότι έχει τα «προσόντα» να γίνει αποδεκτό από Ευρωπαίους και Αμερικανούς. 'Ελα που η ασκούμενη πολιτική δεν το αφήνει να αγιάσει. Η επιδίωξη του «έντιμου συμβιβασμού», που έθεσε (κακώς ως μόνη) ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχει αποκλειστεί εντελώς, αλλά μοιάζει όλο και πιο πολύ με άπιαστο όνειρο.

Σε αυτό άλλωστε η Αριστερά δεν πρωτοτυπεί. Ολοκληρώνοντας μια επίσκεψή του στην Αθήνα, μετά την πτώση του, ο Γκορμπατσώφ ρώτησε τον τότε Πρόεδρο Καραμανλή τι θα ήθελε από τη Ρωσία. «Να μας τη φέρεις πίσω» του απάντησε ο 'Ελληνας πολιτικός, προκαλώντας τη συγκίνηση του σοβιετικού ηγέτη που έσκυψε και τον φίλησε. Μαρκεζίνης, Μακάριος, Καραμανλής ήταν μερικοί μόνο από τους 'Ελληνες πολιτικούς που αναγκάστηκαν  να ανακαλύψουν τη Μόσχα, το γκωλικό Παρίσι, το Πεκίνο και τους Αδέσμευτους, όχι γιατί τους έσπρωχνε κάποια ιδεολογική παρόρμηση, αλλά η θηλιά που οι υποτιθέμενοι εταίροι και σύμμαχοι έσφιγγαν στον λαιμό τους.

Οι λόγοι που σπρώχνουν κατά καιρούς Ελλάδα και Ρωσία να πλησιάζουν διερευνώντας αν ο αναμφισβήτητος μεταξύ τους διαχρονικός «έρωτας» μπορεί να οδηγήσει σε κάποια μονιμότερη «σχέση», έχουν βαθειές ιστορικές, πολιτιστικές και γεωπολιτικές ρίζες που δεν θα αναλύσουμε περαιτέρω εδώ. Και οι 'Ελληνες και οι Ρώσοι αντιμετώπισαν συντριπτικές απειλές εξ Ανατολών. Κι αν για αμφότερους η Δύση υπήρξε μεγάλος δάσκαλος, υπήρξε συχνά ακόμα πιο τρομερός εχθρός. Και η Ελλάδα και η Ρωσία είναι χώρες του Status Quo, επιδιώκουν κατά το δυνατόν τη διατήρηση σε ένα βαθμό της μεταπολεμικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων και αναπόφευκτα έρχονται σε σύγκρουση με τα ισχυρά, άκρως αναθεωρητικά κέντρα μιας «ολοκληρωτικής αυτοκρατορίας της παγκοσμιοποίησης» που αναδύεται από τα χαρακώματα ενός (πρόωρα κηρυχθέντος ως λήξαντος) Ψυχρού Πολέμου.

Αν όμως νοιώθουν την ανάγκη να αντισταθούν, και η Αθήνα και η Μόσχα συνήθως προτιμούν στο βάθος να μην τα σπάσουν τελείως με τα αφεντικά του κόσμου, συνήθως απλά αμύνονται, χωρίς αντιπρόταση και αποφασιστικότητα να το τραβήξουν ως την άκρη. Καμμιά φορά ούτε καν στοιχειώδη αντίσταση δεν προτάσσουν, όπως συνέβη με τους 'Ελληνες επί Σημίτη, Γιωργάκη και Μνημονίου, με τους Ρώσους επί Μπαρίς Γέλτσιν.

Εκεί πρέπει να αναζητηθούν και οι λόγοι που συχνά ο ελληνορωσικός «έρωτας» μένει πλατωνικός, χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο και οι δύο πλευρές κατέληξαν συχνότατα να κάνουν τελικά «σεξ» με άλλους. Απομένει να δούμε αν, αυτή τη φορά, η διαφαινόμενη «προσέγγιση» θα πατήσει σε πιο στέρεα θεμέλια από ότι τις προηγούμενες.

Χωρίς αμφιβολία μια τεράστια ελπίδα και προσδοκία υφίσταται σήμερα στα κατάβαθα της ψυχής του ελληνικού λαού, ακόμα κι όταν δεν την εκφράζει ανοιχτά, να βρει λίγο οξυγόνο από το «ξανθό γένος» κι όπου αλλού μπορεί, στην απελπισμένη προσπάθειά του να κρατηθεί όρθιος και ζωντανός. Περιμένει μια χειρονομία της Μόσχας, τώρα ή αργότερα, και οποιαδήποτε τυχόν τέτοια χειρονομία θάχει τεράστια απήχηση. 'Όχι μόνο στους 'Ελληνες, αλλά και στους ευρωπαϊκούς λαούς που ασφυκτιούν όλο και περισσότερο εντός του «ευρωφιλελεύθερου» οικοδομήματος. Από την άλλη οι γνωστοί καλοθελητές θα θελήσουν να εκμεταλλευθούν κάθε στραβοπάτημα για να πείσουν τους 'Ελληνες ότι δεν έχουν κανένα άλλο σύμμαχο, εξόν από αυτούς που τους καταστρέφουν και καμμία άλλη δυνατότητα παρά την υποταγή, ακόμα κι αν συνεπάγεται την καταστροφή τους!

Βεβαίως οι προσεγγίσεις θέλουν δύο, οι τακτικές κινήσεις πρέπει, αν δεν εξυπηρετούν υπάρχουσα, τουλάχιστο να συμβάλλουν στη διαμόρφωση στρατηγικής. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα καθιστούν αστεία οποιαδήποτε σκέψη ότι μπορούν να λυθούν με τα μέσα της «επικοινωνίας». Ο γράφων έχει εκφράσει από πολύ καιρό σοβαρές επιφυλάξεις για την ύπαρξη κατάλληλου συνεκτικού στρατηγικού σχεδίου και συστηματικής προετοιμασίας και αναζήτησης των κατάλληλων εργαλείων για την ανόρθωση της χώρας από τις δυνάμεις που την κυβερνούν εν ονόματι αυτής της ανάγκης. Δεν είναι η στιγμή να τις επαναλάβει. 'Εστω και τώρα είναι σκόπιμο να καλυφθούν τυχόν κενά, όσο αυτό είναι δυνατό. 'Ολοι, φίλοι και εχθροί, σε μετράνε και για την αποφασιστικότητα, τη σοβαρότητα, τη συνοχή του σχεδίου σου.

Εννοείται ότι μια στρατηγική προσέγγιση αν πραγματοποιηθεί δεν είναι περίπατος. Είναι μια βαρειά επιλογή και θέλει αντίστοιχη ετοιμασία. Διερωτάται όμως κανείς τι άλλο να κάνει όταν τον περιβάλλουν όλο και πιο πολύ οι λύκοι. Σήμερα άλλωστε, δόξα τω Θεώ, δεν υπάρχει μόνο ΕΕ και ΗΠΑ, υπάρχουν και οι BRIICS. Δουλειά μιας επιδέξιας ηγεσίας είναι να εκμεταλλευθεί όλους αυτούς τους αντιφατικούς παράγοντες.

Η ελληνική κρίση περνάει σταδιακά αλλά αναπόφευκτα  στη γεωπολιτική της διάσταση. Επιβεβαιώνει όσους υποστήριξαν εξαρχής ότι είναι μια πρώτη εκδήλωση μιας βαθειάς συστημικής κρίσης με επίκεντρο την Ευρώπη, αλλά και της αλληλεπίδρασης αυτής της κρίσης με τη μεσανατολική και δυτικο-ρωσική κρίση. Το τι θα γίνει στην Ελλάδα δεν θα έχει, από άποψη διεθνούς πολιτικής, μόνο «τακτικές» ή «τοπικές» συνέπειες. Θα επηρεάσει βαθειά την εξέλιξη όλης της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.

ΥΓ. Ωραίες οι δηλώσεις Ομπάμα για την Ελλάδα, αλλά κι αυτός «μεταρρυθμίσεις» ζητάει. Επιπλέον αναρωτιέται κανείς πως συμβιβάζεται η στάση του επηρεαζόμενου από τις ΗΠΑ ΔΝΤ με την υποτίθεται φιλικότερη στάση της Ουάσιγκτων; Ερώτηση, πιθανώς επί ματαίω, προς εμμονικώς επιθυμούντες να αναζητούν συνδρομή των ΗΠΑ, που θα ήταν πολύ χρήσιμη, αλλά πρέπει να τη δούμε και στην πράξη, όχι μόνο στην (ενίοτε ιδιοτελή ή τρομοκρατημένη) φαντασία μας.

Konstantakopoulos.blogspot.com