Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις στη σκιά του Σάββα Ξηρού

Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος 
Δύσκολο το ταξίδι Κοτζιά στην Ουάσιγκτον τη Δευτέρα

Όσα θέματα κι αν είχε, σε πρώτη φάση, η ατζέντα της επίσκεψης του Νίκου Κοτζιά στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο υπουργός Εξωτερικών θα υποχρεωθεί, έστω και την ύστατη ώρα, να διαχειριστεί ακόμη ένα.
Η ψήφιση, το βράδυ της Παρασκευής 17 Απριλίου, από το ελληνικό Κοινοβούλιο του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η αμφιλεγόμενη «φωτογραφική» διάταξη που επιτρέπει την αποφυλάκιση του τρομοκράτη της «17 Νοέμβρη» Σάββα Ξηρού για λόγους υγείας και τη δυνατότητα κατ’ οίκον περιορισμό του έχει προκαλέσει έντονη ενόχληση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Πρόκειται για ένα ζήτημα που μετ’ επιτάσεως θα θέσει, πρώτο στην ατζέντα, ο Τζον Κέρι στον έλληνα ομόλογό στη συνάντηση που θα έχουν τη Δευτέρα στο Στέητ Ντιπάρτμεντ.

Το ζήτημα της τρομοκρατίας και ιδιαίτερα της οργάνωσης «17 Νοέμβρη» απασχολεί πάντοτε τους Αμερικανούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα προχώρησε σε ανάρτηση στην ιστοσελίδα της στο Facebook την περασμένη Παρασκευή, επισημαίνοντας τη δολοφονία του Ουίλιαμ Νορντίν από τη «17 Νοέμβρη». Σε μία δε πολύ συμβολική κίνηση, ο αμερικανός πρέσβης Ντέιβιντ Πιρς ουσιαστικά «έβαλε στο στόχαστρο» για τη «φωτογραφική διάταξη Ξηρού» τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά και τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Πάνο Καμμένο με ανάρτηση στο Twitter. Διάβημα έκανε και ο Λευκός Οίκος, ενώ αξιωματούχος του Στέητ Ντιπάρτμεντ προχώρησε σε μία πολύ σαφή επίσημη ανακοίνωση για τη δυσφορία της Ουάσιγκτον χθες, Κυριακή.

Ανάλογη ενόχληση είχαν εκφράσει οι Αμερικανοί και προς τον προκάτοχο του κ. Κοτζιά, τον Ευάγγελο Βενιζέλο, όταν ο τελευταίος, επισκεπτόμενος την Ουάσιγκτον, βρέθηκε αντιμέτωπος με σφοδρή κριτική διότι λόγω των χαλαρών προβλέψεων για τη χορήγηση άδειας είχε επιτραπεί στον Χριστόδουλο Ξηρό να δραπετεύσει. Η περίπτωση της αποφυλάκισης του

αδελφού του, Σάββα Ξηρού, δεν θα μπορούσε λοιπόν να περάσει απαρατήρητη.

Η «μεγάλη εικόνα»

Ωστόσο, κάποιος πρέπει να δει τη μεγάλη εικόνα. Και αυτή είναι σαφής. Όπως σημείωναν προς «Το Βήμα» αμερικανικές διπλωματικές πηγές, που μίλησαν ανωνύμως λόγω της ευαισθησίας του θέματος, στην Ουάσιγκτον έχει αρχίσει να προκαλεί δυσαρέσκεια η τάση της νέας ελληνικής κυβέρνησης να χρησιμοποιεί για επικοινωνιακούς λόγους τις θετικές δηλώσεις ή παρεμβάσεις για το ελληνικό ζήτημα είτε από τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα είτε από τον υπουργό Οικονομικών Τζακ Λιου και την ίδια στιγμή να μην λαμβάνονται υπόψη ούτε καν οι θεμιτές ευαισθησίες της αμερικανικής πλευράς για θέματα όπως η τρομοκρατία.

«Μία τέτοια στάση αποξενώνει την Αθήνα από φίλες χώρες. Δεν μπορείς να ζητάς την αμερικανική παρέμβαση προς το ΔΝΤ και να νομίζεις ότι όλα τελειώνουν εκεί» προσθέτουν χαρακτηριστικά οι ίδιοι κύκλοι. Είναι άλλωστε σαφές ότι από τις 25 Ιανουαρίου και μετά η κυβέρνηση Τσίπρα έχει πολλές επιδιώξει να εκμεταλλευθεί επικοινωνιακά τις αμερικανικές παρεμβάσεις ακόμη και προς τη Γερμανία για να πιέσει ή και για να εκβιάσει, κατά ορισμένους, υπέρ των θέσεών της σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Γενικότερα όμως, η ρητορική της αμερικανικής κυβέρνησης για την ελληνική οικονομική κρίση μοιάζουν ολοένα και αυστηρότερες, συνοψιζόμενες στο εξής μήνυμα: ότι η Αθήνα πρέπει να πάψει να κωλυσιεργεί και να προσέλθει στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς με θετικό πνεύμα και ουσιαστικές προτάσεις ώστε να βρεθεί λύση. Όσο αυτό δεν γίνεται, τόσο εξανεμίζεται η αμερικανική υπομονή και κατανόηση.

Αυτό κατέστη σαφές τόσο από τις τελευταίες δηλώσεις του Προέδρου Ομπάμα όσο – και κυρίως – από εκείνες του Τζακ Λιου. Ο επικεφαλής του αμερικανικού Treasury δεν μάσησε τα λόγια του μετά από τη συνάντηση που είχε με τον Γιάνη Βαρουφάκη στην Ουάσιγκτον. Η επισήμανση ότι η εμπλοκή

στις συνομιλίες με τους θεσμούς «δεν λύνεται με ομιλίες, δεν λύνεται με ρητορική. Αυτό λύνεται με σκληρή δουλειά».

Ο «παράγων Καμμένος» και τα εθνικά θέματα

Επίσης, όσο και αν καταβάλλεται προσπάθεια να καλυφθούν οι αντιδράσεις που προκαλούν στην αμερικανική πλευρά οι κινήσεις και οι δηλώσεις του Πάνου Καμμένου, αυτό γίνεται επί ματαίω. Τα όσα είπε περί τζιχαντιστών προκάλεσαν την εμπλοκή στο Κογκρέσο με το ψήφισμα για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, αλλά ήταν, δυστυχώς, μόνο η αρχή. Η επίσκεψή του στη Μόσχα την περασμένη εβδομάδα και ιδιαίτερα η παρουσία του στη «Διάσκεψη για την Ασφάλεια», όπου όχι μόνο παραβρέθηκε αλλά και μίλησε δεν πέρασε απαρατήρητη.

Υψηλόβαθμοι αμερικανοί αξιωματούχοι τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ρώτησαν να μάθουν για την επιλογή Καμμένου καθώς και να εκφράσουν τις επιφυλάξεις τους. Και τούτο διότι μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να διακηρύσσει μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική (κάτι απόλυτα θεμιτό όπως σημειώνουν υπηρεσιακοί παράγοντες του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών), αλλά οι εκτιμήσεις κύκλων του ΝΑΤΟ είναι ότι ορισμένες κινήσεις της Αθήνας τείνουν να δημιουργούν ερωτηματικά και ρωγμές στις συμμαχικές της δεσμεύσεις. Η σημασία της ελληνικής γεωπολιτικής θέσης είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά «carte blanche» δεν υπάρχει.

Την ίδια στιγμή, απορία έχουν προκαλέσει σε ξένους διπλωματικούς κύκλους δηλώσεις που φέρεται να έκανε ο κ. Καμμένος σε συνέντευξή του σε ρωσική ιστοσελίδα (www.gazeta.ru) και με τις οποίες επαίρει την προστασία που οι ρωσικές δυνάμεις προσέφεραν στον «ελληνικό πληθυσμό» (!) της Κριμαίας από τη «φασιστική κυβέρνηση της Ουκρανίας». Αναμφίβολα, τέτοιου είδους δηλώσεις δεν θα βοηθήσουν στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, όσα αμυντικά προγράμματα τύπου Ρ-3 Orion κι αν προωθηθούν...

Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα σε μία χρονική στιγμή που η Αθήνα επιζητά συμμαχίες, ενώ παράλληλα υπάρχουν φάκελοι που θα ανοίξουν, όπως το Κυπριακό, όπου ο ρόλος του αμερικανικού παράγοντα κρίνεται βαρύνων.

Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει προσεχώς να ξεκινήσει διάλογο με την Άγκυρα για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο Αιγαίο (πάγια επιθυμία και της Ουάσιγκτον), ενώ στο τραπέζι θα βρεθούν και ενεργειακά ζητήματα (ιδιαίτερα μετά την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει με την κατασκευή αγωγού που συνδεόμενος με τον Turkish Stream θα μπορεί να μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Κεντρική Ευρώπη).

Όλα αυτά όμως θα εξαρτηθούν από τις συζητήσεις του κ. Κοτζιά με τον Τζον Κέρι στο Στέητ Ντιπάρτμεντ καθώς και τη σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Σούζαν Ράις στον Λευκό Οίκο. Παράλληλα, δεν πρέπει να υποτιμώνται οι συναντήσεις που θα έχει ο κ. Κοτζιάς και στο Κογκρέσο. Η Αθήνα, με τη στάση της, κινδυνεύει να αποξενώσει άλλη μία χώρα που θα μπορούσε να είναι χρήσιμη και η πολυτέλεια αυτή δεν υπάρχει.

ΒΗΜΑ