27/3/17

Ο Αγώνας της Παλιγγεννεσίας, του 1821 και οι αγώνες των Ελλήνων της Κύπρου για Ελευθερία και Ανεξαρτησία

Ο απαγχονισμός του Εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου  Κύπρου Κυπριανού (1756 - 1821)
Είχαν περάσει 136 χρόνια από το ’21 μέχρι τότε. Όταν αποφάσισες Γρηγόρη να πολεμήσεις μέχρις εσχάτων αντί να παραδοθείς. Υπαρχηγός, και το νεύμα σου προς την αθανασία ακολούθησαν και άλλοι. Νεαρότερος τότε ο Ευαγόρας.
Λένε ότι οι άνθρωποι γίνονται ήρωες από κάποιο βιολογικό αυτοματισμό που δεν τους επιτρέπει να σκεφτούν τι κάνουν. Εσύ όμως Γρηγόρη είχες πολλές βασανιστικές ώρες για να αναλογιστείς τι κάνεις. Επιλογές είχες. Μπορούσες να παραδοθείς. Και να ζήσεις μια ζωή σαν άνθρωπος. Όπως όλοι εμείς. Εραστές της ζωής και της ύλης. Προτίμησες να πεθάνεις ως άνθρωπος και να ζήσεις ως ήρωας.

Τι σε ώθησε Γρηγόρη να το κάνεις; Φως ισχυρό: η Επανάσταση του ’21. Ολοι, και ο Λεωνίδας, και ο Σωκράτης και ο Μεγαλέξανδρος και ο Παλαιολόγος τελικά μια αλυσίδα. Μια συνέχεια που οδήγησε νομοτελειακά στο 1821. Διότι το ’21 ήταν το επαναστατικό ξέσπασμα που οδήγησε στη σύγχρονη κρατική συγκρότηση του ελληνικού έθνους. Με την επανάσταση του ’21 το ανέστιο ελληνικό έθνος απέκτησε πολιτειακό προσδιορισμό. Από μετεωριζόμενο έθνος έγινε λειτουργούν κράτος. Μέχρι την επανάσταση, ο Μιλτιάδης, ο Λεωνίδας, ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, όλοι αυτοί κοιμόντουσαν τον αιώνιο ύπνο. Κάποτε, κάποτε τους σκουντούσαν δυτικοί ιστορικοί που επιχειρούσαν να εντάξουν μερικούς από αυτούς σε ξένα ιστορικά αφηγήματα. Διατύπωναν την άποψη ότι η αρχαία ελληνική ιδιοπροσωπία δεν ανήκει σε αυτούς τους ξυπόλητους οθωμανούς σκλάβους οι οποίοι περιδιάβαζαν μίζεροι τον πάλε ποτέ ελληνικό γεωγραφικό χώρο. Σε μεταγενέστερο στάδιο επιστρατεύθηκαν και ρατσιστικές θεωρίες φυλετικής ασυνέχειας όπως αυτές του Φαλμεράγιερ για να τεκμηριώσουν τη θέση ότι οι σύγχρονοι κάτοικοι της γεωγραφικής Ελλάδας δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τους αρχαιοέλληνες. Η προσπάθεια αυτή δεν έγινε τυχαία. Το διακύβευμα ήταν ο πλούσιος αρχαιοελληνικός θησαυρός. Τα ιμάτια της αρχαίας Ελλάδος μοιράστηκαν στα ισχυρά έθνη της Ευρώπης τα οποία διεκδίκησαν για τους εαυτούς τους την χρυσή ελληνική σκυτάλη.
Κατά τούτο το ’21 δεν μπορεί να υποτιμηθεί ως ιστορικό γεγονός. Οι αγωνιστές στον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα είχαν αδιαμφισβήτητο μέγεθος. Είναι η επανάσταση του ’21 όμως που τους επανέφερε στην ελληνική κοιτίδα και τους έδωσε ιστορικό νόημα μέσα από το συνεχές της ελληνικής ιστορίας.
Γιατί τα γεγονότα δεν έχουν καμία αξία αν δεν νοηματοδοτηθούν εκ των υστέρων, αν δεν ταξινομηθούν μέσα από το φίλτρο μιας εθνικής ιστορίας. Μέσα από τη κρατική υποστασιοποίηση του ελληνισμού επετεύχθη η ελληνική επανανοηματόδηση της Αρχαίας Ελλάδας και του Βυζαντίου.  
Έχουν να πουν ότι η Ελλάδα δεν είναι χώρος αλλά τρόπος. Σωστό από μια άποψη. Διότι η ελληνική δημιουργία είναι ασύνορη. Τα έργα των Ελλήνων δεν έχουν περιορισμένη γεωγραφική εμβέλεια. Υπηρετούν την ανθρωπότητα. Ερωτάται ο Σωκράτης στην Πολιτεία του Πλάτωνα: Λοιπόν αυτή η πόλη που κτίζεις δεν θα είναι ελληνική;   Δεν θα νοιώσουν την Ελλάδα σαν κάτι δικό τους;… Και πολύ μάλιστα απαντά ο Σωκράτης.
Όταν διδάσκεται λοιπόν η Πολιτεία του Πλάτωνα ανά το παγκόσμιο πρέπει να αναγνωρίσουμε, με σεμνότητα πάντα, ότι ο Πλάτων περιγράφει τη συγκρότηση μιας ελληνίδας πόλης. Όχι μιας άεθνης κοινωνίας χωρίς φυσιογνωμία και περιεχόμενο.
Όλα αυτά τα έργα της κλασικής γραμματείας απευθύνονται μεν στην ανθρωπότητα λόγω  της μεγαλοσύνης τους, εκκινούν όμως από μια γεωγραφική περιοχή, πανέμορφη αλλά μικρή, πέτρινη αλλά και θαλάσσια, ξερή αλλά και ελαιόφυτη. Αυτά τα χρώματα, οι φυσικές μυρωδιές, η αφή της πέτρας, η βύθιση στο απέραντο γαλάζιο είναι άρρηκτα δεμένα με την ελληνική πορεία. Η ελληνική επανάσταση αναγέννησε την Ελλάδα, προστάτευσε την πολυτιμότατη ιστορία της, εξασφάλισε τη διαχρονική της συνέχεια και μέσα από την οργάνωση του ελληνικού κράτους έδωσε την ευκαιρία για νέα άλματα δημιουργίας. Η ενοποίηση της ελληνικής ιστορίας έριξε το γάντι στους νεοέλληνες: Αγωνιστήκατε για να ελευθερωθείτε, αγωνιστήκατε για να πείσετε ότι είστε περήφανοι απόγονοι Ελλήνων και βυζαντινών. Στο πολιτισμικό σας γονιδίωμα ρέει ο Σωκράτης και ο Παλαιολόγος. Τώρα εσείς τι κάνετε; Αυτό το ερώτημα παρέμεινε αναπάντητο. Βαριά η σκιά των προγόνων είπαν κάποιοι. Ο μεγάλος Ελλην Καστοριάδης έφθασε στο σημείο να ισοπεδώσει τη  σύγχρονη Ελλάδα λέγοντας ότι η τελευταία φορά που ο Ελληνισμός βίωσε δημοκρατία ήταν τον πέμπτο αιώνα προ Χριστού. Βαριά κουβέντα. Είναι γεγονός ότι το ελληνικό κράτος δεν συνέχισε από κει που σταμάτησε η Αθηναϊκή δημοκρατία. Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή δυσκολεύτηκε να ακολουθήσει τα χνάρια της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Οι Έλληνες σκιαμαχούσαν με το ένδοξο παρελθόν τους. Ο κακός ελληνικός εαυτός σκότωσε τον Καποδίστρια και ανέδειξε τον κοτσαμπασισμό. Βλέπετε, σύγχρονο κράτος δεν κτίζεται μόνο πάνω στα κλέη άλλων εποχών. Κατάφερε όμως η Ελλάδα παρά τον κακό της εαυτό να μεγεθυνθεί και να φρονιμέψει. Η νεοσύστατη Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκε. Η ψωροκώσταινα μπήκε τελικά στην Ευρώπη. Ανέδειξε νομπελίστες, έκτισε οικονομία, ευημέρησε. Ο κακός εαυτός όμως δεν αποβάλλεται εύκολα. Ο ατομικισμός που τόσο βοήθησε στην ανάδειξη ηρώων και ανθρώπων του πνεύματος τελικά διάβρωσε τη συλλογικότητα. Η διαφθορά και η γάγγραινα του κομματικού κράτους έφεραν την Ελλάδα στη σημερινή της κατάσταση. Μήπως όμως αυτό αμαυρώνει την εποποιία του ’21; Ούτε κατά διάνοια. Η επανάσταση αναγέννησε και εξασφάλισε ένα πράγμα: ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Με την εξασφάλιση του κρατικού περιβλήματος εξασφαλίστηκε στο προβλεπτό διηνεκές η επιβίωση των Ελλήνων ως έθνος. Η καθιέρωση επίσημης ελληνικής ιστορίας με σφραγίδα κρατική έδωσε νέο στίγμα και λάμψη στο εθνικό αποτύπωμα. Η ιστορία που συνέγραψε ο Παπαρηγόπουλος βοήθησε στην αποσαφήνιση της έννοιας της ελληνικής ταυτότητας. Δεν δημιουργήθηκε απλώς ένα νέο κράτος - έθνος. Δημιουργήθηκε ένα κράτος που διεκδικεί πλέον τη πνευματική σκυτάλη των αρχαιοελλήνων. Αυτό και αν ήταν πρόκληση για την Εσπερία.
Η δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους καταξίωσε τη σημαντικότατη εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας. Η καθαρεύουσα λειτούργησε και με τη βοήθεια της ελληνορθόδοξης εκκλησίας ως κιβωτός προστασίας ατόφιου ελληνικού ιδιώματος. Τώρα όμως ο φόβος της ανέλεγκτης αλλοίωσης της γλώσσας είχε πια περάσει. Με τη συγκρότηση ελληνικών θεσμών η γλώσσα ελευθερώθηκε. Ξέφυγε από τον τεχνητό, φοβικό θα μπορούσε να πει κανείς, έλεγχο των διανοουμενιζόντων και περιήλθε στα χέρια του λαού. Διάχυτη είναι η αντίληψη ότι μεταξύ των αγωνιστών της επανάστασης υπήρχαν και αλλόγλωσσοι. Για τον Μάρκο Μπότσαρη είχε λεχθεί ότι σκεπτόταν ελληνικά και εκφραζόταν αρβανίτικα. Όσον και αν αυτό μπορούσε να ισχύσει προεπαναστατικά κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να ισχύσει μετά την ελληνική κρατική συγκρότηση. Το ομόγλωσσον που σιγά, σιγά καθιερώθηκε εντός της ελληνικής επικράτειας έδωσε νέα συσπείρωση στους Έλληνες. Ο Γεώργιος Γεμιστός είχε πει: Έλληνες εσμέν ως η γλώσσα και η πάτριος παιδεία δηλοί. Η ομοιόμορφη παιδεία που ακολούθησε την επανάσταση συσπείρωσε, ενίσχυσε κοινά οράματα και πολλαπλασίασε το παραγωγικό δυναμικό των Ελλήνων.
Μπορεί τελικά το νέο κράτος να έθρεψε έμμεσα μεγαλοϊδεατισμούς και οράματα εδαφικής επέκτασης. Οράματα που κόντεψαν να πνίξουν την Ελλάδα. Δεν μπορεί όμως κανείς να αγνοήσει ότι η συγκρότηση του ελληνικού κράτους επέτρεψε στην απείθαρχη ελληνικότητα του πνεύματος να γίνει ελληνικότητα της πράξης. Επέτρεψε στους Έλληνες να πετύχουν την αναγνώριση τους και να συμμετάσχουν ισοτίμως στην κοινωνία των υπολοίπων οργανωμένων κρατών. Διότι κακά τα ψέματα. Αν ένας λαός δεν συνιστά κράτος στο σύγχρονο στερέωμα τότε κινδυνεύει να καταλήξει στο περιθώριο και τη λήθη.
Εμείς όμως Γρηγόρη τι κάνουμε τώρα εδώ; Γιατί γιορτάζουμε την ελληνική επανάσταση; Είναι ο εορτασμός αυτός μια νοσταλγία αλύτρωτων Ελλήνων; Μια έκφραση εθνικής πίκρας από την κατάληξη της Ζυρίχης; Δηλώνουμε ξάστερα. Δεν είμαστε παθητικοί ηδονοβλεψίες  ελληνικότητας. Δεν είμαστε συμπλεγματικοί νοσταλγοί ανεκπλήρωτου εθνικού πόθου. Πληρώσαμε ακριβά τη συμμετοχή μας στο ελληνικό γίγνεσθαι. Συμμετείχαμε στην προετοιμασία της επανάστασης με τη θυσία του κύπριου Καρατζιά, συντρόφου του Ρήγα. Πληρώσαμε με τη ψυχή του μυημένου στη Φιλική Εταιρεία αρχιεπισκόπου Κυπριανού, των μητροπολιτών και των προκρίτων. Έχουμε αιμοδοτήσει και εμείς το εθνικό όραμα και αυτό από μόνο του μας δίνει εθνικά δικαιώματα.
Η ελληνική επανάσταση πράγματι έδωσε συγκεκριμένο περιεχόμενο στην ελληνικότητα. Θα ήταν λάθος όμως να θεωρηθεί ότι μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους κάθε τι το ελληνικό εκπορεύεται μόνο από την ελληνική επικράτεια. Θα ήταν λάθος να ταυτιστεί ο ελλαδισμός με τον ελληνισμό. Η επανάσταση δημιούργησε την Ελλάδα και η Ελλάδα είναι πλέον η μητρόπολη. Δεν είναι όμως το όλον. Έλληνες δημιουργούν και μεγαλουργούν εκτός Ελλάδος. Με ξένα διαβατήρια αλλά με ελληνική ψυχή. Εσύ Γρηγόρη ήσουν υπήκοος της Αυτού Μεγαλειότητος. Έζησες όμως και πέθανες Έλληνας. Έλληνας της παιδείας. Όχι της ιθαγένειας.
Από το ’21 μέχρι τον Μαχαιρά είχαν περάσει Γρηγόρη 136 χρόνια. Από τη θυσία σου έχουν περάσει άλλα 60 χρόνια. Και ο αγώνας τότε Γρηγόρη δεν ήταν τόσο ρομαντικός όσο τον παρουσιάζουν κάποιοι μετά Χριστόν προφήτες. Ήταν η προσπάθεια των Ελλήνων της Κύπρου για να αποκτήσουν κρατική υπόσταση. Ως προς τούτο ήταν ο αγώνας μας πλήρως εναρμονισμένος με τις επιταγές του διαφωτισμού. Οι Έλληνες της Κύπρου ήθελαν να ευθυγραμμιστεί η κρατική τους υπόσταση με την εθνική τους ταυτότητα. Δεν είχε κανένα νόημα να ζουν για τη μακροημέρευση της βρετανικής αυτοκρατορίας. Απόλυτα λογικό αίτημα. Και δίκαιο. Δίκαιο ακόμα και ως προς τους άλλους σύνοικους και συμπατριώτες: Τούρκους, Αρμένιους, Λατίνους, Μαρωνίτες. Διότι οι Έλληνες ήταν πλειοψηφία και το διεθνές δίκαιο κατοχυρώνει την αυτοδιάθεση των λαών. Η θυσία σου λοιπόν Γρηγόρη, όπως και των άλλων παλληκαριών, δεν ήταν ούτε ανόητη∙ ούτε πράξη τρομοκρατίας∙ ούτε πράξη μισαλλοδοξίας.
Μπορεί ο αγώνας να μην οδήγησε στην αυτοδιάθεση και στην Ένωση αλλά πήραμε το κράτος. Με τα καλά του και τα κακά του. Μέσα στις δεδομένες συνθήκες. Τι πετύχαμε κατ’ουσίαν; Να μπορούμε να εκφράσουμε τους οραματισμούς μας ως Έλληνες μέσα από αυτή την κρατική οντότητα. Δεν είναι λίγο. Και αυτό οφείλεται σε σένα Γρηγόρη. Και στους συντρόφους σου. Κάναμε όμως λάθη Γρηγόρη. Είχαμε και δυσκολίες. Κρίνε μας με επιείκεια. Γιατί εξασφαλίσαμε τη φυσική και κυρίως την εθνική επιβίωση των Ελλήνων της Κύπρου.
Σήμερα έρχονται διάφοροι καλοθελητές να αποπροσανατολίσουν και μας ρωτούν με πονηρή πρόθεση: Γιατί θεωρείτε τους εαυτούς σας Έλληνες; Η εύκολη απάντηση είναι να παραπέμψουμε στο σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είμαστε όμως Έλληνες της συνταγματικής κατοχύρωσης; ;Είναι μια αναφορά σε ένα δοτό σύνταγμα η καταξίωση μας; Αυτό που μας καθορίζει σήμερα ως Έλληνες είναι το αίμα που χύσαμε για να περιληφθεί αυτή η αναφορά στο δοτό μας σύνταγμα. Αυτή είναι η φορά των πραγμάτων. Από την εθνική συνείδηση στο αίμα και από το αίμα στο σύνταγμα.
Απλή φαίνεται η εξήγηση εθνικής ταυτότητας αλλά δεν παύει να ταλανίζει τον κυπριακό ελληνισμό. Ξένοι με τη βοήθεια πλανημένων εγχωρίων επιχειρούν κατά καιρούς προώθηση άλλης ταυτότητας. Δεν είναι τυχαίο. Πιστεύουν ότι οι Έλληνες απομακρυσμένοι από τον εθνικό κορμό θα είναι πιο δεκτικοί σε απαράδεκτες μεθοδεύσεις. Άτοπο και ανιστόρητο.  Δεν κατασκευάζεται έθνος προς εξυπηρέτηση πολιτικής συγκυρίας. Η πολιτεία πρέπει να αποκρούσει μια και καλή αυτές τις απόπειρες. Ένα πράγμα η εθνική ταυτότητα. Άλλο οι πολιτικές στοχεύσεις. Είμαστε περήφανοι Έλληνες. Είμαστε όμως και περήφανοι πολίτες αυτής εδώ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό το θέμα προσπαθεί να χρησιμοποιήσει η Τουρκία δια του εντολοδόχου της με την πρόσφατη προσπάθεια ταπείνωσης της βουλής. Της ζητείται απαραδέκτως να υπαναχωρήσει στο θέμα του κυπριακού ενωτικού δημοψηφίσματος. Το δημοψήφισμα είναι μέρος της αντιαποικιακής μας ιστορίας. Επειδή δεν επήλθε η Ένωση η ιστορία δεν ξαναγράφεται αναδρομικά. Ούτε συκοφαντείται η ιστορία με βάση το πολιτικώς επιτευχθέν. Ο στόχος της Ένωσης σήμερα δεν υφίσταται. Ο πολιτικός μας στόχος είναι να προστατεύσουμε ως κόρην οφθαλμού την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η σημασία της ελληνικής επανάστασης είναι ότι δημιούργησε την κρατική κιβωτό μέσα στην οποία μπορεί με ασφάλεια πλέον ο ελληνισμός να ανθίσει. Αυτό είναι ένα μάθημα που δεν πρέπει να ξεχνάμε εδώ στην Κύπρο: Οτι η κρατική υπόσταση μας είναι θεμελιακή για επιβίωση. Το 2004 απορρίψαμε σχέδιο Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Αυτό έγινε διότι, κρισιμότατα, το σχέδιο δεν διασφάλιζε κρατική υπόσταση επιβίωσης των Ελλήνων της Κύπρου. Σήμερα η προσπάθεια για την επίλυση του κυπριακού συνεχίζεται. Όπως και πρέπει διότι ο ξεριζωμός και η κατοχή δεν αντέχεται. Δυστυχώς όμως αυτά που συζητούνται σήμερα είναι πολύ κοντά αν όχι ταυτόσημα με τα απορριφθέντα του 2004. Η λύση πρέπει να διασφαλίζει, ως προς το εξωτερικό, μια αδέσμευτη ανεξαρτησία και ως προς το εσωτερικό, δημοκρατική λειτουργία και ανθρώπινα δικαιώματα. Είμαστε έτοιμοι να εκτείνουμε σεβασμό προς όλες τις κοινότητες της Κύπρου. Οφείλουμε. Απαιτούμε όμως σεβασμό ανάλογο. Κατά τα διεθνώς ισχύοντα. Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο.
Πολλοί στην Κύπρο και το εξωτερικό έχουν προσπαθήσει να μας πείσουν ότι η ΕΕ είναι η πανάκεια στο πρόβλημα. Σφάλμα. Ακόμα και αυτό το όραμα της ομοσπονδιακής Ευρώπης δυστυχώς ξεφτίζει επικίνδυνα. Οι λαοί υποχρεώνονται να αναδιπλωθούν στα έθνη κράτη ως ύστατη ασπίδα υπεράσπισης συλλογικών συμφερόντων. Το έθνος κράτος αποδεικνύεται αειθαλές. Για αυτό η Ελληνική Επανάσταση παραμένει σήμερα για μας τους Έλληνες περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ.
Ας το αντιληφθούμε. Τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα. Κανένα ξένο χέρι δεν πρόκειται να σπεύσει να μας σώσει. Οι φιλέλληνες της επανάστασης είναι προϊόν άλλης εποχής. Η Ελληνική επανάσταση αλλά και η κυπριακή που ακολούθησε απέδειξαν ότι οι αντοχές ενός λαού δεν μετρώνται σε πρώτες ύλες και πληθυσμικούς αριθμούς. Ο κάθε λαός έχει το ανάστημα των αποθεμάτων σθένους και ιστορικής επίγνωσης που διαθέτει. Ας πιστέψουμε επιτέλους στους εαυτούς μας.
Πανηγυρικός της Ημέρας που εκφώνησε ο Κος  Γιώργος Κολοκασίδης στη δοξολογία για την επέτειο της 25ης Μαρτίου, στη Λευκωσία

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.